Σπινθηρογράφημα αιμάτωσης εγκεφάλου (SPECT) σε ασθενείς με πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο κατά την έναρξη της αντιψυχωτικής θεραπείας και ένα χρόνο μετά και σύγκριση των ευρημάτων

Abstract

Abnormalities in cognition are a pronounced feature in primary psychotic disorders and may appear long before the manifestation of the first-episode psychosis (FEP). Although brain functional changes may precede structural alterations, brain perfusion patterns in FEP and most importantly their correlations with cognition remain poorly understood. In the present study, we assessed regional cerebral blood flow (rCBF) in 80 patients with a diagnosis of FEP. A subgroup of 53 of those patients was submitted to neuropsychological tests to assess neurocognitive functions. A special emphasis was placed on the assessment of basic executive functions. Cerebral perfusion patterns were measured by SPECT rCBF scintigraphy in cerebral lobes bilaterally and Brodmann Areas (BAs).Patients showed impairments in long-term verbal memory, processing speed/response latency and executive cognition. Pathological perfusion was prominent in the limbic system bilaterally, followed by the left temporal lobe. BAs with the largest hypoperfusion were the subgenual area (BA 25) and hippocampal areas (BA 28 and 36). The left temporal lobe was also hypoperfused and specifically the inferior temporal gyrus (BA 20), the left middle (BA 21) and superior (BA 22) temporal gyrus and the temporal pole (BA 38). Hypoperfusion was limited in the frontal areas regions, although specific BAs displayed pathological perfusion (i.e. BA 24). Cerebral lobe perfusion was not correlated with compromised cognitive abilities.The sample of 51 patients who were reassessed one year after the initiation of antipsychotic medication exhibited significantly more severe hypoperfusion in the left frontal lobe, while hypoperfusion in the other lobes remained unchanged. Regarding Brodmann areas, there were significantly decreased perfusion values in BA10, BA11, BA 24 and BA47 of the left hemisphere and in BA 10, BA 45 and BA 47 of the right hemisphere. With an exception in BA28, BA 36 and BA 37 of the right hemisphere, which exhibited significantly increased values of rCBF one year after the initiation of antipsychotic medication. There were no correlations found between clinical characteristics (PANSS, DUP), sex or type of antipsychotic medication and hypoperfusion in the lobes. Regarding patient’s neurocognitive performances, an improvement was noted in the following tasks: 1-back correct, SS correct, 2-back, TCFT Immediate, TCFT Delayed, TCFT Recognition, Words Immediate, Words Delayed, one year after treatment. On the other hand, worse performance was observed in Verbal Fluency test, one year after treatment.

Τα ελλείμματα στις νοητικές λειτουργίες αποτελούν ένα εξέχον χαρακτηριστικό στις πρωτοπαθείς ψυχωτικές διαταραχές και μπορεί να είναι παρόντα αρκετά πριν την εκδήλωση του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου (ΠΨΕ/FEP). Παρόλο που οι λειτουργικές μεταβολές του εγκεφάλου μπορεί να προηγούνται των δομικών, η κατανόηση των προτύπων της εγκεφαλικής αιμάτωσης σε ένα ΠΨΕ και, πιο σημαντικά, η συσχέτισή τους με τις νοητικές λειτουργίες παραμένει πτωχή. Στην παρούσα μελέτη, αξιολογήσαμε σε 80 ασθενείς, με τη διάγνωση ενός ΠΨE, την περιοχική εγκεφαλική αιματική ροή (rCBF). Σε υπο-ομάδα 53 εκ των ασθενών αυτών αξιολογήσαμε τις νευρογνωστικές λειτουργίες με τη χρήση νευροψυχολογικών δοκιμασιών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αξιολόγηση βασικών εκτελεστικών λειτουργιών. Τα πρότυπα της εγκεφαλικής αιμάτωσης αξιολογήθηκαν με σπινθηρογράφημα εγκεφάλου (SPECT rCBF) τόσο σε επίπεδο λοβών αμφοτερόπλευρα, όσο και σε επίπεδο περιοχών κατά Brodmann (ΒΑs). Οι ασθενείς παρουσίασαν ελλείμματα στη μακρόχρονη λεκτική μνήμη, την ταχύτητα επεξεργασίας/χρόνο απόκρισης και στην εκτελεστική λειτουργία. Έντονα παθολογική αιμάτωση παρουσίασε το μεταιχμιακό σύστημα αμφοτερόπλευρα και ακολούθως ο αριστερός κροταφικός λοβός. Οι περιοχές κατά Brodmann που παρουσίασαν την εντονότερη υποαιμάτωση ήταν η υπογονάτια περιοχή (ΒΑ25) και περιοχές του ιππόκαμπου (ΒΑ 28 και 36). Ο αριστερός κροταφικός λοβός παρουσίασε, επίσης, υποαιμάτωση και πιο συγκεκριμένα, η κάτω (ΒΑ 20), η αριστερή μέση (ΒΑ 21) και η άνω (ΒΑ 22) κροταφική έλικα, καθώς και ο κροταφικός πόλος (ΒΑ 38). Ανευρέθη περιορισμένη υποαιμάτωση στις μετωπιαίες περιοχές, αν και συγκεκριμένες περιοχές κατά Brodmann παρουσίασαν παθολογική αιμάτωση (π.χ. BA 24). Η εγκεφαλική αιμάτωση στους λοβούς δε συσχετίστηκε με τις θιγόμενες γνωστικές ικανότητες. Στο δείγμα των 51 ασθενών που εξετάστηκαν και ένα χρόνο μετά την έναρξη της αντιψυχωτικής θεραπείας παρατηρήσαμε σημαντικά πιο έντονη υποαιμάτωση στον αριστερό μετωπιαίο λοβό, ενώ η υποαιμάτωση στους άλλους λοβούς παρέμεινε αμετάβλητη. Σε επίπεδο περιοχών κατά Brodmann, παρουσιάστηκαν σημαντικά χαμηλότερες τιμές αιμάτωσης στις περιοχές ΒΑ 10, BA 11, BA 24 και BA 47 στο αριστερό ημισφαίριο και στις BA 10, BA 45 και BA 47 στο δεξιό ημισφαίριο. Μόνη εξαίρεση, οι περιοχές BA 28, BA 36 και η BA 37 στο δεξιό ημισφαίριο, οι οποίες παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερες τιμές rCBF ένα χρόνο μετά την έναρξη αντιψυχωτικής αγωγής. Μετά τη θεραπεία, δεν ανευρέθησαν συσχετίσεις μεταξύ κλινικών χαρακτηριστικών (PANSS, DUP), του φύλου ή της αντιψυχωτικής αγωγής και της υποαιμάτωσης στους λοβούς του εγκεφάλου. Σε σχέση με τις νευροψυχολογικές επιδόσεις των ασθενών, πριν και μετά τη θεραπεία, καλύτερες επιδόσεις μετά τη θεραπεία είχαν οι ασθενείς στις δοκιμασίες 1-back correct, SS correct, 2-back, TCFT Immediate, TCFT Delayed, TCFT Recognition, Words Immediate, Words Delayed. Χειρότερη επίδοση μετά τη θεραπεία είχαν στη δοκιμασία λεκτικής ευχέρειας.