Διερευνώντας την εμπειρία ενσωμάτωσης ψηφιακών ενισχύσεων στο ανθρώπινο σώμα

Abstract

From antiquity to the present day, the exploration of the boundaries between humans and non-human others, animate and inanimate ones, has been at the forefront of scientific, artistic and philosophical quests. More specifically, imaginary, eerie entities, hybrids of human, animal and machine, often acting on the basis of human reasoning, are encountered in mythology, science fiction, literature and cinema, as well as other forms of art. Today, the rapid advancements in computer science, in relation to the progress made in other scientific fields, such as medicine and biology, along with a significant number of experimentations manifesting within the subtle boundaries of art, have enabled the interaction and coexistence of humans and machines in innovative ways, which until recently belonged to the realm of imagination. In particular, the convergence of biology and technology, which gradually becomes seamless, blurring the confines between the two parts, is currently at the centre of interest for scholars from different disciplines, philosophers, and artists. As traditional human-computer communication interfaces gradually become obsolete, this convergence leads to severe alterations of the complex, hybrid environment (which simultaneously incorporates the physical, technological and virtual aspects), the physical human and non human bodies, as well as the social constructs that humans develop, in order to perceive and communicate with their surroundings. Furthermore, this convergence essentially reshapes the boundaries of the human body, which are not given but can be constructed, (re)designing the body in ways that may reveal its full potential. Hence, the changes undergone by the human body are no longer considered entirely dependent on physical/biological processes, but rather formed by the individual’s will. More specifically, since technology modifies the capabilities of the physical body, the body also functions as an experimental platform for shaping new or different identities and experiencing innovative phenomena within the complex network of sympoietic practices adopted by human and non human others. In the context of this doctoral thesis, the convergence of the human, biological body with technology is studied from an interdisciplinary perspective, attempting to provide a comprehensive, multi-dimensional understanding of the emerging phenomena pertaining to human-computer integration, as well as the coalescence of the two parts into a unified, hybrid entity. To this end, the theoretical-philosophical, technological, and anthropological approaches dealing with the aforementioned phenomena are studied, aiming to an in-depth theoretical research pertaining to the ways human-computer integration fits into the broader framework of traditional body modification practices, namely modern primitives practices, as well as the ways they expand them to meta-metamodern primitives practices. Moreover, the theoretical research leads to the identification of the groups of individuals that adopt these novel practices, including the passive, medical, voluntary and medical-voluntary cyborgs. The theoretical research is complemented by a thorough mapping of the technologies that allow for embodied computing, focusing on wearable and implantable/insertable devices, as well as a detailed presentation of the theoretical-philosophical approaches related to human-computer symbiosis, falling under the broader scope of posthumanism. The second part of the thesis is dedicated to empirical research, focusing on the study of experience of human-computer integration, as experienced by individuals who voluntarily hack their physical bodies with insertable devices by adopting DIY practices. More specifically, the experience of these voluntary cyborgs is studied under the scope of the theory of experience, focusing on the different threads that constitute it, namely, the sensual, emotional, compositional, and spatiotemporal ones. The lived experience pertaining to these extreme practices of body hacking is studied with the adoption of netnography, as the main qualitative research methodology. The results of the theoretical and empirical research lead to an innovative, cohesive context, framing the complex phenomenon of human-computer integration by an interdisciplinary manner, offering insights into its multifaceted nature and its adjuncts.

