Μελέτη περιφερειακών εισοδηματικών ανισοτήτων στην Ελλάδα

Abstract

The doctoral dissertation examines socioeconomic inequalities in Greece through a regional level, highlighting the role of geography in shaping poverty, Initially, the geographical distribution of poverty in Greece and regional disparities during the period 2009–2024 are presented. The main goal of the dissertation is to analyze and investigate regional differences in poverty rates and to search for the determining factors of the phenomenon of poverty at a regional level, such as social, economic, demographic, with particular emphasis on its spatial dimension, in order to understand the mechanisms that produce or reproduce social exclusion. The methodological approach is aimed to conduct a dynamic and comparative analysis of incomes over time, in order to assess the impact of the Memoranda and the period after, on Greek society at the regional level. Furthermore, advanced econometric techniques are used such as spatial models (global spatial autocorrelation and local spatial autocorrelation), to identify potential spatial patterns across Greece, both in relation to poverty and to other socioeconomic indicators, such as material deprivation and unemployment rates at the regional scale. Finally, through the application of fixed-effects logistic regression models, the regional variable is used to identify if it is as a potential determinant.Overall, the poverty and income inequality are examined not as isolated phenomena but is used within social framework, where place and space plays crucial role. The dissertation underscores the region not merely as a geographical unit for comparative regional analysis, but as a fundamental and structural determinant of socioeconomic phenomena (such as poverty).

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει εις βάθος τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες μέσα από ένα περιφερειακό πρίσμα, δίνοντας έμφαση στον ρόλο που διαδραματίζει ο γεωγραφικός χώρος της περιφέρειας στη διαμόρφωση της φτώχειας, Αρχικά παρουσιάζεται η γεωγραφική κατανομή της φτώχειας στην Ελλάδα και οι περιφερειακές αποκλίσεις κατά τη χρονική περίοδο 2009–2024. Βασικός στόχος της διατριβής αποτελεί η ανάλυση και διερεύνηση των περιφερειακών διαφοροποιήσεων ως προς τα ποσοστά φτώχειας και η αναζήτηση των προσδιοριστικών παραγόντων του φαινομένου της φτώχειας σε περιφερειακό επίπεδο όπως, κοινωνικών, οικονομικών, δημογραφικών αλλά και επιπλέον όπως η χωρική διάσταση, προκειμένου να κατανοηθούν οι μηχανισμοί που παράγουν ή αναπαράγουν κοινωνικό αποκλεισμό. Η μεθοδολογική διερεύνηση έχει ως σκοπό την ανάλυση της δυναμικής και συγκριτικής εξέλιξης των εισοδημάτων διαχρονικά, προκειμένου να αποτιμηθεί ο αντίκτυπος των μνημονιακών πολιτικών, καθώς και της μετέπειτα εξόδου, επί της ελληνικής κοινωνίας σε περιφερειακό επίπεδο. Περαιτέρω, αξιοποιούνται σύγχρονες οικονομετρικές τεχνικές, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υποδειγμάτων (όπως ο δείκτης συνολικής χωρικής αυτοσυσχέτισης και η τοπική χωρική αυτοσυσχέτιση), προς ανάδειξη ενδεχόμενων χωρικών προτύπων στην ελληνική επικράτεια, τόσο αναφορικά με το φαινόμενο της φτώχειας όσο και με άλλα κοινωνικοοικονομικά μεγέθη, όπως η υλική αποστέρηση, τα ποσοστά ανεργίας σε περιφερειακή κλίμακα. Τέλος, μέσω της εφαρμογής υποδειγμάτων λογιστικής παλινδρόμησης με σταθερές χωρικές επιδράσεις, ενσωματώνεται η μεταβλητή της Περιφέρειας ως δυνητικός προσδιοριστικός παράγοντας. Συνολικά το φαινόμενο της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας μελετώνται όχι ως μεμονωμένα φαινόμενα, αλλά εντάσσονται σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο ο τόπος και ο γεωγραφικός χώρος αποκτά καθοριστικό ρόλο. Η διατριβή αναδεικνύει την Περιφέρεια, όχι μόνο ως γεωγραφική ενότητα για περιφερειακή συγκριτική ανάλυση, αλλά ως θεμελιώδες και δομικό παράγοντα κοινωνικοοικονομικών φαινομένων (όπως η φτώχεια).