H μαθητική θεατρική παράσταση σε λύκεια της Κύπρου: το πλαίσιο, η διαδικασία και το αποτέλεσμα

Abstract

The current research conducted in five lyceums of one district of Cyprus covering a time span from October 2021 to April 2022 attempts to provide answers to some fundamental questions pertinent to the preparation of a student theatrical performance such as: the aim of the performance, the factors which determine the choice of the play, the responsibilities of the teacher-director, the extent to which such an endeavour is supported by the school Management, the process by which the drama group composition is finalized, the type of organizational model and methods applied by the teacher in charge. Τhe value of this research. The value of this research lies in the effort to highlight the vital importance of the process of preparing a school performance for all involved members of the school community, as the pedagogical benefits are multiple and multifaceted. The research has been structured in three phases: a) five teachers-directors of student theatrical performances were interviewed, b) the rehearsals of four drama groups were observed, and c) a drama group was asked to apply a theatre-oriented pedagogical program whereby it was examined whether such activities aided the group members into the preparation of the performance. The qualitative methodology of research was applied since coding the data collected led to a thematic analysis whereby it was endeavoured to resolve the research questions. According to the findings which emerged, the potential of the members of the drama group, the wide range of roles to include several students as well as the appeal of the play to the teachers constitute the basic criteria for selecting a play. An audition in which students were asked to act out versatile roles determined the composition of the final drama group. The students were chosen by their skill. The ambitious emphasis of teachers on being awarded distinctive prizes in the Drama Competition left no room for inclusive pedagogy. Consequently, the main goal of the lyceums participating in the research while preparing for the staging of their play was the production of an immaculate performance which overshadowed the whole process. Only two schools have been evinced to incorporate drama techniques and play needed to render the whole process more agreeable- a fact justified by the theatre-oriented pedagogical program adopted by one of the drama groups participating in the research. Thus, further training of teachers in theatre-oriented pedagogy seems to be required. The role of teachers is a composite one as it involves multiple responsibilities: to direct, to curate the set, the costumes, the music and lighting design and many more. Despite not being observed in all schools participating in the research, the cooperation of teachers with drama educators would most likely be fruitful since any inaccuracies would be reduced and useful drama techniques would be put in effect to the preparation of students. The contribution of teachers of different subjects would also be of utmost value. Overall, it might be deduced that it is not students who are the pivotal figures of the preparation process, but teachers who are in the lead of the whole process, constraining student initiative contrary to what should be applied, according to several scholars. As regards the Pancyprian School Theatre Competition, which is organized by the Ministry of Education, Sports and Youth and the Theatrical Organization of Cyprus, it should be noted that this accounts for intense stress and tension among members in the drama groups not to mention the breach of rules in many cases in order for some schools to be distinguished over others, i.e. interference of professionals, use of luxury elements and many more. The fact that considerable amounts of money were spent by some schools on renting the premises of professional theatres might account for the fervent wish for distinction shared by some groups on the one hand, and the significance attached to the winning result rather than the process, on the other.

