Διοίκηση στη βενετική Πάργα στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα

Abstract

The dissertation examines the administrative organization of Parga during the second half of the 18th century, highlighting the ways in which the Most Serene Republic structured and exercised power in a borderland of strategic importance. At the core of the analysis lies the distinctive and hybrid administrative model implemented in Parga, where forms of governance emerged that combined formal institutions of the Venetian administrative tradition with locally adapted practices of on-site management. The study emphasizes the role of the Governor and Capitano as the central representative of Venetian authority, embodying the executive mission of the Administration: the implementation of orders, the maintenance of order, the enforcement of regulations, and the supervision of the local operation of institutions. Far from functioning merely as a mediator between Venice and the provinces, the Governor and Captain operated as the implementing arm of a system structured around hierarchical oversight, regulated delegation, and controlled decentralization. The local administration, comprising officials such as the Syndics, Market Inspectors, the Secretary, and the Conclave of Twelve, functioned within a framework of conditional autonomy, constantly subject to review and intervention by the Venetian authorities. The study further explores the interventions of high-ranking officials, particularly the General Provveditors of the Sea, as well as the Provveditor and Captain of Corfu, whose jurisdictions extended to Parga and played a key role in enforcing regional oversight. Political and military governance, the confluence of judicial and executive powers, and the regulation of religious and economic affairs are analyzed as interdependent components of a coherent administrative logic. Τhe study argues that this administrative system did not stem from a mechanical transfer or rigid application of Venetian models, but emerged through a continuous process of adaptation, pragmatic negotiation, and local implementation of authority within the shifting dynamics of the regional context.

Η διατριβή εξετάζει τη διοικητική συγκρότηση της Πάργας κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, αποτυπώνοντας τους τρόπους με τους οποίους η Γαληνότατη Δημοκρατία συγκρότησε και διαχειρίστηκε την εξουσία σε μια μεθοριακή περιοχή στρατηγικού ενδιαφέροντος. Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρίσκεται το ιδιότυπο και υβριδικό διοικητικό μοντέλο που εφαρμόστηκε στην Πάργα, όπου συγκροτήθηκαν μορφές διακυβέρνησης που συνδύαζαν τυπικούς θεσμούς της βενετικής διοικητικής παράδοσης με προσαρμοσμένες πρακτικές επιτόπιας διαχείρισης. Η μελέτη αναδεικνύει τον ρόλο του Κυβερνήτη και Καπιτάνου ως κεντρικού εκφραστή της βενετικής κυριαρχίας, ο οποίος ενσάρκωνε την υλοποιητική αποστολή της Διοίκησης: την εφαρμογή των εντολών, την τήρηση της τάξης, την επιβολή των κανονισμών και την επιτήρηση της τοπικής λειτουργίας των θεσμών. Ο Κυβερνήτης και Καπιτάνος δεν ασκούσε απλώς διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια, αλλά συνιστούσε κρίσιμο εκτελεστικό κρίκο ενός συστήματος που βασιζόταν στη συνεχή επιτήρηση, τη νομική-διοικητική παρέμβαση και την ελεγχόμενη αποκέντρωση. Το διοικητικό πλαίσιο συντίθεται από ένα σύνολο τοπικών αξιωματούχων, όπως οι Σύνδικοι, οι Αγορανόμοι και ο Γραμματέας, οι οποίοι λειτουργούσαν εντός των ορίων που όριζε η βενετική εξουσία, υπό τη διαρκή εποπτεία του Κυβερνήτη. Η διατριβή διερευνά επίσης τη θεσμική εμπλοκή ανώτερων βενετών αξιωματούχων, όπως οι Γενικοί Προνοητές της Θάλασσας και οι Προνοητές και Καπιτάνοι της Κέρκυρας, εντοπίζοντας τις παρεμβάσεις τους ως σημεία κορύφωσης της κεντρικής εξουσίας στην περιφέρεια. Η πολιτικο-στρατιωτική διάσταση της Διοίκησης, η σύμπτωση δικαστικών και εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και η εκτεταμένη ρυθμιστική παρουσία της Βενετίας στην εκκλησιαστική και οικονομική σφαίρα καταδεικνύουν τη συγκρότηση μιας διοίκησης με προληπτικό και εκτελεστικό χαρακτήρα. Η μελέτη υποστηρίζει ότι το διοικητικό αυτό σύστημα δεν αποτέλεσε προϊόν μηχανικής μεταφοράς ή τυποποιημένης εφαρμογής βενετικών προτύπων, αλλά διαμορφώθηκε ως αποτέλεσμα μιας συνεχούς διαδικασίας προσαρμογής, πρακτικής διαπραγμάτευσης και επιτόπιας διαχείρισης της εξουσίας, εντός των εκάστοτε δυναμικών του περιφερειακού πλαισίου.

La tesi esamina l’organizzazione amministrativa di Parga nella seconda metà del XVIII secolo, mettendo in luce le modalità con cui la Serenissima Repubblica strutturò ed esercitò il potere in una zona di confine di rilevanza strategica. Al centro dell’analisi si trova il peculiare e ibrido modello amministrativo applicato a Parga, dove si svilupparono forme di governo che combinavano istituzioni formali della tradizione amministrativa veneziana con pratiche di gestione locale adattate al contesto. Lo studio mette in evidenza il ruolo del Governatore e Capitano come principale rappresentante dell’autorità veneziana, incarnazione della missione esecutiva dell’Amministrazione: l’attuazione degli ordini, il mantenimento dell’ordine, l’applicazione dei regolamenti e la supervisione del funzionamento locale delle istituzioni Il Governatore e Capitano non agiva semplicemente come mediatore tra il centro veneziano e la periferia, ma costituiva il braccio attuativo di un sistema fondato sulla supervisione gerarchica, la delega regolata e il decentramento vigilato. L’amministrazione locale, composta da funzionari come i Sindici, gli Giustizieri, il Segretario e il Conclave dei Dodici, operava entro limiti definiti e soggetti a costante controllo da parte delle autorità veneziane. La ricerca approfondisce inoltre le iniziative di alti funzionari veneziani, in particolare dei Provveditori Generali da Mar, nonché del Provveditore e Capitano di Corfù, la cui giurisdizione si estendeva anche su Parga e costituiva un elemento fondamentale della supervisione regionale. L’intreccio fra governo politico e militare, la sovrapposizione delle funzioni giudiziarie ed esecutive, e la regolazione della sfera religiosa ed economica sono analizzati come componenti interdipendenti di una razionalità amministrativa coerente. La tesi sostiene che questo sistema amministrativo non fu il risultato di un trasferimento meccanico o di un'applicazione rigida dei modelli veneziani, bensì il frutto di un processo continuo di adattamento, negoziazione pragmatica e attuazione concreta del potere all'interno delle dinamiche variabili del contesto regionale.