Κοινωνικοί περιορισμοί, ποιότητα υπνου, αισιοδοξία και ψυχοκοινωνική προσαρμογή ασθενών υπό περιτοναϊκή κάθαρση και αιμοκαθαρση: συγκριτική μελέτη

Abstract

Introduction: Patients undergoing renal replacement therapy have various social limitations due to their treatment. The sense of hopelessness experienced by these patients is usually associated with loss of physical strength, financial and social problems, inability to maintain their jobs, changes in family roles, food and fluid restrictions, and medical dependence. Thus, they often have poor psychosocial adjustment to their treatment. In addition, they experience various sleep disorders that lead to reduced physical well-being and reduced quality of life, while having a negative impact on their psychological state. The causes of insomnia in patients with chronic kidney disease are complicated by many pathophysiological changes due to the disease, psychological problems, lifestyle, treatment-related factors and comorbidities. These factors may disrupt sleep and contribute to the high prevalence of insomnia in this patient population. The purpose of this study was to investigate the association between social constraints, sleep quality, optimism and psychosocial adjustment among patients on peritoneal dialysis and hemodialysis. Methodology: In this cross-sectional study, 402 patients on renal replacement therapy (71.1% on hemodialysis and 27.9% on peritoneal dialysis) completed the following psychometric instruments: i) Social Constraints Scale (SCS), ii) Athens Insomnia Scale (AIS), iii) Life Orientation Test (LOT-R), iv) Psychosocial adjustment to illness scale (PAIS-SR), and v) A questionnaire about demographic characteristics. Quantitative variables were expressed as mean values (Standard deviation) and medians (intermediate range). The Mann-Whitney test was used to compare continuous variables between two groups. Spearman correlation coefficients (rho) were used to investigate the correlation of two continuous variables. Results: Most participants (72.1%) suffered from insomnia, with this percentage being higher among women and among patients on hemodialysis compared to those on peritoneal dialysis (74.5% and 66.1%, respectively; p = 0.092). Insomnia was statistically significantly associated with greater difficulty in psychosocial adjustment in the vocational environment (p = 0.008), domestic environment (p < 0.001), sexual relationships (p < 0.001), relationships with extended family environment (p < 0.001), social environment (p < 0.001), as well as with greater psychological distress (p < 0.001). Furthermore, greater difficulty in psychosocial adjustment to domestic, vocational, extended family environment, social environment, sexual relationships, healthcare, along with increased psychological distress, was significantly associated with a higher occurrence of social constraints (unsupportive behaviors, avoidant behaviors, suggestions for distraction, and pretense) (p < 0.001). Additionally, greater optimism was significantly associated with fewer social constraints and lower difficulty in psychosocial adjustment to the disease (p < 0.001).Conclusions: This study emphasizes the considerable impact of social constraints and sleep disturbances on psychosocial adaptation of patients receiving renal replacement therapy. Conversely, optimism emerges as a protective factor, helping patients adjust more effectively to their condition by reducing social constraints. These results highlight the value of cultivating supportive social settings and encouraging optimistic attitudes in order to enhance psychosocial well-being among this population. Keywords: Social constraints, psychosocial adjustment, optimism, hemodialysis, peritoneal dialysis.

