Μελέτη προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών στο νομό Έβρου περιόδων 2015-2018 και η συμβολή τους στην διασυνοριακή δημόσια υγεία

Abstract

Mosquitoes on a global scale constitute the leading cause of deaths due to the transmission of numerous and severe diseases to humans. Resolving the issue of mosquito-borne diseases is a critical problem for Greek society as well. It affects the quality of life of citizens, the country's tourism economy, and the protection of public health. The competent services of each region are obligated to develop comprehensive mosquito control plans at the level of Regional Units. Concurrently, it is essential for municipalities to implement management projects primarily at an urban level, complementing the main efforts of the Region. This study focuses on collecting and processing data from the integrated mosquito control programs of the Eastern Macedonia and Thrace Region (P.A.M.Th) and primarily concerns their implementation in the region of the Evros Prefecture during the years 2015-2018. Evaluating the actions taken will aid in better understanding the emerging problems and provide impetus for future improvement in management. The measures implemented during this period proved inadequate. The Region mainly relied on the method of larviciding, while municipalities neglected fundamental measures such as eliminating breeding sites, environmental sanitation, and particularly citizen awareness. Despite the extensive use of larviciding, mosquito infestation remained at high levels in several areas, causing significant living difficulties for residents. Mosquitoes breeding in open water bodies may have resulted from flooding events and are associated with the sporadic transmission of diseases. Their management differs from those species reproducing in urban and suburban habitats. Aedes and Culex mosquitoes of this category are invasive species responsible for significant public health problems. The appearance, particularly in recent years, of the Asian Tiger mosquito (Aedes albopictus) in the Evros Prefecture is of significant concern. This species has substantial public health implications and can transmit extremely dangerous diseases. The knowledge of mosquito biology, combined with their rapid rates of development and reproduction, prevents their complete eradication. The period 2015-2018 was particularly challenging climatically, with high temperatures accompanied by intense rainfall leading to a significant increase in mosquito populations. The combination of climatic conditions with the topography of the area and migration flows, due to the borders, directly relates to the re-emergence of West Nile virus and malaria cases. Mosquitoes remain an evolving problem. Future programs must demonstrate adaptability over space and time, utilizing new technologies to ensure better outcomes. The cornerstone of future integrated control programs will be systematic entomological surveillance and epidemiological research. The resulting data will be essential for the proper planning, implementation, evaluation, and simultaneous assessment of potential risks at regional and local levels. Moreover, the creation of an information platform for the entire Greek territory, continuously updated with the aforementioned data, is an urgent need.

