Ο Τιμοκλής στο πλαίσιο της Μέσης Κωμωδίας

Abstract

The main objective of this doctoral thesis is to place the poet Timocles in the period of Middle Comedy. To achieve this, it was necessary to methodically analyze and carefully study his surviving fragments, in order to identify and highlight important and valid elements that document the particular tendencies in his poetic art. In the Introduction, a methodical presentation of the term and the main characteristics of Middle Comedy was made. Then, the peculiar characteristics of Timocles' poetry were listed, which were identified in his fragments, in order to make his particular poetic technique evident. The research was directed at the pragmatic, morphological-stylistic, interpretative analysis as well as criticism of the text with a positive critical note. As regards form, Timocles shows a tendency to simplify both with simple and concise language and with meter. At the same time, however, the poet's mocking disposition skillfully creates poetic writing with a high and pompous style aiming parody. His themes come from current political events as well as the private lives of public figures and are dominated by passionate personal mockery (ὀνομαστὶ κωμῳδεῖν) and obscenity following the model of Aristophanes. Only in some short fragments does the poet follow the themes of Middle Comedy. Also, there is a parody of mythical themes or heroes, a parody of scenes from tragic poetry, rhetoric and philosophical thought. Noteworthy is the poetic idiom of Timocles, which attest to his originality in the vocabulary and syntax with neologisms: hapax legomenon, creating new words, changing the established use of words, giving new meaning to already existing words, modern syntax instead of the tentative Attic, neologisms of Middle Comedy, but also adoption of simple Aristophanic vocabulary and Aristophanes's obscene language. After a thorough investigation of the specific elements in Timocles' work, it is found that they exhibit unique tendencies, which make him a unique example of a special poetic technique in the period of Middle Comedy. His versatility and assimilation power to combine the traditional with the modern of his time, essentially contribute to Timocles becoming the connecting link of the comic tradition between Ancient and New Comedy, rightfully occupying a unique position in the Middle Comedy.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως κύριο στόχο της την ένταξη του ποιητή Τιμοκλή, στην περίοδο της Μέσης Κωμωδίας. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού ήταν αναγκαία η μεθοδική ανάλυση και προσεκτική μελέτη των σωζομένων αποσπασμάτων του, ώστε να εντοπισθούν και να αναδειχθούν σημαντικά και βάσιμα στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν τις ιδιαίτερες τάσεις στην ποιητική του τέχνη. Στην Εισαγωγή έγινε μία μεθοδική παρουσίαση του όρου και των κύριων χαρακτηριστικών της Μέσης Κωμωδίας. Στη συνέχεια παρατέθηκαν τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της ποίησης του Τιμοκλή, τα οποία εντοπίστηκαν στα αποσπάσματά του, προκειμένου να είναι εμφανής η ιδιαίτερη ποιητική τεχνική του. Η έρευνα κατευθύνθηκε στην πραγματολογική, μορφολογική-υφολογική, ερμηνευτική ανάλυση αλλά και κριτική του κειμένου με θετικό κριτικό υπόμνημα. Στα θέματα μορφής ο Τιμοκλής παρουσιάζει μια τάση απλοποίησης τόσο με τη λιτή και περιεκτική γλώσσα, όσο και στο μέτρο. Παράλληλα όμως, η σκωπτική διάθεση του ποιητή, δημιουργεί επιδέξια ποιητικό λόγο με υψηλό και πομπώδες ύφος με σκοπό την παρωδία. Τα θέματά του προέρχονται από την πολιτική επικαιρότητα αλλά και την ιδιωτική ζωή δημοσίων προσώπων και κυριαρχεί το εμπαθές προσωπικό σκώμμα (ὀνομαστὶ κωμῳδεῖν) και η βωμολοχία κατά το πρότυπο του Αριστοφάνη. Μόνο σε κάποια σύντομα αποσπάσματα ο ποιητής ακολουθεί τη θεματολογία της Μέσης Κωμωδίας. Επίσης, παρατηρείται παρωδία μυθικών θεμάτων ή ηρώων, παρωδία σκηνών τραγικής ποίησης, της ρητορικής και του φιλοσοφικού στοχασμού. Αξιοσημείωτη είναι η ποιητική ιδιόλεκτος του Τιμοκλή που μαρτυρεί την πρωτοτυπία του στο λεξιλόγιο και στη σύνταξη με νεολογισμούς: ἅπαξ λεγόμενα, δημιουργία νέων λέξεων, αλλαγή καθιερωμένης χρήσης λέξεων, απόδοση νέου νοήματος σε ήδη υπάρχουσες λέξεις, νεωτερική σύνταξη αντί της δόκιμης αττικής, νεολογισμοί της Μέσης Κωμωδίας, αλλά και υιοθέτηση απλού αριστοφανικού και βωμολοχικού λεξιλογίου του Αριστοφάνη. Μετά από την ενδελεχή έρευνα των ιδιαίτερων στοιχείων στο έργο του Τιμοκλή, διαπιστώνεται ότι προβάλλουν ιδιάζουσες τάσεις, οι οποίες τον καθιστούν μοναδικό παράδειγμα ιδιαίτερης ποιητικής τεχνικής μέσα στο πλαίσιο της Μέσης Κωμωδίας. Η πολυσυλλεκτικότητα και η αφομοιωτική δύναμη να συνδυάζει το παραδοσιακό με το μοντέρνο πνεύμα της εποχής του, συμβάλλουν ουσιαστικά στο να καταστεί ο Τιμοκλής ο συνδετικός κρίκος της κωμικής παράδοσης μεταξύ Αρχαίας και Νέας Κωμωδίας, καταλαμβάνοντας αυτοδικαίως μια μοναδική και αξιοζήλευτη θέση μέσα στο πλαίσιο της Μέσης Κωμωδίας.