Ανάλυση των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου και της επίδοσης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α) Α' βαθμού µε βάση την λογιστική τους πληροφόρηση και το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα

Abstract

This thesis consists of four papers. The Introductory Chapter paper reviews the literature on governance and in particular the internal control systems of local government organizations (LGOs) and answers three interrelated research questions. Using a systematic literature review technique, 90 articles published in peer-reviewed journals between 1986 and 2021 are examined. After 2014, there is an increase in publications, most in single-country studies, in developed and emerging countries. The articles emphasize survey/questionnaire/other empirical methods, with the majority of articles using agency theory as a methodology. Furthermore, it is shown that academics highly value research issues of governance and operational effectiveness. The paper in Part A of Chapter A aims to illustrate the organization and evolution of the legal frameworks of internal control in a group of Mediterranean countries of the European Union (Portugal, Italy, Greece, and Spain - PIGS) that faced significant economic challenges during the Eurozone debt crisis of the late 2000s and early 2010s, to highlight similarities and differences and to compare the legal framework of each country in the light of institutional theory. The results of the research reveal that the internal control systems in the local government organizations (LGOs) of Portugal, Italy, Greece, and Spain (PIGS) present a mixture of similarities and differences influenced by both common European Union (EU) rules and unique national contexts. The paper in Part B of Chapter A aims to address the lack of development of a methodology for identifying and assessing potential risks in preparing an internal audit plan in municipalities in Greece and elsewhere. It proposes an internal audit plan based on audit priorities to ensure adequate identification, assessment, and linkage of risks specific to the municipality within the audit universe. Further, the proposed methodology follows the International Professional Practices Framework and International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing. The paper of Part B of Chapter B follows the method of the Conditional and Unconditional order-α Efficiency Estimation to assess the effectiveness of Greek LGOs for the years 2015-2020 revealing the determinants that could strengthen internal control. The results show that Greek municipalities are inefficient by 53%. Regarding the effect of exogenous/environmental variables, two of the four continuous environmental variables are statistically significant. In addition, three of the four discrete environmental variables namely the demographics of the municipalities - their unique geomorphological characteristics - etc., mountainousness and region are statistically significant at each level. The findings lead to the conclusion that internal audit, to be effective, must take the survey results into account as red flags. Finally, conclusions and future recommendations for research are presented.

Η παρούσα διατριβή αποτελείται από τέσσερις εργασίες. Η εργασία του Εισαγωγικού Κεφαλαίου εξετάζει τη βιβλιογραφία σχετικά με τη διακυβέρνηση και ιδίως τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και απαντά σε τρία αλληλένδετα ερευνητικά ερωτήματα. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης, εξετάζονται 90 άρθρα δημοσιευμένα σε περιοδικά με κριτές μεταξύ 1986 και 2021. Μετά το 2014, παρατηρείται μια αύξηση των δημοσιεύσεων, οι περισσότερες στις έρευνες μίας χώρας, στις ανεπτυγμένες και στις αναδυόμενες χώρες. Τα άρθρα δίνουν έμφαση στην έρευνα/ερωτηματολόγιο/άλλη εμπειρική μέθοδο, ενώ η πλειονότητα των άρθρων χρησιμοποιεί τη θεωρία της αντιπροσώπευσης ως μεθοδολογία. Επιπλέον, αναδεικνύεται ότι τα ερευνητικά θέματα της διακυβέρνησης και της λειτουργικής αποτελεσματικότητας εκτιμώνται ιδιαίτερα από τους ακαδημαϊκούς. Η εργασία του Μέρους Α’ Κεφαλαίου Α’ έχει ως στόχο να καταδείξει την οργάνωση και την εξέλιξη των νομικών πλαισίων εσωτερικού ελέγχου σε μια ομάδα μεσογειακών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία - PIGS) που αντιμετώπισαν σημαντικές οικονομικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στις αρχές της δεκαετίας του 2010, να αναδείξει ομοιότητες και διαφορές και να συγκρίνει το νομικό πλαίσιο κάθε χώρας υπό το πρίσμα της θεσμικής θεωρίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν ότι τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) της Πορτογαλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας (PIGS) παρουσιάζουν ένα μείγμα ομοιοτήτων και διαφορών που επηρεάζονται τόσο από τους κοινούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) όσο και από τα μοναδικά εθνικά πλαίσια. Η εργασία του Μέρους Β’ Κεφαλαίου Α’ έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την απουσία ανάπτυξης μια μεθοδολογίας για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων κατά την προετοιμασία ενός σχεδίου εσωτερικού ελέγχου στους δήμους σε σχέση με την Ελλάδα και αλλού. Προτείνει ένα σχέδιο εσωτερικού ελέγχου με βάση τις ελεγκτικές προτεραιότητες επιδιώκοντας να διασφαλίσει τον επαρκή εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη σύνδεση των κινδύνων που χαρακτηρίζουν τον δήμο εντός του ελεγκτικού σύμπαντος. Περαιτέρω, η προτεινόμενη μεθοδολογία ακολουθεί το διεθνές πλαίσιο επαγγελματικών πρακτικών και τα διεθνή πρότυπα για την επαγγελματική πρακτική του εσωτερικού ελέγχου. Η εργασία του Μέρους Β’ Κεφαλαίου Β’ ακολουθεί τη μέθοδο της εκτίμησης δεσμευμένης και της μη δεσμευμένης αποτελεσματικότητας τάξης α με στόχο να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των ελληνικών ΟΤΑ α΄ βαθμού για τα έτη 2015-2020 αποκαλύπτοντας τους καθοριστικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τον εσωτερικό έλεγχο. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι δήμοι της Ελλάδος είναι αναποτελεσματικοί κατά 53%. Αναφορικά με την επίδραση των εξωγενών/περιβαλλοντικών μεταβλητών, δύο από τις τέσσερις συνεχείς περιβαλλοντικές μεταβλητές είναι στατιστικά σημαντικές. Επιπλέον, τρεις από τις τέσσερις διακριτές περιβαλλοντικές μεταβλητές, ήτοι τα δημογραφικά στοιχεία των δήμων, τα μοναδικά γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τους κ.λπ., η ορεινότητα και η περιφέρεια - είναι στατιστικά σημαντικές σε κάθε επίπεδο. Τα ευρήματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο εσωτερικός έλεγχος για να είναι αποτελεσματικός οφείλει να λάβει υπόψη του τα αποτελέσματα της έρευνας ως προειδοποιητικά σημάδια (red flags). Τέλος, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και οι μελλοντικές προτάσεις για έρευνα.