Τα κουνούπια σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελούν τη μεγαλύτερη αιτία θανάτων, εξαιτίας της μετάδοσης πολυάριθμων και σοβαρών ασθενειών για τον άνθρωπο. Η επίλυση του προβλήματος των μεταδιδόμενων ασθενειών από αυτά, συνιστά ένα κρίσιμο πρόβλημα και για την Ελληνική κοινωνία. Επιδρά στην ποιότητα ζωής των πολιτών, στην τουριστική οικονομία της χώρας και στην προστασία της Δημόσιας Υγείας. Οι αρμόδιες υπηρεσίες της κάθε Περιφέρειας οφείλουν να εκπονήσουν ολοκληρωμένα σχέδια καταπολέμησης κουνουπιών σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων. Παράλληλα, είναι απαραίτητο οι Δήμοι να πραγματοποιούν έργα διαχείρισης σε αστικό κυρίως επίπεδο, συνεπικουρώντας στο κυρίως έργο της Περιφέρειας. Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη συλλογή και επεξεργασία στοιχείων από τα ολοκληρωμένα προγράμματα καταπολέμησης της Π.Α.Μ.Θ. και αφορά κυρίως την εφαρμογή τους στην περιοχή του Νομού Έβρου κατά την διάρκεια των ετών 2015 - 2018. Η αξιολόγηση των πεπραγμένων, θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων που προκύπτουν και θα δώσει το έναυσμα για τη βελτίωση τής αντιμετώπισης στο μέλλον. Τα μέτρα που εφαρμόστηκαν κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αποδείχτηκαν ανεπαρκή. Η Περιφέρεια στηρίχθηκε κυρίως στη μέθοδο της προνυμφοκτονίας και οι Δήμοι παρέλειψαν στοιχειώδη μέτρα, όπως την εξάλειψη εστιών αναπαραγωγής, την εξυγίανση του περιβάλλοντος και ειδικότερα την ευαισθητοποίηση των δημοτών τους. Παρόλη τη διευρυμένη εφαρμογή της προνυμφοκτονίας, ο βαθμός όχλησης από τα κουνούπια υπήρξε σε αρκετές περιοχές σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ως αποτέλεσμα, δημιουργήθηκαν στους κατοίκους έντονα προβλήματα διαβίωσης. Τα κουνούπια που παράγονται σε ανοικτές εστίες νερού, ενδεχομένως να έχουν δημιουργηθεί από πλημμυρικά φαινόμενα και συσχετίζονται με την μετάδοση περιστασιακών ασθενειών. Η διαχείρισή τους διαφέρει από τα είδη εκείνα, τα οποία αναπαράγονται στον αστικό και περιαστικό ιστό. Τα κουνούπια αυτής της κατηγορίας είναι τα χωροκατακτητικά είδη Aedes και Culex κατευθύνονται για την πρόκληση σημαντικών προβλημάτων στη Δημόσια υγεία. Η εμφάνιση ιδιαίτερα τα τελευταία έτη, του Ασιατικού κουνουπιού Τίγρης Aedes albopictus στον νομό Έβρου, παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον. Το συγκεκριμένο είδος έχει μεγάλη υγειονομική σημασία και μπορεί να μεταδώσει εξαιρετικά επικίνδυνες ασθένειες. Η γνώση της βιολογίας των κουνουπιών σε συνδυασμό με τους γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού, δεν επιτρέπουν την πλήρη εξάλειψή τους. Η χρονική περίοδος 2015 - 2018 υπήρξε κλιματολογικά ιδιαίτερα δύσκολη. Υψηλές θερμοκρασίες που συνοδεύτηκαν από έντονες βροχοπτώσεις, δημιούργησαν μεγάλη αύξηση των πληθυσμών των κουνουπιών. Ο συνδυασμός των κλιματολογικών συνθηκών με το ανάγλυφο της περιοχής και με τις μεταναστευτικές ροές, που παρουσιάστηκαν στο νομό λόγω των συνόρων, έχει άμεση σχέση με την επανεμφάνιση κρουσμάτων ιού του Δυτικού Νείλου αλλά και της Ελονοσίας. Τα κουνούπια αποτελούν ένα συνεχόμενα εξελισσόμενο πρόβλημα. Τα προγράμματα που θα εφαρμοστούν στο μέλλον, οφείλουν να δείχνουν την ανάλογη μεταβλητότητα στο χώρο και στο χρόνο, κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών και συμβάλλοντας έτσι στην εξασφάλιση καλύτερων αποτελεσμάτων. Ακρογωνιαίος λίθος των μελλοντικών ολοκληρωμένων προγραμμάτων καταπολέμησης, θα αποτελέσει η συστηματική εντομολογική επιτήρηση και επιδημιολογική έρευνα. Τα δεδομένα που θα προκύπτουν, θα είναι απαραίτητα για τον ορθό σχεδιασμό, την υλοποίηση, την αξιολόγηση και ταυτόχρονα την εκτίμηση του πιθανού κινδύνου σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, η δημιουργία μιας πληροφοριακής πλατφόρμας για όλη την Ελληνική Επικράτεια, που θα ανανεώνεται συνεχώς με τα παραπάνω δεδομένα, συνιστά επιτακτική ανάγκη.