Memory and recollection in the Aristotelian commentators

Abstract

The aim of the present doctoral thesis is to present and discuss theories of memory endorsed by the commentators of Aristotelian works. Exponents from all three major groups of Aristotelian commentators are being investigated in this context. The first part focuses on the views of Alexander of Aphrodisias, who is the first to postulate a separate mnemonic capacity in the soul. The second part discusses the views of Neoplatonists, such as Philoponus and Simplicius. The analyzed texts mainly come from commentaries on Aristotle’s 'De anima' and from commentaries on Aristotle’s treatises in which the acquisition of knowledge is discussed. The last part of the thesis investigates the Byzantine reception of Aristotle's 'De memoria', a tradition that mainly derives from the sole extant commentary of this work, composed by Michael of Ephesus. Overall, the work serves as a general introduction to the theories of memory in Late Antiquity, and also as a collection of the relevant sources.

Η παρούσα διατριβή παρουσιάζει και αναλύει θεωρίες και απόψεις για τη μνήμη και τη συναφή έννοια της ανάμνησης όπως αυτές εκφράστηκαν από αρχαίους και βυζαντινούς υπομνηματιστές του Αριστοτέλη. Η εργασία διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος πραγματεύεται την ερμηνεία της αριστοτελικής έννοιας της μνήμης από τον Αλέξανδρο Αφροδισιέα. Ο Αλέξανδρος ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που ερμήνευσε τη μνήμη ως ενέργεια μιας αντίστοιχης ξεχωριστής ψυχικής δύναμης, εφάμιλλης της αίσθησης και της φαντασίας. Το δεύτερο μέρος εστιάζει σε Νεοπλατωνικούς σχολιαστές, όπως ο Φιλόπονος και ο ψευδο-Σιμπλίκιος. Οι φιλόσοφοι αυτής της περιόδου δίνουν έμφαση κυρίως στη μνήμη ως ανάμνηση, στο πλαίσιο της πλατωνικής θεωρίας της γνώσης, και έτσι χάνεται η διάκριση της έννοιας της μνήμης από την ανάμνηση. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν καθόλου σωζόμενα υπομνήματα στο σύντομο έργο "Περί μνήμης και αναμνήσεως", όπου ο Αριστοτέλης πραγματεύεται τις έννοιες αυτές, τα κειμενικά αποσπάσματα που αναλύονται προέρχονται κυρίως από υπομνήματα στο αριστοτελικό "Περί ψυχής" και από υπομνήματα σε έργα του Αριστοτέλη με θέμα τη διαδικασία απόκτησης της γνώσης. Στο τελευταίο μέρος μελετάται η πρόσληψη του αριστοτελικού "Περί μνήμης" κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Το μόνο σωζόμενο υπόμνημα στο "Περί μνήμης" ανάγεται στον δωδέκατο αιώνα π.Χ. και έχει γραφεί από τον βυζαντινό λόγιο Μιχαήλ Εφέσιο. Το έργο του Μιχαήλ είχε μεγάλη απήχηση στους μεταγενέστερους υπομνηματιστές και παραφραστές του Βυζαντίου. Η εργασία αυτή λοιπόν αποτελεί μια γενική εισαγωγή στις θεωρίες για τη μνήμη της Ύστερης αρχαιότητας και των Βυζαντινών χρόνων και παράλληλα λειτουργεί ως μια συλλογή των διαθέσιμων κειμενικών πηγών για το θέμα αυτό.