Η άτυπη οικονομία στην περιοχή του Αγρινίου: ηθική, νομιμότητα και πολιτειότητα

Abstract

The research focuses on the rural area of Agrinio, where all sorts of agricultural goods, from olive oil and dairy products to tobacco and alcohol, are informally produced and traded. Ordinary people participate massively, either as producers or consumers, avoiding taxation, but interreacting with establishment values and practices. The research findings depict informality not as a mere ‘distortion’ of the economic activity, but as a social mindset, negotiated every day. The concept of 'being part of' can significantly impact one's fundamental assumptions about social life. Particular modes of belonging, informally constructed but publicly performed, result in a citizenship composed of multiple dimensions, sometimes convergent, but often contradictory. However, if informality has the tendency to undermine the system on which it is based, the same is true for populism. The research suggests that we should consider informality as an ordinarily recurrent event, a reflexive and potentially normative agency, through which ordinary people implement their conceptualizations on legitimacy, moderate economic uncertainty, and define who they are as a group.

Στην αγροτική περιοχή του Αγρινίου, στη Δυτική Ελλάδα, η άτυπη, δηλαδή μη εποπτευόμενη από κάποιον κρατικό φορέα, οικονομική δραστηριότητα είναι πανταχού παρούσα. Κάθε είδους αγροτικά προϊόντα, από το ελαιόλαδο και τα γαλακτοκομικά προϊόντα μέχρι τον καπνό και το αλκοόλ, παράγονται και διακινούνται άτυπα. Οι καθημερινοί άνθρωποι συμμετέχουν μαζικά, είτε ως παραγωγοί είτε ως καταναλωτές, αποφεύγοντας τη φορολογία, αλλά αλληλεπιδρώντας με αξίες και πρακτικές που προωθούνται από τους επίσημους θεσμούς. Αν και ο όρος άτυπη οικονομία (informal economy, informality) χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει πρακτικές που αποτελούν συμπληρωματικές ή «γκρίζες» οικονομικές δραστηριότητες, η αναλυτική του ισχύς έχει οδηγήσει ερευνητές από διάφορους κλάδους να τον χρησιμοποιήσουν ως ομπρέλα για τη μελέτη των άγραφων κανόνων και των τοπικών τρόπων «διεκπεραίωσης των καθημερινών υποθέσεων» που αντιστέκονται στην κυρίαρχη άρθρωση (Ledeneva 2018). Αυτή η έρευνα προτείνει να φέρει στο προσκήνιο και να αξιοποιήσει την άτυπη δραστηριότητα, όπως αυτή δομείται, με βάση την αγροτική παραγωγή στο επαρχιακό τοπίο, θέτοντας το ερώτημα: Πώς οι κάτοικοι της περιοχής του Αγρινίου, είτε παραγωγοί-κάτοικοι της υπαίθρου είτε καταναλωτές-κάτοικοι του αστικού κέντρου, συμμετέχοντας σε αυτή τη δραστηριότητα, συνδιαμορφώνουν τις τρέχουσες εννοιολογήσεις και πρακτικές σχετικά με την οικονομία, τη νομιμότητα και την ιδιότητα του πολίτη;