Κοινωνικοϊστορική προσέγγιση του ζητήματος των γκέτο: οργάνωση, διαβίωση, εκπαίδευση και αλληλεξάρτηση με την κοινωνία

Abstract

The phenomenon of ghettoization finds its roots in the Middle Ages, although it has been informally traced since ancient times, it reaches the present and is increasingly taking on larger dimensions. The issue of ghettos, whether it is the Jewish quarters of the Middle Ages or the modern slums of big cities, is a complex phenomenon that has been widely studied by sociologists, historians and other scholars. The extent of the phenomenon and the impact it has on each society requires its further approach and analysis. The purpose of this study is to investigate the creation and maintenance of ghettos from a sociological point of view, within the historical context of each era and to approach their common and different features in relation to the social and historical factors of each place and historical period. The existence of areas characterized by a high concentration of populations of specific social or ethnic groups, who experience conditions of isolation and marginalization, raises questions about the social, economic and political factors that lead to the creation and maintenance of these areas. The study is based on archival research and aims to analyze the factors that develop and maintain ghettos, their characteristics in relation to social conditions and historical factors, as well as the interdependence of ghettos with the wider society. Particular emphasis is placed on the presence of ghettos in modern Greece and their relationship with the immigration and refugee issue.

Το φαινόμενο της γκετοποίησης βρίσκει τις ρίζες του στον Μεσαίωνα, αν και άτυπα εντοπίζεται ήδη από την αρχαιότητα, φτάνει μέχρι το παρόν και ολοένα παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Το ζήτημα των γκέτο, είτε πρόκειται για τις εβραϊκές συνοικίες του Μεσαίωνα είτε για τις σύγχρονες υποβαθμισμένες περιοχές των μεγαλουπόλεων, αποτελεί ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που έχει μελετηθεί ευρέως από κοινωνιολόγους, ιστορικούς και άλλους επιστήμονες. Η έκταση του φαινομένου και ο αντίκτυπος που φέρει στην εκάστοτε κοινωνία επιτάσσει την περαιτέρω προσέγγιση και ανάλυσή του. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τη δημιουργία και συντήρηση των γκέτο από κοινωνιολογικής πλευράς, εντός του ιστορικού πλαισίου κάθε εποχής και να προσεγγίσει στα κοινά και διαφορετικά γνωρίσματά τους σε σχέση με τους κοινωνικούς και ιστορικούς παράγοντες κάθε τόπου και ιστορικής περιόδου. Η ύπαρξη περιοχών που χαρακτηρίζονται από υψηλή συγκέντρωση πληθυσμών συγκεκριμένων κοινωνικών ή εθνοτικών ομάδων, οι οποίοι βιώνουν συνθήκες απομόνωσης και περιθωριοποίησης, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες που οδηγούν στη δημιουργία και συντήρηση αυτών των περιοχών. Η μελέτη βασίζεται σε αρχειακή έρευνα και στοχεύει στην ανάλυση των παραγόντων που αναπτύσσουν και συντηρούν τα γκέτο, τα χαρακτηριστικά τους σε σχέση με τις κοινωνικές συνθήκες και τους ιστορικούς παράγοντες, καθώς και την αλληλεξάρτηση των γκέτο με την ευρύτερη κοινωνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην παρουσία των γκέτο στον σύγχρονο ελλαδικό χώρο και στη σχέση τους με το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα.