Αποτύπωση του φάσματος νοσηρότητας που σχετίζεται με αναζήτηση φροντίδας ωτορινολαρυγγολογικών περιπτώσεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου: παρέμβαση στην εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων στην ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής

Abstract

Otorhinolaryngologic (ENT) morbidity represents a significant proportion of cases seeking urgent care in Emergency Departments (ED), with many of these conditions being potentially manageable at the level of Primary Health Care (PHC). Limited training of general practitioners (GPs) in ENT case management appears to contribute to increased referrals to hospitals, adding burden to EDs and the healthcare system overall. The aim of this doctoral thesis is to record and analyze the spectrum of ENT morbidity presenting to the ED of a tertiary hospital, to investigate the characteristics of referrals from public PHC structures, to assess the knowledge, attitudes, and practices of GPs regarding the management of common ENT conditions, and to evaluate the feasibility and effectiveness of a targeted educational intervention, with the ultimate goal of exploring potential changes in referral patterns and the management of such morbidity within PHC. The study was conducted in three phases. In the first phase, all ENT cases presenting to the ED over one year (2021-2022) were prospectively recorded, including demographic data, diagnoses, and referral information. In the second phase, an educational seminar was organized with the participation of GPs working in public PHC settings, and its impact was assessed through pre- and post-intervention questionnaires evaluating knowledge, attitudes, and practices. In the third phase, a repeat epidemiological study (2024) was conducted, aiming to compare the new data with those of the first phase and to document potential differences in referral characteristics. The results revealed that a substantial proportion of ENT cases at the ED involved common conditions such as external otitis, epistaxis, upper respiratory tract infections, and dizziness—cases that could be safely managed within PHC settings. The educational intervention was associated with a significant improvement in GPs’ knowledge and confidence regarding the management of such cases, particularly in the areas of epistaxis, acute tonsillitis, and otitis media. Additionally, the follow-up epidemiologic study recorded a reduction in referrals from public PHC units and qualitative changes in the types of referred cases, particularly in areas covered during the educational seminar, although no direct causal relationship can be established. In conclusion, this study highlights the ongoing educational needs of GPs regarding common ENT conditions and suggests that targeted educational interventions may potentially contribute to improving clinical practice within PHC. These findings support the importance of continuous medical education and provide valuable data for the design of future educational strategies and health policies aimed at enhancing the efficiency and quality of healthcare services.

Η ωτορινολαρυγγολογική (ΩΡΛ) νοσηρότητα αποτελεί σημαντικό ποσοστό των περιστατικών που αναζητούν επείγουσα φροντίδα στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), με αρκετές από αυτές τις παθήσεις να είναι διαχειρίσιμες σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ). Η περιορισμένη εκπαίδευση των γενικών ιατρών στη διαχείριση ΩΡΛ περιστατικών φαίνεται να συμβάλλει στην αύξηση των παραπομπών προς τα νοσοκομεία, επιβαρύνοντας τα ΤΕΠ και το σύστημα υγείας. Στόχος της παρούσας διατριβής είναι η καταγραφή της ΩΡΛ νοσηρότητας που προσέρχεται στο ΤΕΠ ενός τριτοβάθμιου νοσοκομείου, η διερεύνηση των χαρακτηριστικών των παραπομπών από δομές ΠΦΥ, η αξιολόγηση των γνώσεων, των πεποιθήσεων και των πρακτικών των γενικών ιατρών σε σχέση με τη διαχείριση συχνών ΩΡΛ περιστατικών και η εκτίμηση της εφικτότητας και της αποτελεσματικότητας μιας στοχευμένης εκπαιδευτικής παρέμβασης, με απώτερο σκοπό τη διερεύνηση πιθανών αλλαγών στα χαρακτηριστικά των παραπομπών καιστη διαχείριση της εν λόγω νοσηρότητας στην ΠΦΥ. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση καταγράφηκαν προοπτικά όλα τα ΩΡΛ περιστατικά που προσήλθαν στο ΤΕΠ για ένα έτος (2021-2022), με συλλογή δημογραφικών στοιχείων, διαγνώσεων και δεδομένων παραπομπών. Στη δεύτερη φάση οργανώθηκε εκπαιδευτικό σεμινάριο με τη συμμετοχή γενικών ιατρών ΠΦΥ, το οποίο αξιολογήθηκε μέσω ερωτηματολογίων γνώσεων, πεποιθήσεων και πρακτικών πριν και μετά την παρέμβαση. Στην τρίτη φάση πραγματοποιήθηκε επαναληπτική επιδημιολογική μελέτη (2024), με σκοπό τη σύγκριση των νέων δεδομένων με εκείνα της πρώτης φάσης και την καταγραφή πιθανών διαφοροποιήσεων στις παραπομπές. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ότι μεγάλο ποσοστό των ΩΡΛ περιστατικών του ΤΕΠ αφορούν συνήθεις παθήσεις, όπως η εξωτερική ωτίτιδα, η επίσταξη, οι λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού και η ζάλη, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά στην ΠΦΥ. Το εκπαιδευτικό σεμινάριο συνδέθηκε με σημαντική βελτίωση στις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση των γενικών ιατρών ως προς τη διαχείριση αυτών των περιστατικών, κυρίως σε θέματα επίσταξης, οξείας αμυγδαλίτιδας και μέσης ωτίτιδας. Παράλληλα, στην επαναληπτική μελέτη καταγράφηκε μείωση των παραπομπών από δημόσιες δομές ΠΦΥ, καθώς και διαφοροποιήσεις στο είδος των παραπομπών, ιδίως σε παθήσεις που αποτέλεσαν αντικείμενο της εκπαιδευτικής παρέμβασης, χωρίς ωστόσο να μπορεί να αποδοθεί με βεβαιότητα αιτιώδης συσχέτιση. Συμπερασματικά, η μελέτη επιβεβαιώνει την ύπαρξη εκπαιδευτικών αναγκών των γενικών ιατρών στη διαχείριση συχνών ΩΡΛ περιστατικών και υπογραμμίζει τη δυνητική συμβολή στοχευμένων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων στη βελτίωση της κλινικής πρακτικής στην ΠΦΥ. Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν τη σημασία της συστηματικής συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και παρέχουν πολύτιμα δεδομένα για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων και πολιτικών υγείας με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.