Ο ρόλος του Συμβούλου - Καθηγητή στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια και Λύκεια: θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση

Abstract

This PhD thesis investigates the attitudes and perceptions of teachers of all specialties who served, during the school year 2022-2023, in the Unified Special Vocational High Schools and Lyceums (UN.S.V.HS.-L.) of the country, regarding the assumption of the role of the Teacher Advisor in specific school units. It belongs to the research area of Counselling, with emphasis on School Counselling, for students with special educational needs and/or disability in Secondary Special Vocational Education. The structure of the PhD thesis has been constructed in two parts, the theoretical approach and the empirical research. In the theoretical part, which consists of four chapters, the dynamics of the implementation of Counselling in Secondary Special Educationis attempted at the beginning by specifying the topic in the institution of the Counselling Teacher in the Single Occupational Lyceums (S.O.L.). The issue is further examined in the second chapter, which studies the advisory role of the teacher in Secondary Education in the Greek school context. Students with disabilities and/or special educational needs (S.E.N.) are then included in the sphere of the topic to be studied, regarding the counselling support in the school environment and subsequently the role of the family is depicted in the systematic view of the bibliographic data. The theoretical part is completed with the recording of data on the attendance of S.E.N. in the UN.S.V.HS.-L of the country. The empirical part of the thesis explored the views of 416 teachers, 24 specialties of UN.S.V.HS.-L in the country, regarding the institution of the Teacher Advisor. Data collection was conducted during the school year 2022-2023 through structured questionnaire on a five-point Likert scale, with a self-selected Sample. The questionnaire was distributed electronically through the Lime Survey platform of the AUTH e-Government Center. The data were analyzed using SPSS Statistics 26 software, combining descriptive and inferential statistics. Through Principal Components Analysis (PCA) six main thematic axes emerged, which showed a high reliability index (Cronbach's α = .884-.964), reinforcing confidence in the consistency of the questionnaire. This clustering contributed to a deeper understanding of teachers' attitudes and a clearer interpretation of the results based on the key research questions. In addition, T-test, ANOVA and Pearson correlation coefficients were utilized to identify differences and relationships between the variables studied. The findings highlighted teachers' positive attitudes towards the institution, acknowledging its contribution to supporting students and the multiple benefits to the school community. According to the perceptions of the participants, the effective implementation of the institution requires continuous training of educators, cooperation with the school psychologist and the operation of a clear and well-structured support framework.

Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή διερευνά τις στάσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων που υπηρετούσαν, κατά το σχολικό έτος 2022-2023, στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.) της χώρας, σχετικά με την ανάληψη του ρόλου του Συμβούλου Καθηγητή στις συγκεκριμένες σχολικές μονάδες. Eντάσσεται στην ερευνητική περιοχή της Συμβουλευτικής, με έμφαση στη Σχολική Συμβουλευτική, σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία στη Δευτεροβάθμια Ειδική Επαγγελματική Εκπαίδευση. Η διάρθρωση της Διδακτορικής Διατριβής έχει δομηθεί σε δύο μέρη, τη θεωρητική προσέγγιση και την εμπειρική έρευνα. Στο θεωρητικό μέρος που απαρτίζεται από τέσσερα κεφάλαια, επιχειρείται στην αρχή η ανάδειξη της δυναμικής της εφαρμογής της Συμβουλευτικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση εξειδικεύοντας το θέμα στον θεσμό του Συμβούλου Καθηγητή στα Ενιαία Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.). Το θέμα εξετάζεται περαιτέρω στο δεύτερο κεφάλαιο, που μελετάται ο συμβουλευτικός ρόλος του εκπαιδευτικού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στο ελληνικό σχολικό πλαίσιο. Οι μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Μ.Α.Ε.Ε.Α.) εντάσσονται, στη συνέχεια, στη σφαίρα του προς μελέτη θέματος, αναφορικά με τη συμβουλευτική υποστήριξη στο σχολικό περιβάλλον και ακολούθως αποτυπώνεται ο ρόλος της οικογένειας στη συστηματική θέαση των βιβλιογραφικών δεδομένων. Το θεωρητικό μέρος ολοκληρώνεται με την καταγραφή στοιχείων για τη φοίτηση των ΜΑΕΕΑ στα ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ. της χώρας. Στο εμπειρικό μέρος της διατριβής διερευνήθηκαν οι απόψεις 416 εκπαιδευτικών, 24 ειδικοτήτων των ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ. της χώρας, αναφορικά με τον θεσμό του Συμβούλου Καθηγητή. Η συλλογή δεδομένων πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2022-2023 μέσω δομημένου ερωτηματολογίου σε πενταβάθμια κλίμακα Likert, με αυτο-επιλεγόμενο δείγμα. Το ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας Lime Survey του Κέντρου Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του ΑΠΘ. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με χρήση του λογισμικού SPSS Statistics 26, συνδυάζοντας περιγραφική και επαγωγική στατιστική. Μέσα από την Ανάλυση Κύριων Συνιστωσών (PCA) προέκυψαν έξι βασικοί θεματικοί άξονες, οι οποίοι εμφάνισαν υψηλό δείκτη αξιοπιστίας (Cronbach’s α = .884–.964), ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στη συνοχή του ερωτηματολογίου. Η ομαδοποίηση αυτή συνέβαλε στη βαθύτερη κατανόηση των στάσεων των εκπαιδευτικών και στην πιο σαφή ερμηνεία των αποτελεσμάτων, με βάση τα βασικά ερωτήματα της έρευνας. Παράλληλα, αξιοποιήθηκαν έλεγχοι T-test, ANOVA και συντελεστές συσχέτισης Pearson, ώστε να εντοπιστούν διαφορές και σχέσεις μεταξύ των μεταβλητών που μελετήθηκαν. Τα ευρήματα ανέδειξαν τη θετική στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στον θεσμό, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στη στήριξη των μαθητών και τα πολλαπλά οφέλη για τη σχολική κοινότητα. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων, η αποτελεσματική εφαρμογή του θεσμού προϋποθέτει τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, τη συνεργασία με τον ψυχολόγο της σχολικής μονάδας και τη λειτουργία ενός σαφούς και καλά δομημένου πλαισίου στήριξης.