Το δημοσιογραφικό έργο του Πλάτωνος Ροδοκανάκη: ιστορική και ερμηνευτική προσέγγιση

Abstract

The purpose of the current thesis is to provide a hermeneutic and historical approach of Platon Rodokanakis’ articles and texts published in Greek newspapers and journals from 1908 to 1918. The articles that the thesis in question deals with, are brought to light for the first time as a result of an exhaustive research that lasted many years. Αs Rodokanakis is both journalist and writer his articles usually combine narrative methods with journalistic ones based on the restrictions and the principles of the newspapers that he is enforced to follow and respect. Given the generic categorization of his articles, this thesis is divided in four parts. The first part that works as an introduction depicting some aspects the writer’s life, interests and his career as a journalist has three chapters. The first chapter enlightens the reader about the writer’s childhood, family, career, journeys and political thoughts which were influenced by Eleftherios Venizelos. The second chapter presents Rodokanakis’ interviews and the third one refers to his historical research on byzantine history and civilization which provided some short historical articles that were published in the newspapers. The second part, which also includes three chapters that are more related to literature, unveil the narrative perspectives of the writer’s work in the newspapers (literary and social columns-forth chapter, short tales and memories-fifth chapter and short texts of travel writing-sixth chapter). In the third part (seventh chapter), Rodokanakis’ critical articles are examined, mostly, about theatre, music, cinema, churches, historical monuments, mosaics and painting. The last part consists of three chapters that divulge Rodokanakis’ journalistic vein as there are presented and analyzed both his political articles (eighth chapter) and his news reporting of several cities of Greece and abroad, where important political events took place. Working as a reporter, Platon Rodokanakis should cover them providing not only the facts bur also a general aspect of the place and the habits or preferences of people that lived there (ninth and tenth chapters).

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η ερμηνευτική και ιστορική προσέγγιση των δημοσιογραφικών κειμένων του Πλάτωνος Ροδοκανάκη που δημοσιευτήκαν σε εφημερίδες και περιοδικά από το 1908 έως το 1918. Τα κείμενα που αναλύονται στη συγκεκριμένη διδακτορική διατριβή και βρίσκονται συγκεντρωμένα στη Εργογραφία, έρχονται για πρώτη φορά στο φως αποτελώντας προϊόν πολύχρονης έρευνας. Ο Πλάτων Ροδοκανάκης ως δημοσιογράφος – συγγραφέας με μακροχρόνια καθημερινή αρθρογραφία σε πολλές εφημερίδες, δημοσιεύει ένα μεγάλο αριθμό κειμένων (χρονογραφήματα, συνεντεύξεις, μελέτες, ανταποκρίσεις, ρεπορτάζ, κριτικά, πολιτικά και πολιτιστικά κείμενα), όπως και αφηγήματα, αναμνήσεις και εκτενή ή σύντομα διηγήματα. Ο διαχωρισμός των κειμένων είναι ειδολογικός, αν και αρκετές φορές τα όρια μεταξύ τους δεν είναι ξεκάθαρα κυρίως λόγω της διττής ταυτότητας του Ροδοκανάκη που ως δημοσιογράφος-συγγραφέας συνδυάζει συχνά τον δημοσιογραφικό λόγο με αφηγηματικές τεχνικές διαμορφώνοντας ιδιαζόντως λογοτεχνίζοντα κείμενα. Η διδακτορική διατριβή χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται σημαντικοί σταθμοί του βίου και του συγγραφικού έργου του Πλάτωνος Ροδοκανάκη: η παιδική του ηλικία, η φοίτησή του στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η δημοσιογραφική του σταδιοδρομία και οι πολιτικές του απόψεις που εν πολλοίς επηρεάστηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι συνεντεύξεις που πήρε ο Πλάτων Ροδοκανάκης και στο τρίτο οι βυζαντινές μελέτες του. Στο δεύτερο μέρος που αποτελείται από το τέταρτο, πέμπτο και έκτο κεφάλαιο, εντάσσονται κειμενικά είδη στα οποία αναδύεται η λογοτεχνική πλευρά του συγγραφέα-δημοσιογράφου. Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζονται τα χρονογραφήματα του, στο πέμπτο προβάλλονται κάποια κείμενά του που έχουν τη μορφή σύντομων αφηγημάτων ή αναμνήσεων και στο έκτο κάποιες ταξιδιωτικές εντυπώσεις του από διάφορα μέρη της Ελλάδας τα οποία επισκέφθηκε ως «περιοδεύων συντάκτης» της Ἀκροπόλεως. Το τρίτο μέρος (έβδομο κεφάλαιο) επικεντρώνεται στα κριτικά κείμενά του σχετικά, κυρίως, με το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική, την περιγραφή εκκλησιών, ιστορικών μνημείων και μωσαϊκών. Το τέταρτο μέρος (όγδοο, ένατο και δέκατο κεφάλαιο) αφιερώνεται σε κείμενα που προσφέρουν πληροφορίες για κοινωνικά, πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα με σκοπό να ενημερώσουν τον αναγνώστη. Στο όγδοο κεφάλαιο αναλύονται τα πολιτικά άρθρα του και στο ένατο εξετάζονται τα πολιτιστικά κείμενά του που έχουν στόχο να αναδείξουν διάφορες πλευρές της καθημερινότητας των ανθρώπων που ζουν στην εκάστοτε περιοχή που ο Ροδοκανάκης επισκέπτεται ως ανταποκριτής. Το δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζει εκτενώς τα δημοσιογραφικά κείμενα-ρεπορτάζ και τις ανταποκρίσεις του στις εφημερίδες Ἀκρόπολις και Ἑστία.