Παράγοντες αποτυχίας των μεταρρυθμίσεων υγείας στην Ελλάδα: πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις

Abstract

This thesis focuses on investigating the factors that contribute to the failure of health care reforms in Greece, highlighting both their political and social dimensions. Within this context, it examines citizens’ trust in institutions, their attitudes toward reforms, their level of satisfaction with the National Health System, as well as their priorities. At the same time, it seeks to gain a deeper understanding of the perspectives and experiences of health policy decision-makers who played a decisive role in shaping and implementing reforms during the period under review. The lack of political will, along with resistance from organized interest groups, emerges as one of the most significant barriers to the successful implementation of reforms. The dissertation emphasizes the multifactorial nature of reform acceptance, which depends not only on the content and design of the interventions themselves, but also on citizens’ demographic and socio-economic characteristics, as well as the timing and broader political context in which the reforms are introduced. Nevertheless, despite the clear and persistent need for meaningful change, reforms are often perceived with scepticism when they are framed merely as part of political discourse, without genuine social legitimacy. In contrast, when reforms respond to the real needs of society, public trust is strengthened, increasing the likelihood of successful implementation. This underscores the critical role of institutional trust in advancing major public policy transformations.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στη διερεύνηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην αποτυχία των υγειονομικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τόσο την πολιτική όσο και την κοινωνική τους διάσταση. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς, η στάση τους απέναντι στις μεταρρυθμίσεις, ο βαθμός ικανοποίησής τους από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, καθώς και οι προτεραιότητές τους. Παράλληλα, επιδιώκεται η εις βάθος κατανόηση των απόψεων και των εμπειριών των υπευθύνων χάραξης πολιτικής υγείας, οι οποίοι διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Η απουσία πολιτικής βούλησης, καθώς και η αντίσταση οργανωμένων ομάδων συμφερόντων, αναδεικνύονται ως δύο από τα σημαντικότερα εμπόδια στην επιτυχία των μεταρρυθμίσεων. Η διατριβή αναδεικνύει τον πολυπαραγοντικό χαρακτήρα των μεταρρυθμίσεων με την κοινωνική αποδοχή να εξαρτάται όχι μόνο από τη φύση και τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων, αλλά και από το δημογραφικό και κοινωνικοοικονομικό προφίλ των πολιτών, καθώς και από τη χρονική συγκυρία κατά την οποία αυτές προωθούνται. Ωστόσο, παρά την έκδηλη ανάγκη που καταγράφεται για ουσιαστικές αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις συχνά γίνονται αντιληπτές με καχυποψία όταν παρουσιάζονται ως προϊόν του πολιτικού διαλόγου χωρίς ουσιαστική κοινωνική νομιμοποίηση. Αντιθέτως, όταν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, ενισχύεται η εμπιστοσύνη των πολιτών και αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχούς εφαρμογής. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της θεσμικής εμπιστοσύνης στην προώθηση σημαντικών δημόσιων πολιτικών αλλαγών.