Νοσηρότητα και θνητότητα μειζόνων χειρουργικών επεμβάσεων στην τρίτη ηλικία

Abstract

Abstract Introduction: The increase in life expectancy leads to a significant and rapid increase in the elderly and the very elderly population with a direct result in the expected increase in the performance of major surgical procedures. However, due to the advanced age, this type of surgery is characterized by high morbidity and mortality, the rates of which increase exponentially with age. Aim: To investigate perioperative morbidity and mortality among elderly patients undergoing major surgical procedures, as well as to identify the relevant risk factors. Material and Method: The study material consisted of 321 patients who were hospitalized in the 2nd Propedeutic Surgical Clinic of the General Hospital "Laiko" and underwent major surgery during the period of June 2021-2024. Participants were divided into two groups, the first including 254 (79.1%) elderly patients between 65-79 years of age and the second including 67 (20.9%) patients ≥80 years of age. These two groups were further divided into patients who underwent elective or emergency surgery. A form was used to collect data from the patients’ medical records to record the demographic and perioperative medical characteristics of the patients, morbidity factors (days of hospitalization, need for ICU admission, postoperative complications according to the Dindo-Clavien scale and outcome. Results: Hospitalization days amounted to 11.5, 81% did not require ICU admission and 33.6% did not have any postoperative complications while 49.9% had grade 1 & 2 complications. Perioperative mortality was 5%, but among the very elderly it was 10.4% compared to 3.5% of the elderly (p=0.030). No statistically significant difference was found between elderly and very elderly patients regarding perioperative morbidity (p>0.05), but ASA score >II increased the need for ICU hospitalization (p=0.004) and the incidence of postoperative complications (p=0.000) on the whole, and was positively correlated with mortality. The same was found for emergency surgery (p=0.000). Very elderly patients had a higher degree of multiple comorbidity which was associated with an increase in ICU hospitalization (p=0.014), and in the case of undergoing emergency surgery they had a higher incidence of life-threatening complications (p=0.000) and significantly higher mortality (p=0.000). The elderly patients undergoing colectomy were more likely to undergo emergency surgery, compared with the very elderly (p=0.010). ASA score, urgency, and type of surgery were independent predictors of perioperative morbidity (p<0.01). Age and perioperative morbidity were independent predictors of mortality (p<0.001).Conclusions: Perioperative morbidity and mortality during major surgical procedures among elderly and very elderly patients is multifactorial in etiology and there is a need for an individualized multidisciplinary approach to stratify perioperative risk and take measures to reduce them. Keywords: Morbidity, mortality, major surgical procedures, elderly, very elderly

Περίληψη Εισαγωγή: Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής οδηγεί σε σημαντική και ταχεία αύξηση του ηλικιωμένου και του υπερήλικου πληθυσμού με άμεσο αποτέλεσμα την αναμενόμενη αύξηση της διενέργειας μείζονων χειρουργικών επεμβάσεων. Ωστόσο, λόγω της προχωρημένης ηλικίας, αυτού του είδους οι επεμβάσεις χαρακτηρίζονται από υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα, τα ποσοστά των οποίων αυξάνονται εκθετικά με την ηλικία. Σκοπός: Η διερεύνηση της περιεγχειρητικής νοσηρότητας και θνητότητας μεταξύ ηλικιωμένων ασθενών που υποβάλλονται σε μείζονα χειρουργική επέμβαση, καθώς και η αναγνώριση των σχετικών παραγόντων κινδύνου. Υλικό και Μέθοδος: Το υλικό της μελέτης αποτέλεσαν 321 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν στην Β΄ Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου «Λαϊκό» και υποβλήθηκαν σε μείζονα χειρουργική επέμβαση κατά το χρονικό διάστημα Ιουνίου 2021-2024. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, με την πρώτη να περιλαμβάνει 254 (79,1%) ηλικιωμένους ασθενείς μεταξύ 65-79 ετών με τη δεύτερη να περιλαμβάνει 67 (20,9%) ασθενείς ≥80 ετών. Ακολούθησε περαιτέρω διαχωρισμός των δύο αυτών ομάδων, σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε προγραμματισμένη ή έκτακτη χειρουργική επέμβαση. Για τη συλλογή των δεδομένων από τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών έγινε χρήση μιας φόρμας καταγραφής των δημογραφικών και των περιεγχειρητικών ιατρικών χαρακτηριστικών των ασθενών, των παραγόντων νοσηρότητας (ημέρες νοσηλείας, ανάγκη νοσηλείας στη ΜΕΘ, μετεγχειρητικές επιπλοκές σύμφωνα με την κλίμακα Dindo-Clavien) και της έκβασης. Αποτελέσματα: Οι ημέρες νοσηλείας των συμμετεχόντων ανήλθαν στις 11,5, το 81% δεν έχρηζε νοσηλείας στη ΜΕΘ και το 33,6% δεν είχε κάποια μετεγχειρητική επιπλοκή ενώ το 49,9% είχε επιπλοκές βαθμού 1 & 2. Η περιεγχειρητική θνητότητα ανήλθε στο 5% αλλά μεταξύ υπερηλίκων στο 10,4% έναντι του 3,5% μεταξύ ηλικιωμένων (p=0,030). Δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ ηλικιωμένων και υπερηλίκων ασθενών αναφορικά με την περιεγχειρητική νοσηρότητα (p>0,05), αλλά η βαθμολογία ASA>ΙΙ αύξησε την ανάγκη νοσηλείας στη ΜΕΘ (p=0,004) και την επίπτωση μετεγχειρητικών επιπλοκών (p=0,000) επί του συνόλου, και συσχετίσθηκε θετικά με τη θνητότητα και το ίδιο βρέθηκε για το έκτακτο χειρουργείο (p=0,000). Οι υπερήλικες ασθενείς είχαν σε μεγαλύτερο βαθμό πολλαπλή συννοσηρότητα η οποία συσχετίσθηκε με αύξηση νοσηλείας στη ΜΕΘ (p=0,014). Οι υπερήλικες που υποβλήθηκαν σε έκτακτο χειρουργείο είχαν υψηλότερη συχνότητα απειλητικών για τη ζωή επιπλοκών (p=0,000) και σημαντικά υψηλότερη θνητότητα (p=0,000). Οι ηλικιωμένοι επί κολεκτομής υποβλήθηκαν σε μεγαλύτερα ποσοστά σε έκτακτο χειρουργείο συγκριτικά με τους υπερήλικες (p=0,010). Ως ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες περιεγχειρητικής νοσηρότητας αναδείχθηκαν η βαθμολογία ASA, η επείγουσα φύση και ο τύπος του χειρουργείου (p<0,01). Ως ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες θνητότητας αναδείχθηκαν η ηλικία και η περιεγχειρητική νοσηρότητα (p<0,001). Συμπεράσματα: Η περιεγχειρητική νοσηρότητα και θνητότητα επί μείζονων χειρουργικών παρεμβάσεων μεταξύ ηλικιωμένων και υπερηλίκων ασθενών είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας και υπάρχει ανάγκη εξατομικευμένης διεπιστημονικής προσέγγισης για τη διαστρωμάτωση περιεγχειρητικού κινδύνου και τη λήψη μέτρων για τη μείωσή τους. Λέξεις-κλειδιά: Νοσηρότητα, θνητότητα, μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις, ηλικιωμένοι, υπερήλικες