Η εξέλιξη των φορολογικών συστημάτων στην ευρώπη: συγκριτική ανάλυση & εντοπισμός βέλτιστων πρακτικών

Abstract

Comparing tax systems, mainly between EU members states and a few OECD nations, is the main emphasis of this PHD study. Its primary goal is to discover successful taxing techniques and to draw insightful findings and policy recommendations that might be used directly or with appropriate modifications to the Greek tax systems. The structure, functionality and effectiveness of tax systems are highlighting in the study. In order to make taxation frameworks more straightforward, equitable, transparent and efficient, it looks at and evaluates the major determinants of these frameworks. In addition to applying globally accepted measures like the Vat Gap, the International Tax Competitiveness Index and the TADAT tool for evaluating tax administrations, the methodological approach entails both quantitative and qualitative study of the statistical data that is already accessible. The study also looks into how digitalization and contemporary technology are changing tax administrations and how crucial international administrative cooperation is. Fighting tax fraud, evasion and avoidance is also given special emphasis, as the study makes clear. The paper comes to the conclusion that effective indirect tax collection and suitable levels of progressivity in direct taxation, without imposing excessive levies on goods and services are characteristics of successful tax systems. The widespread digitization of tax services, the application of contemporary technology and the deployment of preventive control measures aimed at both individuals and corporations are further characteristics of these systems. Furthermore, effective systems are run by organizations that have financial and administrative independence, are open transparent and are regarded as reliable by the general public. They also offer incentives to improve voluntary taxpayer compliance. The basic deficiencies in the Greek tax system, including the complexity of the procedures, the frequent changes in legislation, the lack of effective enforcement tools and a low level of public trust in the government, are also emphasized in this study. The research suggests a number of reforms to solve these problems, including reducing administrative burdens, simplifying procedures, improving transparency and equity and creating stable regulations that keep up over time. Furthermore it is considered crucial to implement incentives that promote tax compliance. Beyond its technical components, the Greek tax system’s successful reform, depends on both broad public support for the process and strong political determination to implement and maintain reform initiatives. It is possible to create a tax structure that is in line with the particular needs and realities of the Greek economy by applying the lessons learned and best practices found in other nations.

Η παρούσα διδακτορική έρευνα ασχολείται με την συγκριτική ανάλυση των φορολογικών συστημάτων κυρίως των χωρών μελών της Ε.Ε. αλλά και μελών του Ο.Ο.Σ.Α. με σκοπό να εντοπιστούν οι καλές πρακτικές που υιοθετούνται στον τομέα της φορολογίας και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα και πολιτικές οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν είτε αυτούσιες είτε με παραλλαγές στο Ελληνικό φορολογικό σύστημα. Η έρευνα εστιάζει στη δομή και λειτουργία των φορολογικών συστημάτων καθώς και στην αποδοτικότητα τους. Επεξεργάζεται και αναλύει τους παράγοντες που επηρεάζουν τα συστήματα φορολογίας ώστε να καταστούν αυτά απλά, δίκαια, διαφανή και αποτελεσματικά. Η προσέγγιση ως προς την μεθοδολογία περιλαμβάνει την ποσοτική αλλά και ποιοτική ανάλυση των διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων, αλλά και τη χρήση δεικτών που εφαρμόζονται διεθνώς όπως ο δείκτης για το κενό ΦΠΑ, ο δείκτης για την διεθνή φορολογική ανταγωνιστικότητα, και το εργαλείο TADAT σχετικά με την αξιολόγηση των φορολογικών διοικήσεων. Ακόμη εξετάζεται πόσο έχει επιδράσει η εφαρμογή των σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων και της ψηφιοποίησης στον μετασχηματισμό των φορολογικών διοικήσεων αλλά και η σημασία της διοικητικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών. Τέλος όπως έχει αναφερθεί και πιο πάνω δίνεται μεγάλο βάρος στην καταπολέμηση των φαινομένων της απάτης, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Η παρούσα διατριβή καταλήγει στο συμπέρασμα πως επιτυχημένα φορολογικά συστήματα είναι αυτά που εφαρμόζουν τον ορθό βαθμό προοδευτικότητας στους άμεσους φόρους, που χαρακτηρίζονται από επιτυχημένη είσπραξη των έμμεσων φόρων χωρίς να υπερφορολογούν τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Επίσης τα συστήματα φορολογίας που έχουν ψηφιοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις λειτουργίες των υπηρεσιών τους και αξιοποιούν κάθε διαθέσιμο εργαλείο της νέας τεχνολογίας καθώς και αυτά που υιοθετούν προληπτικούς μηχανισμούς ελέγχου των πολιτών και των επιχειρήσεων. Επιπλέον όσα συστήματα παρέχουν κίνητρα για να βελτιωθεί η εθελοντική συμμόρφωση των φορολογούμενων και τέλος αυτά που οι φορολογικές τους διοικήσεις απολαμβάνουν διοικητική και οικονομική αυτονομία και λειτουργούν αξιόπιστα και με διαφάνεια. Δίνεται επίσης έμφαση στην παρούσα έρευνα στις παθογένειες που χαρακτηρίζουν το Ελληνικό σύστημα φορολογίας όπως είναι η πολυπλοκότητα των διαδικασιών, οι συνεχείς αλλαγές της νομοθεσίας, η χαμηλή αποδοτικότητα των ελέγχων, αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνη των φορολογούμενων προς το κράτος. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανωτέρω παθογένειες προτείνονται μεταρρυθμίσεις που θα μειώνουν την γραφειοκρατία και θα απλοποιούν τις διαδικασίες, θα ενισχύουν την διαφάνεια και τη δικαιοσύνη του συστήματος φορολογίας αλλά και θα θεσπίζουν σταθερούς κανόνες που δεν θα αλλάζουν με τη συχνότητα που γινόταν έως τώρα. Τέλος θα πρέπει να παρέχονται κίνητρα που θα βοηθήσουν στην βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης. Η μεταρρύθμιση του φορολογικού μας συστήματος πέρα από το τεχνικό κομμάτι και ίσως το πιο σημαντικό που χρειάζεται αρχικά είναι η πολιτική βούληση για να προχωρήσουν οι πολιτικές των μεταρρυθμίσεων, καθώς και κοινωνική συναίνεση προκειμένου να επιτύχει το εγχείρημα αυτό. Από την αξιοποίηση των δράσεων και πολιτικών που εφαρμόζουν τα άλλα κράτη και με την εφαρμογή των καλών πρακτικών που εντοπίζονται σε αυτά, είναι εφικτό να σχεδιαστεί ένα φορολογικό πλαίσιο που θα εναρμονίζεται με τις ανάγκες και την πραγματικότητα της Ελληνικής οικονομίας.