Εισαγωγή: Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία νεφρικής υποκατάστασης έχουν ποικίλους κοινωνικούς περιορισμούς λόγω της θεραπεία τους. Η αίσθηση απελπισίας που βιώνουν συνήθως συνδέεται με οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, ανικανότητα να διατηρήσουν την εργασία τους, αλλαγές στους οικογενειακούς ρόλους, περιορισμούς τροφής και υγρών και ιατρική εξάρτηση. Για το λόγο αυτό, συχνά έχουν κακή ψυχοκοινωνική προσαρμογή στη θεραπεία τους. Επιπλέον, αντιμετωπίζουν διαταραχές ύπνου που οδηγούν σε μειωμένη σωματική ευεξία και μειωμένη ποιότητα ζωής, ενώ έχουν αρνητική επίδραση στην ψυχολογική τους κατάσταση. Ο σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ των κοινωνικών περιορισμών, της ποιότητας ύπνου, της αισιοδοξίας και της ψυχοκοινωνικής προσαρμογής ατόμων υπό περιτοναϊκή κάθαρση και αιμοκάθαρση. Μεθοδολογία: Σε αυτή τη συγχρονική μελέτη, 402 ασθενείς υπό θεραπεία εξωνεφρικής κάθαρσης (71.1% υπό αιμοκάθαρση και27.9% υπό περιτοναϊκή κάθαρση), συμπλήρωσαν τα παρακάτω ψυχομετρικά εργαλεία: i) Κλίμακα κοινωνικών περιορισμών (Social Constraints Scale -SCS), ii) Κλίμακα αϋπνίας (Athens Insomnia Scale -AIS), iii) Κλίμακα αισιοδοξίας (Life Orientation Test -LOT-R), iv) Ερωτηματολόγιο Ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στην ασθένεια (Psychosocial adjustment to illness scale-PAIS -SR), v) Ένα ερωτηματολόγιο με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Οι ποσοτικές μεταβλητές εκφράστηκαν ως μέσες τιμές (κανονική απόκλιση) και ως διάμεσοι (ενδοτεταρτημοριακό 17 εύρος). Το τεστ Mann-Whitney χρησιμοποιήθηκε για τη σύγκριση συνεχών μεταβλητών μεταξύ δύο ομάδων. Οι συντελεστές συσχέτισης Spearman (rho) χρησιμοποιήθηκαν για τη διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ δύο συνεχών μεταβλητών. Αποτελέσματα: Οι περισσότεροι συμμετέχοντες (72.1%) υπέφεραν από αϋπνία και το ποσοστό αυτό ήταν μεγαλύτερο στις γυναίκες και στους συμμετέχοντες υπό αιμοκάθαρση σε σύγκριση με τους ασθενείς υπό περιτοναϊκή κάθαρση (74.5% και 66.1%, p=0.092, αντίστοιχα). Η αϋπνία είχε στατιστικά σημαντική συσχέτιση με μεγαλύτερη δυσκολία ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στο επαγγελματικό περιβάλλον (p=0.008), στο οικογενειακό περιβάλλον (p<0.001), στις σεξουαλικές σχέσεις (p<0.001), στις σχέσεις με το ευρύτερο συγγενικό περιβάλλον (p<0.001), στο κοινωνικό περιβάλλον (p<0.001) καθώς και με μεγαλύτερη ψυχολογική δυσφορία (p<0.001). Επιπροσθέτως, μεγαλύτερη δυσκολία ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στο οικογενειακό, επαγγελματικό, ευρύτερο συγγενικό και κοινωνικό περιβάλλον, στις σεξουαλικές σχέσεις και στη φροντίδα της υγείας, καθώς και μεγαλύτερη ψυχολογική δυσφορία, συσχετίστηκαν σημαντικά με μεγαλύτερη εμφάνιση κοινωνικών περιορισμών (p< 0.001). Επιπλέον, η μεγαλύτερη αισιοδοξία συσχετίστηκε σημαντικά με λιγότερους κοινωνικούς περιορισμούς, χαμηλότερη δυσκολία ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στην ασθένεια (p < 0.001) και μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης αϋπνίας (p < 0.001). Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι κοινωνικοί περιορισμοί και η αυπνία στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή των ασθενών που υποβάλλονται σε εξωνεφρική κάθαρση. Αντίθετα, η αισιοδοξία φαίνεται να λειτουργεί ως προστατευτικός παράγοντας, συμβάλλοντας θετικά στην προσαρμογή των ασθενών μέσω της μείωσης των κοινωνικών περιορισμών. Τα ευρήματα αναδεικνύουν την ανάγκη για ενίσχυση υποστηρικτικών κοινωνικών δομών και την καλλιέργεια αισιοδοξίας, προκειμένου να βελτιωθεί η ψυχοκοινωνική προσαρμογή αυτών των ατόμων.