(Maté)réalité magique: l’interaction humain- matériau-machine dans l'art interactif

Abstract

In the contemporary digital landscape, the concept of materiality has undergone a profound transformation, challenging traditional conceptions and demanding new research approaches. Once associated primarily with tangible elements and physicality, materiality is now closely linked to virtual domains and digital experiences. The boundary between the physical and digital realms is blurring, raising questions about how materiality is perceived, defined and appreciated in this new context. This study examines how the use of materials in interactive artworks can redefine our understanding of materiality and help us apprehend a world where materials are in motion and reactive. By looking at the material structure of interactive digital artworks, this research explores ways of creating a space of attention, a magical (mate)reality. It draws on Simondon's concept of «magical unity» and advances in New Materialism philosophy to understand how technology can redefine our perception of the material world and reconnect man to his environment. The study examines 29 works of art that address this issue and use materials as interfaces. It also gathers public opinion to highlight the many ways in which digital and interactive art influences our understanding of materiality in today's digital age. By using the framework of magical (mate)reality we also analyze the artworks that have been created throughout this in-depth research, concluding that the vivacity of matter plays a crucial role on how we experience interactive artworks and the world around us.

Στο σύγχρονο ψηφιακό τοπίο, η έννοια της υλικότητας έχει υποστεί μια βαθιά μεταμόρφωση, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές αντιλήψεις και απαιτώντας νέες ερευνητικές προσεγγίσεις. Ενώ παλαιότερα συνδεόταν κυρίως με απτά στοιχεία και τη φυσική υπόσταση, σήμερα η υλικότητα σχετίζεται στενά με τους εικονικούς χώρους και τις ψηφιακές εμπειρίες. Το όριο ανάμεσα στο φυσικό και το ψηφιακό θολώνει, εγείροντας ερωτήματα για το πώς η υλικότητα γίνεται αντιληπτή, ορίζεται και εκτιμάται σε αυτό το νέο πλαίσιο. Η παρούσα μελέτη εξετάζει πώς η χρήση υλικών σε διαδραστικά έργα τέχνης και σχεδιασμού (design) μπορεί να αναδιαμορφώσει την κατανόησή μας για την υλικότητα και να μας βοηθήσει να προσεγγίσουμε έναν κόσμο όπου τα υλικά βρίσκονται σε κίνηση και αντιδρούν. Μέσα από την ανάλυση της υλικής δομής διαδραστικών έργων τέχνης και σχεδίασης, η έρευνα διερευνά τρόπους δημιουργίας ενός χώρου προσοχής, μιας μαγικής (υλικο)πραγματικότητας. Βασίζεται στην έννοια της «μαγικής ενότητας» του Simondon και στις εξελίξεις της φιλοσοφίας του Νέου Υλισμού για να κατανοήσει πώς η τεχνολογία μπορεί να αναδιαμορφώσει την αντίληψή μας για τον υλικό κόσμο, τις συνδέσεις ανάμεσα στα υλικά και τον σχεδιασμό του υλικού κόσμου, καθώς και πώς μπορούμε να επανασυνδέσουμε τον άνθρωπο με το περιβάλλον του. Η μελέτη εξετάζει 29 έργα τέχνης και σχεδίασης που προσεγγίζουν αυτό το ζήτημα και χρησιμοποιούν τα υλικά ως διεπαφές. Παράλληλα, συλλέγει τη γνώμη του κοινού ώστε να αναδείξει τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η ψηφιακή και διαδραστική τέχνη επηρεάζει την κατανόησή μας για την υλικότητα στη σημερινή ψηφιακή εποχή. Χρησιμοποιώντας το πλαίσιο της μαγικής (υλικο)πραγματικότητας, αναλύουμε επίσης τα έργα τέχνης και σχεδιασμού (design) που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο αυτής της εις βάθος έρευνας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η δυναμική της ύλης παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τον κόσμο γύρω μας.

Dans le paysage numérique contemporain, le concept de matérialité a connu une profonde transformation, remettant en question les conceptions traditionnelles et exigeant de nouvelles approches de recherche. Autrefois associée principalement aux éléments tangibles et à la physicalité, la matérialité est aujourd'hui étroitement liée aux domaines virtuels et aux expériences numériques. La frontière entre les domaines physique et numérique s'estompe, suscitant des questions sur la manière dont la matérialité est perçue, définie et appréciée dans ce nouveau contexte. Cette étude examine comment l'utilisation de matériaux dans les oeuvres d'art interactives peut redéfinir notre compréhension de la matérialité et nous aider à appréhender un monde où les matériaux sont en mouvement et réactifs. En se penchant sur la structure matérielle des oeuvres d'art numériques interactives, cette recherche explore les moyens de créer un espace d'attention, une (maté)réalité magique. Elle s'appuie sur le concept d’« unité magique » de Simondon et les avancées de la philosophie du nouveau matérialisme pour comprendre comment la technologie peut redéfinir notre perception du monde matériel et reconnecter l'homme à son environnement. L'étude examine 29 oeuvres d'art se penchant sur cette problématique et utilisant des matériaux comme interfaces. Elle recueille également l'avis du public pour mettre en lumière les multiples manières dont l'art numérique et interactif influence notre compréhension de la matérialité à l'ère numérique actuelle. En utilisant le cadre de la (mate)réalité magique, nous analysons également les oeuvres d'art qui ont été créées tout au long de cette recherche approfondie, concluant que la vivacité de la matière joue un rôle crucial dans la façon dont nous expérimentons les oeuvres d'art interactives et le monde qui nous entoure.