Frauen, macht und politik im Kalten Krieg (1947–1953)

Abstract

This doctoral dissertation, published as the second volume in the Alternative Biographies series by the academic publisher Büchner, offers a comprehensive collection of biographies of women who aligned with communist ideologies and were politically active during the height of the Cold War. Dr. Johanna Mamali Panagiotou provides a profound and critical analysis of post-war history, challenging the predominantly androcentric traditions in historiography. Her work contributes significantly to both cultural* and gender justice, in alignment with the HerStory methodology. The women featured in this study, though their lives never intersected, form an inseparable collective of political engagement. Notable figures such as Hilde Benjamin, the first Minister of Justice in the German Democratic Republic, and Ana Pauker, the first Minister of Foreign Affairs in Romania, wielded political power by holding influential government positions. In stark contrast, opposition figures such as Ethel Rosenberg (USA) and Elli Pappas (Greece) were subjected to the harsh realities of state oppression, facing the death penalty in highly publicized trials that bore the hallmarks of political show trials. With a non-ideological, critical, and objective approach, Dr. Panagiotou, a scholar in American Cultural History, refrains from presenting a hagiographical narrative and instead offers a balanced account of these four figures, contextualizing their experiences within a transatlantic framework of power and politics. Through the analytical lens of the maxim "The personal is political, and the political is personal," she investigates the interconnectedness of their individual lives and political actions.The research is grounded in classical political theories, including those of power, realism, idealism, and totalitarianism, as well as the concept of collective trauma. The methodological framework adopted by the author is thoroughly discussed, further enriching the work’s academic depth. In conclusion, the monograph Women, Power, and Politics in the Cold War (1947–1953) not only chronicles the lives of key post-war figures but also offers an insightful reflection on the broader global context of political turmoil, authoritarian regimes, and political upheaval during the Cold War era.* For the first time, this doctoral thesis, submitted to the Department of American Studies at the University of Munich, focuses on the "forgotten" countries of Greece and Romania, both of which were deeply affected by civil wars (1946-1949) and played integral roles in the Cold War dynamics.

H παρούσα διατριβή δημοσιεύτηκε ως δεύτερος τόμος της σειράς «Εναλλακτικές Βιογραφίες» στον επιστημονικό εκδοτικό οίκο Βüchner και σταχυολογεί βιογραφίες γυναικών που ενστερνίστηκαν τον Κομμουνισμό και δραστηριοποιήθηκαν πολιτικά στην αποκορύφωση του Ψυχρού Πολέμου .Η Δρ. Ιωάννα Μάμαλη Παναγιώτου παραθέτει μια διορατική ανάλυση της μεταπολεμικής ιστορίας που έρχεται σε σύγκρουση με την ανδροκεντρική παράδοση στην ιστοριογραφία, συμβάλλοντας έτσι στο να επέλθει όχι μόνο πολιτισμική*, αλλά και έμφυλη δικαιοσύνη στα πρότυπα της HerStory μεθόδου. Οι πολιτικά δραστήριες γυναίκες αποτελούν μια αδιαίρετη συλλογικότητα, παρόλο που οι βίοι τους δε διασταυρώθηκαν ποτέ. Οι ευνοούμενες των καθεστώτων Hilde Benjamin (η πρώτη ανά τον κόσμο Υπουργός Δικαιοσύνης, πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας) και Ana Pauker (η παγκοσμίως πρώτη Υπουργός Εξωτερικών, Ρουμανία) ασκούσαν εξουσία κατέχοντας καίριες κυβερνητικές θέσεις, ενώ οι αντιπολιτευόμενες ακτιβίστριες Ethel Rosenberg (ΗΠΑ) και Έλλη Παππά (Ελλάδα) βίωσαν τον κυνισμό της κρατικής εξουσίας όταν ήρθαν αντιμέτωπες με τη θανατική ποινή σε πολύκροτες δίκες με τα χαρακτηριστικά των εικονικών δικών (show trials).Χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες και δογματισμό, με κριτική σκέψη και σαφή διάθεση να βιογραφήσει και όχι να «αγιογραφήσει», η Διδάκτωρ της Αμερικανικής Πολιτισμικής Ιστορίας κατηγοριοποιεί με μια διατλαντική οπτική αυτές τις τέσσερις προσωπικότητες της δεκαετίας του 1950 στο ερευνητικό σχήμα Εξουσία και Πολιτική, ερμηνεύοντας τις βιογραφίες των πρωταγωνιστριών στον άξονα «Το προσωπικό είναι πολιτικό και το πολιτικό είναι προσωπικό». Η έρευνα πλαισιώνεται μεταξύ άλλων από κλασικές πολιτικές θεωρίες εξουσίας, ρεαλισμού και ιδεαλισμού, ολοκληρωτισμού, συλλογικών τραυμάτων, αλλά και τους μεθολογικούς προβληματισμούς της συγγραφέως. Εν κατακλείδι, η μονογραφία ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ (1947−1953) σκιαγραφεί όχι μόνο την ιστορία μεταπολεμικών προσωπικοτήτων, μα και την ιστορία ενός ολόκληρου κόσμου σε αναταραχή, με ιδιαζόντως πολλές εξουσιαστικές συνθέσεις καθώς και πολιτικούς αναβρασμούς.* Για πρώτη φορά κατατέθηκε διδακτορικό στο Τμήμα Αμερικανολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου με επίκεντρο «ξεχασμένες» χώρες, όπως την Ελλάδα που βίωσε τον Εμφύλιο Πόλεμο (1946−1949) και τη Ρουμανία, ως αναπόσπαστα κομμάτια μιας Έρευνας με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο.