Από την αρχαιότητα έως σήμερα, η εξερεύνηση των ορίων μεταξύ του ανθρώπου και των μη ανθρωπίνων άλλων, έμβιων και μη, έχει βρεθεί στο επίκεντρο των επιστημονικών, καλλιτεχνικών και φιλοσοφικών αναζητήσεων. Ειδικότερα, θαυμαστές μα και απόκοσμες οντότητες, υβρίδια ανθρώπου, ζώου και μηχανής, που συχνά ενεργούν βάσει του ανθρωπίνου συλλογισμού συναντώνται στη μυθολογία, τη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας και τον κινηματογράφο. Σήμερα, οι ραγδαίες εξελίξεις στην επιστήμη των υπολογιστών σε συνδυασμό με τις εξελίξεις σε άλλα επιστημονικά πεδία, όπως η ιατρική και η βιολογία, καθώς και ένας σημαντικός αριθμός πειραματισμών σε καλλιτεχνικό επίπεδο έχουν επιτρέψει την επικοινωνία και τη συνύπαρξη ανθρώπου και μηχανής με καινοτόμους τρόπους που έως πρόσφατα ανήκαν στη σφαίρα του φανταστικού. Ειδικότερα, η σύγκλιση της βιολογίας και της τεχνολογίας, η οποία σταδιακά γίνεται απρόσκοπτη, θολώνοντας τα όρια μεταξύ των δύο μερών, βρίσκεται επί του παρόντος στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για μελετητές και επιστήμονες από διαφορετικές πειθαρχίες, φιλοσόφους και καλλιτέχνες. Καθώς οι παραδοσιακές διεπαφές επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή γίνονται σταδιακά παρωχημένες, αυτή η σύγκλιση οδηγεί σε σοβαρές αλλοιώσεις του πολύπλοκου, υβριδικού περιβάλλοντος (το οποίο ενσωματώνει ταυτόχρονα το φυσικό, τεχνολογικό και εικονικό επίπεδο), τα βιολογικά ανθρώπινα και μη ανθρώπινα σώματα, καθώς και τις κοινωνικές κατασκευές που αναπτύσσουν οι άνθρωποι, προκειμένου να αντιληφθούν και να επικοινωνήσουν με το περιβάλλον τους. Επιπρόσθετα, αυτή η σύγκλιση μεταβάλει τα όρια του ανθρώπινου σώματος, τα οποία δεν είναι δεδομένα αλλά μπορούν να κατασκευαστούν, (επανα)σχεδιάζοντας το σώμα με τρόπο που θα αποκαλύψει και το πλήρες δυναμικό του. Οι αλλαγές που υφίσταται το ανθρώπινο σώμα δεν θεωρούνται πλέον ως εξ ολοκλήρου εξαρτώμενες από φυσικές/βιολογικές διεργασίες, αλλά καθοδηγούνται από τη θέληση και τις επιθυμίες του ίδιου του ατόμου. Ειδικότερα, δεδομένου ότι η τεχνολογία μεταβάλλει τις ικανότητες του βιολογικού σώματος, κατ’ επέκταση το σώμα λειτουργεί παράλληλα και ως μία πειραματική πλατφόρμα για τη διαμόρφωση νέων ή διαφορετικών ταυτοτήτων και τη βίωση καινοτόμων εμπειριών, μέσα στο πολύπλοκο δίκτυο των συμποιητικών πρακτικών που υιοθετούνται από ανθρώπους και μη ανθρώπινους άλλους. Στο πλαίσιο αυτής της διδακτορικής διατριβής μελετάται η σύγκλιση του βιολογικού σώματος με την τεχνολογία από διεπιστημονική σκοπιά, επιχειρώντας να προσφέρει σε ένα συνεκτικό πλαίσιο μία πολυεπίπεδη κατανόηση των φαινομένων της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στο βιολογικό, ανθρώπινο σώμα καθώς και τη συσσωμάτωση τον δύο μερών σε μία ενιαία, υβριδική οντότητα. Πιο συγκεκριμένα, μελετώνται οι θεωρητικές-φιλοσοφικές, τεχνολογικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις που πραγματεύονται τα προαναφερθέντα φαινόμενα, με σκοπό τη διεξαγωγή θεωρητικής έρευνας σχετικά με τον τρόπο που οι τεχνολογίες ενσωμάτωσης και συσσωμάτωσης ανθρώπου-υπολογιστή εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των παραδοσιακών μεθόδων τροποποίησης σώματος (και υιοθέτησης σωματικών προσθέτων), δηλαδή των γενικότερων πρακτικών των μοντέρνων πρωτογόνων, και τον τρόπο με τον οποίο τις επεκτείνουν σε πρακτικές μετα-μεταμοντέρνων πρωτογόνων. Επιπρόσθετα, η θεωρητική μελέτη οδηγεί στον προσδιορισμό των ομάδων που υιοθετούν αυτές τις πρακτικές, και ειδικότερα στην ταυτοποίηση των ομάδων των παθητικών, ιατρικών, κατά βούληση, και ιατρικών κατά βούληση κυβερνοοργανισμών. Τη θεωρητική έρευνα συμπληρώνουν η πλήρης χαρτογράφηση των τεχνολογιών που επιτρέπουν την ενσωμάτωση και συσσωμάτωση ανθρώπου – υπολογιστή, καθώς και η λεπτομερής παρουσίαση των θεωρητικών – φιλοσοφικών προσεγγίσεων που σχετίζονται με την ενσώματη συμβίωση ανθρώπου – υπολογιστή, υπό το πρίσμα του μετανθρωπισμού. Η διατριβή περιλαμβάνει επίσης τη διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας σχετικά με την εις βάθος μελέτη της εμπειρίας συσσωμάτωσης ανθρώπου – υπολογιστή από άτομα που παρεμβαίνουν στο σώμα τους κατά βούληση και με την υιοθέτηση DIY πρακτικών. Πιο συγκεκριμένα, η εμπειρία αυτών των κατά βούληση κυβερνοοργανισμών μελετάται στο πλαίσιο της θεωρίας της εμπειρίας, εστιάζοντας στα διαφορετικά νήματα που την αποτελούν, και ειδικότερα στο αισθητηριακό, συναισθηματικό, συνθετικό και χωροχρονικό. Η βιωμένη εμπειρία που σχετίζεται με αυτές τις ακραίες πρακτικές χάκινγκ του βιολογικού σώματος μελετάται με την υιοθέτηση της δικτυοεθνογραφίας, ως κύριας ποιοτικής μεθοδολογίας έρευνας. Τα αποτελέσματα της θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας οδηγούν σε ένα καινοτόμο, συνεκτικό πλαίσιο, που προσεγγίζει το σύνθετο φαινόμενο της σύγκλισης ανθρώπου-υπολογιστή με διεπιστημονικό τρόπο, οδηγώντας στη βαθύτερη κατανόηση της πολύπλευρης φύσης του και των παρελκομένων αυτής.