Σε έρευνα που διεξήχθη σε πέντε λύκεια μίας επαρχίας της Κύπρου κατά το διάστημα μεταξύ Οκτώβρη του 2021 και Απρίλη του 2022 επιχειρείται να δοθούν απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα που αφορούν την προετοιμασία μιας μαθητικής θεατρικής παράστασης, όπως: ποιος είναι ο σκοπός της, από τι επηρεάζεται η επιλογή του έργου, ποιες είναι οι αρμοδιότητες του/της εκπαιδευτικού-σκηνοθέτη/τριας, πώς στηρίζει η διεύθυνση του σχολείου την προσπάθεια αυτή, με ποια διαδικασία γίνεται η σύνθεση της ομάδας, ποιο μοντέλο οργάνωσης και ποιες μεθόδους χρησιμοποιεί ο/η υπεύθυνος εκπαιδευτικός. H αξία της έρευνας αυτής έγκειται στην προσπάθεια να αναδειχθεί η ζωτική σημασία που έχει η διαδικασία προετοιμασίας μιας σχολικής παράστασης για όλα τα εμπλεκόμενα μέλη της σχολικής κοινότητας, καθώς τα παιδαγωγικά οφέλη είναι πολλαπλά και πολύπλευρα. Η έρευνα δομήθηκε σε τρεις φάσεις: α) λήφθηκαν συνεντεύξεις από πέντε εκπαιδευτικούς-σκηνοθέτες μαθητικών παραστάσεων, β) παρατηρήθηκαν πρόβες τεσσάρων θεατρικών ομάδων, γ) εφαρμόστηκε ένα θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα σε μία από τις ομάδες και εξετάστηκε κατά πόσο οι ασκήσεις αυτές βοήθησαν τα μέλη της ομάδας στην προετοιμασία της παράστασης. Ακολουθήθηκε η ποιοτική μεθοδολογία έρευνας, καθώς η κωδικοποίηση των δεδομένων που συλλέχθηκαν οδήγησε σε θεματική ανάλυση, μέσα από την οποία επιχειρήθηκε να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που προέκυψαν, βασικά κριτήρια για την επιλογή του έργου αποτελούν οι δυνατότητες των μελών της ομάδας, ο μεγάλος αριθμός ρόλων για να συμμετέχουν πολλά παιδιά και το να αρέσει το έργο στους/στις εκπαιδευτικούς. Για τη συγκρότηση της ομάδας έγινε ακρόαση των παιδιών σε διάφορους ρόλους. Οι μαθητές/τριες επιλέχθηκαν με βάση τις ικανότητές τους. Η φιλόδοξη προσπάθεια των εκπαιδευτικών για διάκριση στους Αγώνες θεάτρου δεν άφησε περιθώρια για συμπεριληπτική παιδαγωγική. Ως εκ τούτου βασικός σκοπός της μαθητικής παράστασης στα λύκεια που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν κυρίως το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και όχι τόσο η διαδικασία. Παρατηρείται ότι μόνο σε δύο σχολεία εφαρμόστηκαν θεατρικές ασκήσεις και παιχνίδια, τα οποία κατέστησαν πιο ευχάριστη τη διαδικασία, όπως αποδείχτηκε και από το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα που υλοποιήθηκε σε μία από τις ομάδες που συμμετείχαν στην έρευνα. Για τον λόγο αυτό επιβάλλεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη θεατροπαιδαγωγική. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι πολυσύνθετος, καθώς έχουν πολλές αρμοδιότητες σκηνοθεσία, επιμέλεια σκηνικού, κοστουμιών, μουσικής, φωτισμού, σκηνικών αντικειμένων κ.ά. Η συνεργασία των εκπαιδευτικών με θεατρολόγους, αν και δεν παρατηρείται σε όλα τα σχολεία, μπορεί να είναι παραγωγική, καθώς μειώνονται οι αστοχίες και αξιοποιούνται θεατρικές τεχνικές για την προετοιμασία των μαθητών/τριών. Χρήσιμη όμως μπορεί να είναι και η προσφορά εκπαιδευτικών από άλλες ειδικότητες. Σε γενικές γραμμές, διαπιστώνεται ότι στο επίκεντρο της προετοιμασίας δεν είναι οι μαθητές/τριες αλλά οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι κατευθύνουν τη διαδικασία περιορίζοντας τις πρωτοβουλίες των παιδιών. Θα έπρεπε, εντούτοις, να ισχύει το αντίθετο, σύμφωνα με πολλούς μελετητές. Σχετικά με τους Παγκύπριους Σχολικούς Αγώνες Θεάτρου που οργανώνονται από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου (ΘΟΚ) και το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), σημειώνεται ότι συχνά προκαλούν έντονο άγχος και εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ των μελών της ομάδας. Μάλιστα μερικές φορές καταπατούνται κανόνες προκειμένου να διακριθούν κάποια σχολεία εμπλοκή επαγγελματιών, χρήση στοιχείων χλιδής. Το γεγονός ότι δαπανήθηκαν μεγάλα ποσά για την παράσταση και την ενοικίαση επαγγελματικού θεάτρου από ορισμένα σχολεία, μπορεί να συνυπολογιστεί στους παράγοντες που αποδεικνύουν τον έντονο πόθο κάποιων ομάδων για διάκριση και τη σημασία που αποδίδεται περισσότερο στο αποτέλεσμα και λιγότερο στη διαδικασία.