Diese Dissertation wurde als zweiter Band der Reihe Alternative Biografien vom akademischen Verlag Büchner veröffentlicht und umfasst Biografien von Frauen, die dem Kommunismus zugeneigt waren und während des Höhepunkts des Kalten Krieges politisch aktiv waren.

Dr. Johanna Mamali Panagiotou gewährt eine tiefgründige Analyse der Nachkriegsgeschichte, die mit der überwiegend androzentristischen Tradition der Historiografie in Konflikt steht. Ihr Werk leistet einen bedeutenden Beitrag sowohl zur kulturellen* als auch zur Geschlechtergerechtigkeit und steht im Einklang mit der HerStory-Methode.

Die in dieser Studie behandelten Frauen bilden trotz der Tatsache, dass ihre Lebenswege sich nie kreuzten, ein untrennbares Kollektiv politischer Aktivität. Bekannte Persönlichkeiten wie Hilde Benjamin, die erste Ministerin der Justiz in der Deutschen Demokratischen Republik, und Ana Pauker, die erste Ministerin für auswärtige Angelegenheiten in Rumänien, übten politische Macht aus, indem sie bedeutende Regierungspositionen innehatten. Im Gegensatz dazu erlebten Oppositionelle wie Ethel Rosenberg (USA) und Elli Pappas (Griechenland) den Zynismus des staatlichen Machtapparates, als sie im Rahmen von Schauprozessen mit der Todesstrafe konfrontiert wurden.

Mit einer unideologischen, kritischen und objektiven Herangehensweise verzichtet Dr. Panagiotou, eine Expertin für amerikanische Kulturgeschichte, darauf, eine hagiografische Erzählung zu verfassen. Stattdessen bietet sie eine ausgewogene Darstellung dieser vier Persönlichkeiten und setzt ihre Biografien in einen transatlantischen Kontext von Macht und Politik. Durch die analytische Perspektive des Prinzips „Das Persönliche ist politisch, und das Politische ist persönlich“ untersucht sie die Wechselwirkungen zwischen den individuellen Lebenswegen und politischen Handlungen der Protagonistinnen.

Die Forschung ist unter anderem eingebettet in klassische politische Theorien von Macht, Realismus, Idealismus und Totalitarismus sowie in das Konzept des kollektiven Traumas. Die methodischen Überlegungen der Autorin werden umfassend erläutert, was die akademische Tiefe der Arbeit weiter bereichert. Abschließend stellt die Monografie Frauen, Macht und Politik im Kalten Krieg (1947–1953) nicht nur die Geschichte von Persönlichkeiten der Nachkriegszeit dar, sondern bietet auch einen aufschlussreichen Blick auf den globalen Kontext politischer Turbulenzen, autoritärer Regime und politischer Umwälzungen während des Kalten Krieges.

*Erstmals wurde mit dieser Dissertation, die an der Abteilung für Amerikanistik der Universität München eingereicht wurde, der Fokus auf die „vergessenen“ Länder Griechenland und Rumänien gelegt, die beide durch Bürgerkriege (1946-1949) tiefgreifend betroffen waren und eine integrale Rolle in den Dynamiken des Kalten Krieges spielten.