Transforming education in an era of climate change: from economic growth to degrowth discourses and cases of eco-logical practices in education

Abstract

This research explores socio-ecological transitions in education that seek to problematise mainstream ‘growthmanship’, or, put simply, economic growth policy discourse in education. Building on a growing literature stemming mainly from ecological economists, as well as social and climate scientists on the pressures posed on social and ecological systems by the unbridled expansion of the economic sphere, I examine the role of education policy, programmes and initiatives in this narrative and its capacity to respond effectively to these challenges. In this respect, I ask whether/how education is positioned within a) economic growth and b) climate change discourses. To explore these questions, the research draws theoretically from a critical Foucauldian discourse analysis framework. In doing so, it historicises economic growth, sustainable development and education discourses and their contingent relations. Moreover, the thesis is informed theoretically by critical socio-economic theories of sustainability, like degrowth and other socio-ecological perspectives, which are considered resisting voices to mainstream economic growth models. Having as a starting point these power relations, the thesis draws attention to the complex (dis)continuities of these discourses and their implications for education within a climate change framework through an analysis of education policies and programmes at multiple scales; global, national and local. Voicing innovative, alternative, and creative ways of making the education sector more sustainable, the thesis emphasises educators’ pedagogic practices at the analysis level. In this respect, my analysis reveals the contradictory character of environmental education where questions of natural space, materiality, and social context, weave its fundamental components. The degrowth and post-humanities theoretical frameworks at the analysis level expose the conflict-driven character of this topic, but also its potential to generate spontaneous, creative, pro-social and pro-environmental responses to modern problems through the field of education. It has been the primary objective of this research to find ways to tackle the current socio- environmental issues through education. In order to achieve this, it is crucial to understand the interrelated nature of sustainability politics. We must continue to examine these issues by expressing diverse perspectives and analyzing their power dynamics.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει τις κοινωνικο-οικολογικές μεταβάσεις στην εκπαίδευση που επιδιώκουν να προβληματοποιήσουν τη συμβατική «αναπτυξιολαγνεία», ή πιο απλά, τον κυρίαρχο λόγο περί οικονομικής ανάπτυξης στην εκπαιδευτική πολιτική. Βασιζόμενη σε μια αναδυόμενη βιβλιογραφία που προέρχεται κυρίως από την οικολογική οικονομία, καθώς και από τις κοινωνικές και κλιματικές επιστήμες, σχετικά με τις πιέσεις που ασκούνται στα κοινωνικά και οικολογικά συστήματα από την ανεξέλεγκτη επέκταση της οικονομικής σφαίρας, η έρευνα εξετάζει τον ρόλο της εκπαιδευτικής πολιτικής, των προγραμμάτων και των πρωτοβουλιών μέσα σε αυτό το αφήγημα και την ικανότητά τους να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε αυτές τις προκλήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, τίθενται τα ερωτήματα εάν και πώς τοποθετείται η εκπαίδευση εντός των λόγων περί α) οικονομικής ανάπτυξης και β) κλιματικής αλλαγής. Για να διερευνηθούν τα παραπάνω ερωτήματα, η έρευνα αντλεί θεωρητικά από το κριτικό φουκωϊκό πλαίσιο ανάλυσης λόγου. Μέσω αυτού, ιστορικοποιούνται οι λόγοι περί οικονομικής ανάπτυξης, βιώσιμης ανάπτυξης και εκπαίδευσης και οι συγκυριακές σχέσεις τους. Επιπλέον, η διατριβή ενημερώνεται θεωρητικά από κριτικές κοινωνικοοικονομικές θεωρίες της βιωσιμότητας, όπως η αποανάπτυξη και άλλες κοινωνικο-οικολογικές προσεγγίσεις, οι οποίες θεωρούνται αντιστεκόμενες φωνές στα κυρίαρχα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης. Ξεκινώντας από αυτές τις σχέσεις εξουσίας, η διατριβή εστιάζει στις σύνθετες (ασυν)έχειες αυτών των λόγων και τις επιπτώσεις τους στην εκπαίδευση μέσα στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, μέσω της ανάλυσης εκπαιδευτικών πολιτικών και προγραμμάτων σε πολλαπλές κλίμακες· παγκόσμια, εθνική και τοπική. Αναδεικνύοντας καινοτόμους, εναλλακτικούς και δημιουργικούς τρόπους για να γίνει ο εκπαιδευτικός τομέας πιο βιώσιμος, η διατριβή δίνει έμφαση στις παιδαγωγικές πρακτικές των εκπαιδευτικών στο επίπεδο της ανάλυσης. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάλυσή μου αποκαλύπτει τον αντιφατικό χαρακτήρα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, όπου ζητήματα φυσικού χώρου, υλικότητας και κοινωνικού πλαισίου συνθέτουν θεμελιώδη συστατικά της. Τα θεωρητικά πλαίσια της αποανάπτυξης και των μετα-ανθρωπιστικών σπουδών στο επίπεδο της ανάλυσης αναδεικνύουν τον συγκρουσιακό χαρακτήρα του θέματος, αλλά και το δυναμικό του να παράγει αυθόρμητες, δημιουργικές, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προσανατολισμένες αποκρίσεις στα σύγχρονα προβλήματα μέσω του πεδίου της εκπαίδευσης. Πρωταρχικός στόχος αυτής της έρευνας ήταν να εντοπίσει τρόπους αντιμετώπισης των σύγχρονων κοινωνικο-περιβαλλοντικών ζητημάτων μέσω της εκπαίδευσης. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι κρίσιμο να κατανοηθεί ο αλληλένδετος χαρακτήρας της πολιτικής της βιωσιμότητας. Πρέπει να συνεχίσουμε να εξετάζουμε αυτά τα ζητήματα, εκφράζοντας ποικίλες οπτικές και αναλύοντας τις σχέσεις εξουσίας που τις διέπουν.