Οι βουλευτικές εκλογές της δεκαετίας του 1980 μέσα από τον Τύπο: πολιτική κουλτούρα και πόλωση

Abstract

This thesis investigates the political culture and polarization of the 1980s through the study of the four parliamentary elections of the era. Using the largest newspapers as a basic tool, this thesis proceeded to reconstruct the mosaic of the 1980s in as much detail as possible, studying the issues of political confrontation in each of the national elections, the media, the political communication and propaganda practices used by the representatives of the two-party system in their competition with each other, the way in which polarization permeated Greek society, but also the relationship of the Left with the dominant PASOK. Furthermore, it was investigated what recent past was used in the rhetoric between PASOK and ND in the election periods of the 1980s :how the 1940s - dominant in the 1981 elections - gradually faded, giving primacy to the 1960s from the 1985 elections, when polarization took the form of the personal confrontation between A. Papandreou and K. Mitsotakis. Of course, the aim of this particular thesis is not only to study polarization through the partisan press, but also its role in the reproduction and exacerbation of the divisive climate. Therefore, through the investigation of the polarizing climate, the basic characteristics of political culture emerge of the era. On the one hand, the consolidation of democracy, the expansion of the middle class, the healing of the wounds of the Civil War, and on the other hand, the intense bipartisanship, populism, political corruption, but also the articulation of elements of modernization and archaism, justify the contemporary ambivalent attitude of public opinion towards this pivotal period of the Third Hellenic Republic.

Η διατριβή αυτή ερευνά την πολιτική κουλτούρα και πόλωση της δεκαετίας του 1980 μέσα από τη μελέτη των τεσσάρων βουλευτικών εκλογών της εποχής. Με βασικό εργαλείο τις μεγαλύτερες σε απήχηση εφημερίδες η διατριβή αυτή προχώρησε σε μια όσο το δυνατό πιο λεπτομερή ανασύσταση του μωσαϊκού της δεκαετίας του 1980 μελετώντας τα θέματα της πολιτικής αντιπαράθεσης σε καθεμιά από τις εθνικές εκλογές, τα μέσα, τις πρακτικές πολιτικής επικοινωνίας και προπαγάνδας που χρησιμοποίησαν οι εκπρόσωποι του δικομματισμού στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, τον τρόπο με τον οποίο η πόλωση διαπέρασε την ελληνική κοινωνία αλλά και τη σχέση της Αριστεράς με το κυρίαρχο ΠΑΣΟΚ. Επιπλέον, διερευνήθηκε ποιο πρόσφατο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε στη ρητορική μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στις προεκλογικές περιόδους της δεκαετίας του 1980 : πώς η - κυρίαρχη στις εκλογές του 1981- δεκαετία του 1940 σταδιακά αποχρωματίστηκε, δίνοντας από τις εκλογές του 1985 την πρωτοκαθεδρία στη δεκαετία του 1960, όταν η πόλωση έλαβε τη μορφή της προσωπικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στον Α. Παπανδρέου και τον Κ. Μητσοτάκη. Βέβαια, στόχος της συγκεκριμένης διατριβής δεν είναι μόνο η μελέτη της πόλωσης μέσα από τον παραταξιακό Τύπο, αλλά και ο ρόλος αυτού στην αναπαραγωγή και όξυνση του διχαστικού κλίματος. Μέσα, λοιπόν, από τη διερεύνηση του πολωτικού κλίματος προκύπτουν και τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτικής κουλτούρας της εποχής. Από τη μια η στερέωση της δημοκρατίας, η διεύρυνση της μεσαίας τάξης, η επούλωση των πληγών του Εμφυλίου Πολέμου και από την άλλη ο έντονος δικομματισμός, ο λαϊκισμός, η πολιτική διαφθορά αλλά και η συνάρθρωση στοιχείων εκσυγχρονισμού και αρχαϊσμού, δικαιολογούν και τη σύγχρονη αμφιθυμική στάση της κοινής γνώμης γι’ αυτήν την κομβική περίοδο της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.