Do the European Union's fundamental values still matter?: the case of the common fisheries policy

Abstract

This thesis investigates the ideational foundations of the European Union’s (EU) Common Fisheries Policy (CFP) through the theoretical lenses of social constructivism and Normative Power Europe (NPE). It focuses on the role of the principle of sustainable development by examining two interrelated processes: internalization and diffusion. Specifically, it evaluates the extent to which sustainable development has been internalized, explores the interplay between ideational/normative, rational/material, and strategic interests, and assesses whether the EU diffuses this principle via its Sustainable Fisheries Partnership Agreements (SFPAs). Methodologically, the study combines a mixed-methods content analysis of the CFP Basic Regulation with a case study of the EU-Morocco SFPA, which applies Ian Manners’s tripartite analytical framework of goals, means, and impact. This approach bridges the policy’s internal and external dimensions and posits that internalization underpins diffusion by forming the basis upon which the Union’s normative power in global sustainable fisheries governance is constructed. The content analysis reveals a high degree of internalization and shows that ideational/normative interests exert substantial influence, consistently constraining rational/material and strategic ones. More broadly, the findings support the view that the CFP is also a product of social construction. The case study of the EU-Morocco SFPA demonstrates that, while the agreement’s goals are largely ideational/normative, they also reflect rational/material and strategic considerations; the means the EU employs are dominantly normative-“smart”, yet the impact achieved is non-normative. Thus, a discrepancy emerges between theory/rhetoric and practice, whereby commitments fall short either in delivering environmental sustainability or in upholding democratic principles and fundamental human rights. This undermines the EU’s credibility and raises concerns about the instrumental invocation of norms, principles, and values for utility-maximizing purposes. On this basis, the thesis concludes by questioning the Union’s status as a normative power and their real-world relevance.

Η παρούσα διατριβή διερευνά τα ιδεατά θεμέλια της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) μέσα από τα θεωρητικά πρίσματα του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού και της Προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Κανονιστικής Ισχύος. Εστιάζει στον ρόλο της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης, εξετάζοντας δύο αλληλένδετες διαδικασίες: την εσωτερίκευση και τη διάχυση. Συγκεκριμένα, αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης έχει εσωτερικευθεί, διερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ ιδεατών/κανονιστικών, ορθολογικών/υλιστικών και στρατηγικών συμφερόντων, και εξετάζει εάν η Ε.Ε. διαχέει την εν λόγω αρχή μέσω των Συμφωνιών Σύμπραξης στον Τομέα της Βιώσιμης Αλιείας (ΣΣΤΒΑ). Μεθοδολογικά, η μελέτη συνδυάζει μια μικτή ανάλυση περιεχομένου του Βασικού Κανονισμού της ΚΑλΠ με μια μελέτη περίπτωσης της Συμφωνίας Ε.Ε.–Μαρόκου, η οποία εφαρμόζει το τριμερές αναλυτικό πλαίσιο του Ian Manners (στόχοι, μέσα, αντίκτυπος). Αυτή η προσέγγιση γεφυρώνει την εσωτερική με την εξωτερική διάσταση της πολιτικής, καθώς υποστηρίζεται ότι η εσωτερίκευση της αρχής καθιστά δυνατή τη μετέπειτα διάχυσή της, αποτελώντας τη βάση πάνω στην οποία κατασκευάζεται η αξιακή υπόσταση της Ε.Ε. ως κανονιστική δύναμη στον τομέα της βιώσιμης αλιείας παγκοσμίως. Η ανάλυση περιεχομένου αποκαλύπτει υψηλό βαθμό εσωτερίκευσης και δείχνει ότι τα ιδεατά/κανονιστικά συμφέροντα ασκούν καθοριστική επιρροή με όρους πρακτικής ενέργειας, περιορίζοντας τα αντίστοιχα ορθολογικά/υλιστικά και στρατηγικά. Γενικότερα, τα ευρήματα υποστηρίζουν ότι η ΚΑλΠ έχει υποστεί διεργασίες κοινωνικής κατασκευής. Η μελέτη περίπτωσης της Συμφωνίας Ε.Ε.–Μαρόκου δείχνει ότι, ενώ οι στόχοι της συμφωνίας είναι κυρίως ιδεατοί/κανονιστικοί, αντανακλούν επίσης ορθολογικά/υλιστικά και στρατηγικά κίνητρα; τα μέσα που χρησιμοποιεί η Ε.Ε. είναι κυρίως κανονιστικά–«έξυπνα», ωστόσο ο αντίκτυπος που επιτυγχάνεται είναι μη κανονιστικός. Έτσι, αναδύεται μια αναντιστοιχία μεταξύ θεωρίας/ρητορικής και πράξης, καθώς ο αντίκτυπος στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα των στοχευόμενων αλιευτικών αποθεμάτων και στον σεβασμό των δημοκρατικών αρχών και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ανεπαρκής. Αυτό υπονομεύει την αξιοπιστία της Ε.Ε. και εγείρει ανησυχίες για την εργαλειοποίηση νορμών, αρχών και αξιών για ιδιοτελείς σκοπούς. Στη βάση αυτή, η διατριβή καταλήγει αμφισβητώντας την υπόσταση της Ε.Ε. ως κανονιστική δύναμη και τη σημασία των νορμών, αρχών και αξιών της στην πραγματικότητα.