Οι μουσικοδραματουργικές επιρροές του ιταλικού λυρικού θεάτρου στο πρώιμο έργο του Παύλου Καρρέρ

Abstract

The PhD thesis examines the musical dramaturgy of the early works of Pavlos Carrer, namely Isabella d’ Aspeno and La Rediviva, under the perspective of a comparative approach of the influence the Italian lyric theater had on the formation of the composer’s musical language. In order to examine this aspect, two works composed by the Italian composers of the second half of the 19th century, Saverio Mercadante (1795-1870), and Errico Petrella (1813-1877) were analysed. The examination of these four works in total constitutes an original work that aims to highlight new features concerning Carrer’s musical dramaturgy and to enrich the musicological bibliography on the subject of Modern Greek opera. The choice of the specific works Il Reggente and Marco Visconti, was dictated by certain criteria: 1) the chronological proximity (La Rediviva-Marco Visconti), 2) the common plots (Isabella d’ Aspeno-Il Reggente). Further, the opera Marco Visconti was selected due to the fact that Carrer had studied it thoroughly, as indicated by the adaptation of specific parts of the opera that were included in the Giardino Musicale edition, op. 67, an edition prepared by the composer himself and the flutist Francesco Pizzi. Regarding the methodology, the thesis relies on a hermeneutic approach of the interplay between the poetic text and the vocal-orchestral composition and the progression of the dramatic plot. Through the analysis of the works, the comparative approach focuses on detecting similarities and differences that derive from the analysis of the structure and the content of the dramatic text and relate to the thematic, dramaturgical themes and motifs in addition to the dramatic characters. Comparative indications also emerge from the interpretation of the compositional means, which are used as techniques to facilitate the emergence of the dramatic depth and the emotional state of the characters. Consequently, the analytical approach of the musical dramaturgy of each opera contributes to a more comprehensible description, but mainly to the interpretation of the characteristic features that define the style of each composer, either in terms of structure-form (Acts, Scenes, arias, duets, etc.) or in terms of musical content (rhythm, shapes in the melodic surface, harmonic texture, musical themes and motifs). This PhD thesis proposes aspects of comparative research of influences as an analytical methodological approach that can contribute to the highlighting of the specificities of an operatic idiom in a broader historical, musical-dramaturgical and analytical context.

Η διδακτορική διατριβή εξετάζει τη μουσική δραματουργία των πρώιμων έργων του Παύλου Καρρέρ Isabella d’ Aspeno και La Rediviva, υπό το πρίσμα της συγκριτικής προσέγγισης των επιρροών του ιταλικού λυρικού θεάτρου που δέχθηκε ο συνθέτης, ως προς τη διαμόρφωση της μουσικής του γραφής. Για τη συγκριτική μελέτη και έρευνα επελέγησαν δύο έργα των Ιταλών συνθετών των μέσων του 19ου αιώνα, Σαβέριο Μερκαντάντε (Saverio Mercadante, 1795-1870), και Ερρίκο Πετρέλλα (Errico Petrella, 1813-1877). Η εξέταση των τεσσάρων αυτών έργων, συνολικά, αποτελεί πρωτότυπη έρευνα που στοχεύει στην ανάδειξη νέων στοιχείων για τη μουσική δραματουργία του Καρρέρ και στον εμπλουτισμό της μουσικολογικής βιβλιογραφίας στο πεδίο της νεοελληνικής όπερας. Η επιλογή των συγκρίσιμων έργων Il Reggente και Marco Visconti, πραγματοποιήθηκε βάσει των κριτηρίων: 1) της χρονικής εγγύτητας (La Rediviva - Marco Visconti), 2) της κοινής θεματικής (Isabella d’ Aspeno - Il Reggente). Παράλληλα, η όπερα Marco Visconti επιλέχθηκε διότι ο Καρρέρ μελέτησε ενδελεχώς το εν λόγω έργο, στοιχείο που τεκμηριώνεται από τη διασκευή αποσπασμάτων του έργου, τα οποία εμπεριέχονται στην αχρονολόγητη σειρά έκδοσης Giardino Musicale, op. 67 που επεξεργάστηκε ο συνθέτης σε συνεργασία με τον φλαουτίστα Φραντσέσκο Πίτσι (Francesco Pizzi). Ως προς τη μεθοδολογία, καταρχάς η διατριβή στηρίζεται στην ερμηνευτική προσέγγιση της αλληλεπίδρασης της δομής του ποιητικού κειμένου με τη φωνητική-ορχηστρική σύνθεση και την εξέλιξη της δραματικής πλοκής. Κατά την πορεία της ανάλυσης των έργων η συγκριτική θεώρηση μελέτης εστιάζει στην επισήμανση ομοιοτήτων αλλά και ετεροτήτων που προκύπτουν από την ανάλυση της δομής και του περιεχομένου του δραματικού κειμένου και οι οποίες αφορούν τη θεματολογία, τα δραματουργικά θέματα και μοτίβα καθώς και τα δραματικά πρόσωπα. Οι συγκριτικές επισημάνσεις απορρέουν επίσης από την ερμηνεία των συνθετικών μέσων, τα οποία αξιοποιούνται ως εργαλεία ανάδυσης του δραματικού βάθους, της συναισθηματικής, αλλά και της συγκρουσιακής κατάστασης των χαρακτήρων. Κατά συνέπεια, η αναλυτική προσέγγιση της μουσικής δραματουργίας κάθε όπερας συντελεί στην ευχερέστερη περιγραφή, αλλά κυρίως στη διερεύνηση των ειδοποιών γνωρισμάτων που προσδιορίζουν το ύφος κάθε συνθέτη και εντάσσονται, είτε σε επίπεδο δομής-μορφής (Πράξεις, Σκηνές-αριθμημένα μουσικά μέρη) είτε σε επίπεδο μουσικού περιεχομένου (ρυθμός, σχήματα στη μελωδική επιφάνεια, αρμονική υφή, μουσικά θέματα-μοτίβα κ.ά.). Η παρούσα διατριβή προτείνει όψεις συγκριτικής έρευνας για την ανίχνευση επιρροών, ως μεθοδολογική πρόταση που μπορεί να συμβάλλει στην ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων ενός οπερικού ιδιώματος σε ένα ευρύτερο ιστορικό, μουσικοδραματουργικό και αναλυτικό πλαίσιο.