Ανάπτυξη μεθοδολογίας κομποστοποίησης νεκρών ζώων υπό τις έντονες ξηροθερμικές συνθήκες του μεσογειακού κλίματος, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας: η επίδραση του φυσικού ζεόλιθου και του στοιχειακού θείου στα παραγόμενα προϊόντα

Abstract

Animal mortalities management is a difficult procedure and of doubtful appropriateness, mainly because the methods used are not environment friendly, are likely to disperse diseases to humans and animals, and do not promote the circularity of livestock units. The problem of unsustainable management is exacerbated by the lack of national and european legal frameworks, mainly due to pathogens content. Recycling through composting is a brand-new approach for Europe and may contribute to the protection of natural resources from pollution to the increase of soil organic carbon, nutrient recycling, while at the same time it promotes circularity of the Agro-Silvo-Pastoral systems. This study presents a composting methodology in mediterranean climate conditions as a solution for managing animal mortalities and green wastes (landscaping prunings), as an approach that it could provide a lot of benefits to the management of Agro-Silvo-Pastoral systems. In the first stage of the experiments, three composts were prepared in Greece, using as feedstock sheeps and green wastes. Clinoptilolite (natural zeolite) was added to two of the three composts as additive due to its capability to improve the properties of the final product. Comparison of the compost properties with the EU standards for the safe use and application of composts/organic materials as soil amendments and growing media, as well as the standards of US National Organic Program indicates that the zeolite-compost can be used without any limitation on soil for plant growth, land rehabilitation or carbon sequestration. In the second stage of the experiments, the produced composts were incubated with elemental sulfur. The new substrates can be used without restrictions to meet the needs of acidophilic plant species in landscaping and horticultural crops, replacing materials such as peat, while simultaneously serving the goals set by the EU's Biodiversity Strategy for 2030.

Η διαχείριση των νεκρών ζώων στην Ελλάδα ήταν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό μία δύσκολη και προβληματική διαδικασία, κυρίως διότι: α) οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται δεν είναι περιβαλλοντικά φιλικές, β) υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών σε ανθρώπους και ζώα, και γ) δεν προωθούν την κυκλική οικονομία μίας κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης. Η προβληματική και μη βιώσιμη διαχείριση εντείνεται λόγω των αυστηρών ορίων που θέτει η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, προκειμένου να περιοριστεί ο κίνδυνος εξάπλωσης ανθρωποζωονόσων. Η κομποστοποίηση νεκρών ζώων αποτελεί μία καινοτόμο μέθοδο διαχείρισης για την Ευρώπη, παρόλο που η ίδια η μέθοδος της κομποστοποίησης έχει ήδη εφαρμογές σε διάφορα άλλα οργανικά υλικά. Η μέθοδος αυτή συμβάλει στην προστασία των φυσικών πόρων, στην αύξηση του οργανικού άνθρακα στα εδάφη, στην ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών και, τέλος, προωθεί την κυκλική οικονομία μίας αγρο-δασο-κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης. Στην παρούσα διατριβή μελετάται η κομποστοποίηση νεκρών ζώων υπό τις έντονες ξηροθερμικές συνθήκες της Ελλάδας, χαρακτηριστικές του μεσογειακού κλίματος, ως μέθοδος αειφόρου διαχείρισης, η οποία προωθεί τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της αειφορίας. Στο πρώτο στάδιο των πειραμάτων δημιουργήθηκαν τρία κομπόστ, χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη νεκρά ενήλικα πρόβατα και πράσινα απόβλητα από κλαδεύματα κηποτεχνίας. Ο κλινοπτιλόλιθος (φυσικός ζεόλιθος) χρησιμοποιήθηκε σε δύο από τους τρεις χειρισμούς ως πρόσθετο, λόγω της ικανότητάς του να βελτιώνει τις ιδιότητες του τελικού προϊόντος (κομπόστ). Η σύγκριση των ιδιοτήτων των παραγόμενων κομπόστ με: α) τα πρότυπα της Ε.Ε. για την ασφαλή χρήση και εφαρμογή κομπόστ / οργανικών υλικών ως εδαφοβελτιωτικά και υποστρώματα ανάπτυξης φυτών, και β) τα πρότυπα που θέτει το εθνικό πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας των ΗΠΑ, δείχνει ότι οι χειρισμοί κομπόστ-ζεόλιθου ικανοποιούν σχεδόν όλες τις προδιαγραφές. Στο δεύτερο στάδιο των πειραμάτων πραγματοποιήθηκαν επωάσεις των παραγόμενων κομπόστ με στοιχειακό θείο. Τα νέα υποστρώματα που προέκυψαν μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς περιορισμούς, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των οξύφιλων φυτικών ειδών της κηποτεχνίας και των κηπευτικών καλλιεργειών, αντικαθιστώντας υλικά, όπως η τύρφη, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα τους στόχους που θέτει η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα του 2030 της Ε.Ε.