Η ανέκδοτη έρευνα του Νίκου Στεφανίδη για το κανονάκι και ο ρόλος του στη διάδοση και την εξέλιξη του οργάνου

Abstract

This research explores the life and work of Nikos Stefanidis, a kanun player from Asia Minor, and examines the evolution and contribution of the kanun to Greek musical tradition. Stefanidis dedicated his life to developing and advancing the kanun, navigating the complexities of combining various musical traditions, including Turkish classical music, Greek traditional music, and Byzantine music theory. The foundation of this research was laid during my postgraduate studies, which offered a deeper understanding of how the kanun transformed and how Turkish music theory became integrated into Greek musical traditions, particularly from the late 19th century to today. In this context, Stefanidis’ work stands out, as his innovations in the mandal system and instrument tuning created a unique hybrid that blends aspects of these musical traditions, illustrating the path of Turkish music theory within Greek traditional music. The study draws on a detailed analysis of primary and secondary sources, such as recordings, notes, handwritten scores, and Stefanidis’ personal items, to reveal how this remarkable musician refined the instrument. Through this research, a version of the kanun's evolution is revealed, as well as the significant contribution of N. Stefanidis in the integration of the instrument and its repertoire into the Greek musical tradition, from the Ottoman Empire to modern Greece.

Η έρευνα αυτή εξετάζει το έργο ζωής του Μικρασιάτη κανονίστα Νίκου Στεφανίδη και μέσα από αυτό την εξέλιξη και την συμβολή του κανονιού στην Ελληνική μουσική παράδοση. Ο Στεφανίδης, μέσα από μια μακρά πορεία έρευνας και πρακτικής, αφιέρωσε τη ζωή του στην ανάπτυξη και την εξέλιξη του κανονιού, γεφυρώνοντας θεωρητικές διαφορές και πρακτικές προκλήσεις που προκύπτουν από τη συνύπαρξη μουσικών παραδόσεων, πιο συγκεκριμένα της τουρκικής κλασικής και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής καθώς και της Βυζαντινής μουσικής θεωρίας. Η αφετηρία της έρευνας αυτής βρίσκεται στη μεταπτυχιακή μου μελέτη, η οποία άνοιξε το δρόμο για μια βαθύτερη κατανόηση των μετασχηματισμών του κανονιού αλλά και στην εμφάνιση της τουρκικής μουσικής θεωρίας στην Ελληνική μουσική παράδοση, ειδικά από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο του Στεφανίδη καταλαμβάνει τελικά κεντρική θέση, καθώς με την προσωπική του έρευνα και τις καινοτομίες του στο σύστημα των μανταλιών και το κούρδισμα του οργάνου, δημιουργεί ένα μοναδικό υβριδικό σύστημα που ενσωματώνει στοιχεία από τις προαναφερθείσες μουσικές παραδόσεις και παρουσιάζει μια εκδοχή της πορείας της τουρκικής μουσικής θεωρίας στην ελληνική παραδοσιακή μουσική. Η μελέτη βασίζεται σε εκτεταμένη ανάλυση και κατηγοριοποίηση πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, όπως ηχογραφήσεις, σημειώσεις, χειρόγραφες παρτιτούρες και αντικείμενα του Στεφανίδη, που προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για το πώς αυτός ο εξαιρετικός καλλιτέχνης ανέπτυξε και τελειοποίησε το όργανο. Μέσα από την έρευνα αυτή, αποκαλύπτεται μια εκδοχή της εξέλιξης του κανονιού καθώς και η σημαντική συνεισφορά του Ν. Στεφανίδη στην ενσωμάτωση του οργάνου και του ρεπερτορίου του, στην Ελληνική μουσική παράδοση, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τη σύγχρονη Ελλάδα.