Γνώσεις, πεποιθήσεις και στάσεις ατόμων με ψυχική νόσο προς τα καπνικά και συναφή προϊόντα

Abstract

The use of tobacco and related products is endemic among individuals with mental disorder, and its prevalence remains high despite a significant decrease in the general population in recent years. The purpose of this thesis was to study the knowledge, attitudes and perceptions of smokers with mental disorder towards smoking and to investigate whether a smoking cessation/harm reduction program would be feasible, achievable and acceptable to them. A cross sectional study was conducted and a questionnaire with a personal interview was administered to 1015 users of mental health services of the Attica Psychiatric Hospital. Smoking prevalence was recorded at 68.4% (n=643), while 12.3% were former smokers. The majority (86.3%) smoked their first cigarette within 30 minutes of waking up in the morning, indicating a high level of nicotine dependence. Almost all former smokers (97.4%) had quit smoking without help, while the health risks of smoking were the main motivation for smoking cessation for the vast majority (83.6%). Although 53.7% of the respondents believed that health professionals inform about the harmful effects of tobacco and related products on health, only 11.2% claimed that health professionals inform smokers about smoking cessation programs and alternatives to reduce smoking harm. Additionally, a pilot randomized controlled trial was conducted in smokers with major mental disorder (n= 43) to study whether smoking cessation/harm reduction using e-cigarettes is feasible. Participants were randomized 1:1 to either the intervention or control group. The control group (counseling, n=22) and the intervention group (counseling and e-cigarette use, n= 21) received group or individual counseling on a weekly basis for a minimum of 3 months. Finally, the intervention group received a starter kit (electronic cigarette and refill liquid) and were prompted to use it as a smoking cessation tool. The primary outcome was self-reported smoking cessation, biochemically confirmed by levels of ≤ 6 ppm expired-air carbon monoxide (eCO) at 6 months. The secondary outcomes included potential changes in nicotine dependence, physical and mental health, and quality of life. Compared to baseline values, a significant reduction in nicotine dependence was observed in both groups at 6 months. However, the intervention group showed a significantly higher cessation rate during this period (33.3%) compared to the control group (13.6%). Additionally, the general health and quality of life of the intervention group exhibited significant improvement at 6 months. This smoking cessation/harm reduction study demonstrates that such interventions are feasible, achievable, and acceptable to smokers with major mental disorder. Following a personalized smoking cessation program, they can acquire the skills necessary to manage their nicotine addiction, achieve smoking cessation or reduce smoking related harm.

Η χρήση καπνικών και συναφών προϊόντων ενδημεί στα άτομα με ψυχική διαταραχή και ο επιπολασμός παραμένει υψηλός παρόλη τη σημαντική μείωση που έχει καταγραφεί στον γενικό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια. Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η διερεύνηση των γνώσεων, στάσεων και αντιλήψεων των ατόμων με ψυχική διαταραχή προς το κάπνισμα και να μελετήσει εάν είναι εφικτό, επιτεύξιμο και αποδεκτό ένα πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος / μείωσης της βλάβης σε καπνιστές με μείζονα ψυχική διαταραχή. Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη και χορηγήθηκε ερωτηματολόγιο με προσωπική συνέντευξη σε 1015 λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Ο επιπολασμός καπνίσματος καταγράφηκε στο 68,4% (n=643), ενώ 12,3% ήταν πρώην καπνιστές. Η πλειονότητα (86,3%) κάπνιζαν το πρώτο τους τσιγάρο εντός 30 λεπτών από την πρωινή αφύπνιση γεγονός που υποδηλώνει υψηλό επίπεδο εξάρτησης από τη νικοτίνη. Σχεδόν όλοι οι πρώην καπνιστές (97,4%) διέκοψαν το κάπνισμα χωρίς βοήθεια ενώ το κύριο κίνητρο για τη διακοπή καπνίσματος για τη συντριπτική πλειονότητα (83,6%) αυτών ήταν οι κίνδυνοι που απορρέουν για την υγεία από το κάπνισμα. Παρόλο που το 53,7% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι οι επαγγελματίες υγείας ενημερώνουν για τις επιζήμιες επιπτώσεις από τη χρήση καπνικών και συναφών προϊόντων στην υγεία μόλις το 11,2% υποστηρίζουν ότι οι επαγγελματίες υγείας ενημερώνουν τους καπνιστές αναφορικά με προγράμματα διακοπής του καπνίσματος και εναλλακτικές για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα. Επιπροσθέτως, διεξήχθη μία πιλοτική, τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή σε καπνιστές με μείζονα ψυχική διαταραχή (n= 43) για να διερευνηθεί εάν είναι εφικτή η διακοπή / μείωση της βλάβης από το κάπνισμα με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν 1:1 στην ομάδα παρέμβασης ή ελέγχου. Η ομάδα ελέγχου (συμβουλευτική, n=22) και η ομάδα παρέμβασης (συμβουλευτική και χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, n= 21) έλαβαν ομαδική ή ατομική συμβουλευτική σε εβδομαδιαία βάση για τουλάχιστον 3 μήνες. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα παρέμβασης έλαβαν ένα πακέτο εκκίνησης (ηλεκτρονικό τσιγάρο και υγρό αναπλήρωσης) και ενθαρρύνθηκαν να το χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο διακοπής του καπνίσματος. Το πρωταρχικό αποτέλεσμα ήταν η αυτοαναφερόμενη διακοπή του καπνίσματος, βιοχημικά επιβεβαιωμένη από τα επίπεδα του εκπνεόμενου μονοξειδίου του άνθρακα – expired air carbon monoxide (eCO) ≤ 6 ppm στους 6 μήνες. Δευτερευόντως, μελετήθηκαν πιθανές αλλαγές στην εξάρτηση από τη νικοτίνη, στην ποιότητα ζωής και στη σωματική και ψυχική υγεία. Σε σύγκριση με τις αρχικές τιμές, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της εξάρτησης από τη νικοτίνη και στις δύο ομάδες στους 6 μήνες. Ωστόσο, η ομάδα παρέμβασης εμφάνισε ένα αξιοσημείωτα υψηλότερο ποσοστό διακοπής κατά την εν λόγω περίοδο (33,3%) σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (13,6%). Επιπροσθέτως, η ποιότητα ζωής και η γενική υγεία των συμμετεχόντων στην ομάδα παρέμβασης παρουσίασαν σημαντική βελτίωση στους 6 μήνες. Η παρούσα μελέτη διακοπής / μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα καταδεικνύει ότι παρόμοιες παρεμβάσεις είναι εφικτές, επιτεύξιμες και αποδεκτές από καπνιστές με μείζονα ψυχική διαταραχή καθώς δύνανται να αποκτήσουν δεξιότητες για να διαχειριστούν τον εθισμό τους στη νικοτίνη και να επιτύχουν τη διακοπή καπνίσματος ή να μειώσουν τη βλάβη που σχετίζεται με το κάπνισμα μέσω ενός εξατομικευμένου προγράμματος διακοπής καπνίσματος.