Διερεύνηση ατομικών και συστημικών διαστάσεων σχολικής και ψυχοκοινωνικής προσαρμογής μαθητών και μαθητριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με παράγοντες ευαλωτότητας

Abstract

The purpose of the research study is to examine vulnerability factors (negative life events and life adversities) in secondary school students’ lives and their possible relations with school and psychosocial adjustment factors. Moreover, an important goal of this study is to examine the protective role of resilience and positive school climate in relations to the possible negative outcomes of adversities in students’ school and psychosocial adjustment. The sample consisted of 560 adolescent students of junior high schools and high schools in the broader area of Athens. Vulnerability factors were assessed with the Life Events Questionnaire (Fthenakis & Minsel, 2002), as well as with certain data from the demographic questionnaire, which, according to the literature, may work aggravatingly for the individual. Furthermore, the following instruments were used: the Strengths and Difficulties Questionnaire (Goodman, 1994), in order to assess adolescents’ persceptions regarding difficulties of psychosocial adjustment, the Resilience Questionnaire (Neill & Dias, 2001) and the School Climate Questionnaire (Georgia School Climate Survey, GSCS, 2014) in order to assess the level of resilence and adolescents’ perceptions of school climate. The results of the study showed that negative life events are associated with increased psychosocial adjustment difficulties and more specifically, higher levels of internalizing and externalizing behavior problems. Also, key findings mention the protective role of school climate and resilience in internalizing behavior problems and the protective role of school climate in externalizing behavior problems, as well as the positive effect of school climate on prosocial behavior of adolescent students with further positive effects on their psychosocial adjustment. Further, good practices in the school context are also discussed.

Σκοπός της παρούσας έρευνας αποτελεί η διερεύνηση παραγόντων ευαλωτότητας(αρνητικών γεγονότων ζωής και αντίξοων συνθηκών διαβίωσης) στη ζωή των μαθητών/τριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η μελέτη της ενδεχόμενης σχέσης τους με παράγοντες ψυχοκοινωνικής και σχολικής προσαρμογής καθώς και ο προστατευτικός ρόλος που αναμένεται να έχει η ψυχική ανθεκτικότητα και το σχολικό κλίμα στην παραπάνω αναφερόμενη σχέση. Το δείγμα της έρευνας αποτελούσαν 560 έφηβοι/έφηβες μαθητές/τριες της Α’ και Β΄ Γυμνασίου και Α΄ και Β΄ Λυκείου από σχολεία της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών. Στους/στις εφήβους/ έφηβες μαθητές/τριες που συμμετείχαν στην έρευνα χορηγήθηκαν ερωτηματολόγια που διερευνούν τα αρνητικά γεγονότα ζωής που έχουν βιώσει τα τελευταία δυο χρόνια, την ύπαρξη ή μη δυσκολιών ψυχοκοινωνικής προσαρμογής, το επίπεδο ψυχικής ανθεκτικότητας που τους/τις χαρακτηρίζει καθώς και τις αναφερόμενες αντιλήψεις τους για ορισμένες διαστάσεις του σχολικού κλίματος. Ως παράγοντες ευαλωτότητας ερευνήθηκαν κυρίως τα αρνητικά γεγονότα ζωής τα οποία αξιολογήθηκαν με το Ερωτηματολόγιο Γεγονότων Ζωής (Fthenakis & Minsel, 2002) καθώς και ορισμένα δεδομένα από το ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων τα οποία, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, ενδέχεται να λειτουργήσουν επιβαρυντικά για το άτομο. Παράλληλα, για τους σκοπούς της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν: το Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών -Strengths and Difficulties Questionnaire- (Goodman, 1994), το οποίο διερευνά προβλήματα - δυσκολίες ψυχοκοινωνικής προσαρμογής, το Ερωτηματολόγιο Ψυχικής Ανθεκτικότητας (Neill & Dias, 2001) και το Ερωτηματολόγιο Σχολικού Κλίματος (Georgia School Climate Survey, GSCS, 2014).Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα αρνητικά γεγονότα ζωής συνδέονται με αυξημένες δυσκολίες ψυχοκοινωνικής προσαρμογής και πιο συγκεκριμένα, με βάση τις υπό μελέτη μεταβλητές, υψηλότερα επίπεδα εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων προβλημάτων συμπεριφοράς. Επίσης, φαίνεται ο προστατευτικός ρόλος του σχολικού κλίματος και της ψυχικής ανθεκτικότητας στα εσωτερικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς και ο προστατευτικός ρόλος του σχολικού κλίματος στα εξωτερικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς ενώ αναδεικνύεται και η θετική επίδραση του σχολικού κλίματος στην προκοινωνική συμπεριφορά με θετική επίδραση στο βαθμό ψυχοκοινωνικής προσαρμογής των εφήβων μαθητών/ τριών. Τέλος, συζητούνται πρακτικές εφαρμογές των αποτελεσμάτων στο σχολικό πλαίσιο.