Κρίσιμα τεχνολογικά δίκτυα στην Ελλάδα από το 1950 έως σήμερα

Abstract

The purpose of this study is to highlight a thoughtful feature of the Greek state that modern approaches or theories for state formation neglect or frequently overlook. The study resides at the crossroads of Science, Technology, and Society Studies, as well as the History of Technological Infrastructures and Political History. Along with these perspectives, there is one that views the state as a techno-scientific power network, i.e. with a focus on culture (as opposed to the traditional approaches of the State as a military-fiscal entity or as an autonomous one). In this study, the term "culture" is used dynamically as an explanatory historical category for socio-technical transformation. In this regard, within the broader context of comprehending the State, this study focuses on the discourses on state design, and the strategies and plans for the governance of space and the population. The co-production of governance with science and technology is critical for resolving specific issues during this process. The focus of this study is the co-production of the Greek State with the telephone network and relevant infrastructures. The purpose of this thesis is to examine how telecommunications networks are co-produced with national and international state technology policies, corporate strategies, and tactics of the local engineering and technical community. The period of automation and the period of transition to electronic services and circuits (digitalization) in a network based on Fiber To The Home architecture, i.e. with fiber optics to the subscriber's location, are two major historical periods I distinguish as socio-technical transitions for access to the telephony service in this study. Regardless of the governance culture, access to the network or its services continues to be a thorn in the democratic character of modern societies and in the notion of telephony / internet as a "universal service," that is, a service accessible to all citizens and residents of the Greek territory, without geographical and social constraints. Through this study, I highlight the socio-technical mechanisms that shape and reproduce this issue, which represents the fabric of democracy in the socio-technical transformations of the Greek state, where, in the end, the problem of access is reduced to a problem of re-forming the Greek state.

Μέσα από τη μελέτη αυτή, επιχειρείται η ανάδειξη μιας υπομελετημένης όψης του ελληνικού κράτους, την οποία όψη οι σύγχρονες προσεγγίσεις ή οι θεωρίες για τη συγκρότηση ενός κράτους, αγνοούν ή συχνά παραμελούν. Η μελέτη βρίσκεται στη διεπιφάνεια των Σπουδών Επιστήμης, Τεχνολογίας, Κοινωνίας με την Ιστορία Υποδομών και την Πολιτική Ιστορία. Συμπληρωματικά σε αυτές τις προσεγγίσεις, προστίθεται η κατανόηση του Κράτους ως τεχνο-επιστημονικό δίκτυο εξουσίας, δηλαδή με το βάρος της ανάλυσης να επικεντρώνεται στην κουλτούρα (έναντι των παραδοσιακών προσεγγίσεων του Κράτους ως στρατιωτική-δημοσιονομική οντότητα ή ως αυτοδύναμο). Στην συγκεκριμένη έρευνα, η έννοια της «κουλτούρας» χρησιμοποιείται δυναμικά ως εξηγητική ιστορική κατηγορία της κοινωνικό-τεχνικής αλλαγής. Κατ’ αυτήν την έννοια, μέσα στις διάφορες πτυχές κατανόησης του Κράτους, η συγκεκριμένη μελέτη εστιάζει στο Λόγο περί σχεδιασμού του κράτους, ως σχέδια διακυβέρνησης του χώρου, του δομημένου περιβάλλοντος και του πληθυσμού. Σε αυτή τη διαδικασία, η συμπαραγωγή της διακυβέρνησης με την Επιστήμη και την Τεχνολογία, είναι κομβικής σημασίας για την επίλυση συγκεκριμένων ζητημάτων. Το βασικό πρόβλημα που εστιάζω στην συγκεκριμένη μελέτη είναι το ζήτημα της πρόσβασης στη τηλεφωνική υπηρεσία, πως νοηματοδοτήθηκε ιστορικά από τους διάφορους δρώντες, τους μετασχηματισμούς του δικτύου που επιχειρήθηκαν και πως αντιμετωπίστηκε το ζήτημα της πρόσβασης στις διάφορες ιστορικές περιόδους. Ο στόχος της πρότασης έγκειται στη μελέτη της συμπαραγωγής των τεχνο-κοινωνικών δικτύων των τηλεπικοινωνιών, με εθνικές και διεθνικές κρατικές τεχνολογικές πολιτικές, εταιρικές πολιτικές, καθώς και στρατηγικές μηχανικών και τεχνικών κοινοτήτων. Η μελέτη αυτή κατέδειξε δύο μεγάλες ιστορικές περιόδους ως κοινωνικό-τεχνικές μεταβάσεις για την πρόσβαση στην τηλεφωνική υπηρεσία: την περίοδο της Αυτοματοποίησης, και την περίοδο της μετάβασης σε ηλεκτρονικές παροχές και κυκλώματα (Ψηφιοποίηση), σε ένα δίκτυο που στηρίζεται στην αρχιτεκτονική του FTTH, δηλαδή με οπτική ίνα μέχρι τον χώρο των συνδρομητών. Και στις δύο περιόδους, παρά τη διαφορετική κουλτούρα διαχείρισης, η πρόσβαση στο δίκτυο ή τις υπηρεσίες αυτού (αναλογικό / ψηφιακό χάσμα), παραμένει πληγή στο δημοκρατικό χαρακτήρα των σύγχρονων κοινωνιών μας και στο πλαίσιο της τηλεφωνίας/διαδικτύου ως «καθολική υπηρεσία», δηλαδή μιας υπηρεσίας προσβάσιμης από όλους τους πολίτες και κατοίκους στην ελληνική επικράτεια, χωρίς γεωγραφικούς και κοινωνικούς περιορισμούς. Μέσα από τη συγκεκριμένη μελέτη θα αναδείξω τους κοινωνικό-τεχνικούς μηχανισμούς της συγκρότησης και της αναπαραγωγής αυτού του προβλήματος που αντικατοπτρίζει την υφή της δημοκρατίας στους κοινωνικό-τεχνικούς μετασχηματισμούς του ελληνικού κράτους, όπου στη τελική ανάλυση το πρόβλημα της πρόσβασης ανάγεται σε πρόβλημα της δόμησης του ελληνικού κράτους.