Η δημόσια ιστορία των ταραχών του Δεκέμβρη 2008: συνέχειες και ρήξεις με το παρελθόν

Abstract

n this thesis I investigate the way(s) in which a researcher can approach an event of the recent past. Specifically, I am researching the relationship between cultural memory, youth and political identities and the event of December 2008, when large-scale incidents, demonstrations and riots took place in Athens and other major Greek cities, following the murder of fifteen-year-old student Alexandros Grigoropoulos by the specialist police guard Epaminondas Korkoneas in Exarchia. For the study of the topic of this thesis, I used ethnographic field research and public history. Thus, I spoke with young people who took part in the incidents, riots and demonstrations in December 2008 but also with people of art, in whose work there are representations of December 2008. The various routes I followed in order to approach the research subjects of my thesis in combination with the material studied (press, literature, music, cinema) in the context of public history led to the creation of an archive with the main characteristics of fluidity and constant shifts in terms of persons, space, time, memory, interests, personal choices and decisions. The conclusions of the thesis, regarding the relationship between memory, identity and the event of December 2008, against the background of the economic crisis, which Greece was at the beginning of, emerged from the analysis of this archive, for which the concept of archive disturbance (Papanikolaou, 2018), multi-local ethnography (Marcus, 1995) and the discourse analysis theory of Laclau and Mouffe (1985) were used.

Στην παρούσα διατριβή εξετάζω τον τρόπο/τους τρόπους με τον οποίο/με τους οποίους μπορεί ένας ερευνητής/μία ερευνήτρια να προσεγγίσει ένα γεγονός του πρόσφατου παρελθόντος. Συγκεκριμένα, ερευνώ τη σχέση πολιτισμικής μνήμης, νεανικών και πολιτικών ταυτοτήτων και συμβάντος τον Δεκέμβρη του 2008, όταν έλαβαν χώρα επεισόδια, διαδηλώσεις και ταραχές μεγάλης έκτασης στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, μετά τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό της αστυνομίας Επαμεινώνδα Κορκονέα στα Εξάρχεια. Για τη μελέτη του θέματος της παρούσας διατριβής, αξιοποίησα την έρευνα πεδίου με εθνογραφικό χαρακτήρα και τη δημόσια ιστορία. Έτσι, συνομίλησα με νέους ανθρώπους που πήραν μέρος στα επεισόδια, στις ταραχές και στις διαδηλώσεις τον Δεκέμβρη του 2008 αλλά και με ανθρώπους της τέχνης, στων οποίων το έργο υπάρχουν αναπαραστάσεις του Δεκέμβρη του 2008. Οι ποικίλες διαδρομές που ακολούθησα προκειμένου να προσεγγίσω τα ερευνητικά υποκείμενα της διατριβής μου σε συνδυασμό με το υλικό που μελετήθηκε (τύπος, λογοτεχνία, μουσική, κινηματογράφος) στο πλαίσιο της δημόσιας ιστορίας οδήγησαν στη δημιουργία ενός αρχείου με κύρια χαρακτηριστικά τη ρευστότητα και τις συνεχείς μετατοπίσεις σε ποικίλους άξονες: στον χώρο, στον χρόνο, στη μνήμη, στα ενδιαφέροντα, στις προσωπικές επιλογές και αποφάσεις. Τα συμπεράσματα της διατριβής μου, όσον αφορά τη σχέση μνήμης, ταυτότητας και συμβάντος τον Δεκέμβρη του 2008, με φόντο την οικονομική κρίση, στις απαρχές της οποίας βρισκόταν τότε η Ελλάδα, προέκυψαν από την ανάλυση του αρχείου αυτού, για την οποία αξιοποιήθηκαν η έννοια της αναταραχής αρχείου (Παπανικολάου, 2018), η πολυτοπική εθνογραφία (Marcus, 1995) και η θεωρία ανάλυσης λόγου των Laclau και Mouffe (1985).