Διαγνωστική και προγνωστική αξία της μέτρησης της ενεργότητας των αιμοπεταλίων στην έκβαση του οξέος ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και στην αποτελεσματικότητα της αντιθρομβωτικής αγωγής

Abstract

Introduction: Stroke remains one of the leading causes of morbidity and mortality worldwide. Its pathogenesis involves disturbances in vascular integrity and hemodynamic balance, along with inflammatory and procoagulant mechanisms that promote thrombogenesis. The aim of this study was to evaluate novel biomarkers of platelet and endothelial activation and to explore their diagnostic and prognostic significance in stroke outcome. Methods: This study included 100 patients with acute ischemic or transient ischemic attack and 30 controls. Demographic, clinical, and laboratory data were collected for all participants, while stroke severity and functional outcome were assessed using the NIHSS and mRS scales, respectively. Plasma levels of von Willebrand Factor (vWF), Tissue Factor (TF), soluble P-selectin (sP-selectin), soluble CD40 Ligand (sCD40L), Thromboxane B₂ (TXB₂), and Monocyte Chemoattractant Protein-1 (MCP-1) were measured using ELISA. Patients were followed up for 12 months to evaluate functional outcome and mortality. Statistical analysis included univariate and multivariate models as well as ROC curve analysis to assess diagnostic performance. Results: Patients with stroke showed significantly higher levels of vWF (p<0.001), TF (p<0.001), MCP-1 (p<0.001), and TXB₂ (p<0.001) compared to controls, whereas sP-selectin and sCD40L did not differ. ROC analysis revealed high diagnostic accuracy for vWF (AUC=0.946, cut-off=1965.5 mIU/mL, Se=90.0%, Sp=86.7%), as well as for TF (AUC=0.900), MCP-1 (AUC=0.899), and TXB₂ (AUC=0.842). No significant differences were observed between ischemic stroke and transient ischemic attack or among ischemic stroke subtypes according to TOAST classification. VWF correlated positively with stroke severity at admission (NIHSS, B=0.003, p=0.028), whereas MCP-1 was independently associated with poorer functional outcome at 12 months (mRS, B=0.003, p=0.007) and showed a borderline association with 12-month mortality (p=0.052). Conclusions: This study demonstrated a significant increase in vWF, TF, MCP-1, and TXB₂ levels during the acute phase of stroke, highlighting their diagnostic potential and reflecting the interaction between platelet activation, endothelial dysfunction, and inflammatory response. VWF was associated with stroke severity, while MCP-1 correlated with unfavorable long-term outcome and increased mortality. In contrast, sP-selectin and sCD40L showed no diagnostic or prognostic value in the acute phase. Overall, these findings suggest that novel biomarkers may serve as promising complementary tools for the diagnosis and prognostic evaluation of stroke.

Εισαγωγή: Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα αίτια νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως. Η παθογένεσή τους αποδίδεται σε διαταραχή της αγγειακής ακεραιότητας και της αιμοδυναμικής ισορροπίας, σε συνδυασμό με φλεγμονώδεις και προπηκτικές διεργασίες που ευνοούν τη θρομβογένεση. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η μέτρηση νεότερων βιοδεικτών ενεργοποίησης του αιμοπεταλίων και του ενδοθηλίου και η διερεύνηση της διαγνωστικής και προγνωστικής τους αξίας στην έκβαση του ΑΕΕ. Μέθοδος: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 100 ασθενείς με οξύ ισχαιμικό ή παροδικό ΑΕΕ και 30 μάρτυρες. Για όλους συλλέχθηκαν δημογραφικά, κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα, ενώ η βαρύτητα του επεισοδίου και η λειτουργική έκβαση εκτιμήθηκαν με τις κλίμακες NIHSS και mRS αντίστοιχα. Τα επίπεδα των βιοδεικτών von Willebrand Factor (vWF), Tissue Factor (TF), soluble P-selectin (sP-selectin), soluble CD40L (sCD40L), Thromboxane B₂ (TXB2) και Monocyte Chemoattractant Protein-1 (MCP-1) προσδιορίστηκαν στο πλάσμα με τη μέθοδο ELISA. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν επί 12 μήνες για την αξιολόγηση της λειτουργικής έκβασης και της θνητότητας. Η στατιστική ανάλυση περιέλαβε μονοπαραγοντικές και πολυπαραγοντικές δοκιμασίες, καθώς και ROC ανάλυση για τη διαγνωστική ικανότητα των βιοδεικτών. Αποτελέσματα: Οι ασθενείς με ΑΕΕ παρουσίασαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα vWF (p<0.001), TF (p<0.001), MCP-1 (p<0.001) και TXB₂ (p<0.001) σε σύγκριση με τους μάρτυρες, ενώ οι sP-selectin και sCD40L δεν διέφεραν. Η ROC ανάλυση ανέδειξε υψηλή διαγνωστική ικανότητα για τον vWF (AUC=0.946, cut-off=1965.5mIU/mL, Se=90.0%, Sp=86.7%), καθώς και για τους TF (AUC=0.900), MCP-1 (AUC=0.899) και TXB₂ (AUC=0.842). Δεν διαπιστώθηκαν διαφορές στα επίπεδα των βιοδεικτών μεταξύ ασθενών με ισχαιμικό και παροδικό ΑΕΕ, ούτε μεταξύ των υποτύπων ισχαιμικού ΑΕΕ. Ο vWF συσχετίστηκε θετικά με τη βαρύτητα κατά την προσέλευση (NIHSS, B=0.003, p=0.028), ενώ η MCP-1 εμφάνισε ανεξάρτητη συσχέτιση με δυσμενή λειτουργική έκβαση στους 12 μήνες (mRS, B=0.003, p=0.007) και οριακή σχέση με τη 12μηνη θνητότητα (p=0.052). Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη ανέδειξε σημαντική αύξηση των δεικτών vWF, TF, MCP-1 και TxB₂ στην οξεία φάση του ΑΕΕ, αναδεικνύοντας τη διαγνωστική τους αξία και αντανακλώντας τη αλληλεπίδραση των μηχανισμών αιμοπεταλιακής ενεργοποίησης, ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και φλεγμονώδους απόκρισης. Ο vWF συσχετίστηκε με τη βαρύτητα του ΑΕΕ, ενώ η MCP-1 με δυσμενή λειτουργική έκβαση και αυξημένη θνητότητα κατά την 12μηνη παρακολούθηση. Αντίθετα, οι δείκτες sP-selectin και sCD40L δεν εμφάνισαν διαγνωστική ή προγνωστική αξία στην οξεία φάση. Συνολικά, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι εξεταζόμενοι βιοδείκτες είναι πολλά υποσχόμενοι ως συμπληρωματικά εργαλεία στη διάγνωση και πρόγνωση του ΑΕΕ.