Το εφηβικό ιστορικό μυθιστόρημα (1980-2018): ιδεολογικές διαστάσεις και λειτουργίες διαμόρφωσης του εφήβου (ήρωα και αναγνώστη)

Abstract

Historical novel, which focuses on fictional characters going through their initiatory scenario, constitutes a significant subgenre within the realm of historical fiction. It conveys its ideological core and purpose by inviting adolescent readers into an ideological interaction with the adolescent character. This function, makes historical novel a powerful medium directing adolescents to their transition to adulthood. The corpus compiled for this study covers the period 1980-2018. The theoretical foundation of this research is Foucault’s theory regarding power and constitution of subjectivity as well as Trites findings regarding power and authority. Furthermore, the study employs theoretical tools from literary theory and the theory of narrative discourse. Simultaneously, it employs Eagleton’s, Stephens’s, Thompson’s, and Hollindale’s findings regarding various aspects of ideology. The research focuses both on the fictional character and the reader as individuals as well as on the broader social framework within which formation occurs —both within the text and through the text. It takes into account the thematic axes outlined by theories of the contemporary adolescent novel. Finally, it examines the relationship between individual and collective trajectories, analyzing how the individual journey interwines with collective experiences throughout the teenager’s formative process and upon its completion. The findings reveal that the collective sphere takes precedence over the individual element, as evidenced by the orientation of the adolescent’s journey towards collective stakes rather than personal aspirations. The majority of the texts prioritize the formation of young adults as functional members of society, aligned with dominant ideological concepts. Adolescent characters appear to experience the individual traits of their age in a superficial manner, while, in most cases, the texts utilize the teenager’s formative process to adulthood as a means to direct them toward collective goals rather than emphasizing personal needs and aspirations. The process of adolescent formation emerges as a complex and multi-layered ideological system, extending beyond the text itself through its influence on the reader. Adolescence is a period during which teenagers feel the urge and excitement to reshape the world and build a new one based on novel values and ideas. However, the configuration of the adolescent as they transition into adulthood, as well as their final integration into society, is predominantly characterized by conservative features in most texts. The lack of bold themes and characterization aligns with the conservatism present in the fictional character’s actions and mindset, reflecting the genre’s broader orientation toward dominant ideological perspectives. Keywords: Adolescent Historical Novels, formation, ideology

Το ιστορικό μυθιστόρημα με έμφαση στους χαρακτήρες οργανώνεται γύρω από την πορεία του έφηβου ήρωα προς την ενηλικίωση προκειμένου να επιτελέσει την ιδεολογική του λειτουργία. Η διαμόρφωση, όπως παρουσιάζεται μέσα από τη δράση και τη συνείδηση του εφήβου στην ιστορική συγκυρία, αποτελεί μια πρόσκληση προς τον αναγνώστη να διανύσει το δικό του μυητικό σενάριο αλληλεπιδρώντας με ιδεολογικούς όρους με το κείμενο. Για τις ανάγκες της έρευνας συγκροτήθηκε ένα σώμα κειμένων που καλύπτει την περίοδο 1980-2018. Για τη θεωρητική θεμελίωσή της η έρευνα βασίστηκε στις θέσεις του Foucault και της Trites, άντλησε επιπλέον θεωρητικά εργαλεία από τις μελέτες των Eagleton, Stephens, Thompson, Hollindale και από τη θεωρία της λογοτεχνίας και της αφήγησης. Επίσης, εστίασε στον έφηβο ήρωα σε ατομικό επίπεδο αλλά και στον κοινωνικό χώρο, όπου πραγματοποιείται η διαμόρφωση και η ένταξη, λαμβάνοντας υπόψη τους θεματικούς άξονες που παρέχει η θεωρία του σύγχρονου εφηβικού μυθιστορήματος. Μελετήθηκαν οι τρόποι συνύφανσης της ατομικής και της συλλογικής πορείας εντός και διά του κειμένου και τέλος, οι όροι με τους οποίους επιτυγχάνεται η ένταξη του έφηβου ήρωα και του αναγνώστη με την ολοκλήρωση της πορείας αυτής. Η έρευνα κατέληξε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα αναφορικά με την κυριαρχία του συλλογικού στοιχείου έναντι του ατομικού, όπως προκύπτει από τον προσανατολισμό της πορείας του εφήβου προς συλλογικά διακυβεύματα περισσότερο, συγκριτικά με τα ατομικά τα οποία περνούν σε δευτερεύουσα θέση. Προτεραιότητα δίνεται στη διαμόρφωση ενός λειτουργικού μέλους της κοινωνίας σύμφωνα με τις κυρίαρχες ιδεολογικές αντιλήψεις, ενώ η εφηβεία και τα αιτήματά της σε ατομικό επίπεδο βιώνονται από τους ήρωες ακροθιγώς στα περισσότερα κείμενα του corpus. Η δράση του ήρωα, η συνείδησή του, οι αντιλήψεις και η ερμηνεία του ενήλικου κόσμου κυριαρχούνται από τα επίδικα της συλλογικής πορείας. Η διαμόρφωση στο ιστορικό μυθιστόρημα με έμφαση στους χαρακτήρες αποδεικνύεται ένα πολύπλοκο και πολυεπίπεδο ιδεολογικό σύστημα που διαθέτει προσλαμβάνουσες στην εξωκειμενική πραγματικότητα και στη συνέχεια την επηρεάζει μέσω του έφηβου αναγνώστη στον οποίο απευθύνεται. Συνδέεται άμεσα με τις αντιλήψεις για τον ρόλο του ιστορικού μυθιστορήματος στην ιδεολογική συγκρότηση του εφήβου, οι οποίες καθορίζουν τις θεματικές και αφηγηματικές επιλογές αλλά και τη χαρακτηρολόγηση. Τέλος, αν και η εφηβεία είναι η περίοδος κατά την οποία ο έφηβος χαρακτηρίζεται από την ορμή και τον ενθουσιασμό να αλλάξει τον κόσμο γύρω του, η διαμόρφωσή του στο ιστορικό μυθιστόρημα με έμφαση στους χαρακτήρες διακρίνεται για τα συντηρητικά χαρακτηριστικά της στα περισσότερα κείμενα. Η έλλειψη τολμηρών επιλογών στη θεματολογία και τη χαρακτηρολόγηση συμβαδίζει με τη συντηρητικότητα στη δράση και τη συνείδηση των μυθιστορηματικών προσώπων και συνδέεται με τον προσανατολισμό του είδους προς τις κυρίαρχες ιδεολογικές αντιλήψεις συνολικά.Λέξεις κλειδιά: εφηβικό ιστορικό μυθιστόρημα, διαμόρφωση, ένταξη, ιδεολογία.