Η επίδραση των διεγερτικών εργογόνων βοηθημάτων στο αυτόνομο νευρικό σύστημα αθλητών υγρού στίβου

Abstract

In recent years, there has been a widespread use of various ergogenic – stimulating aids across the whole spectrum and levels of sports activities. Aquatics is a wide field of exercise disciplines with many different sport activities in respect of intensity, duration and training workload, such as swimming, water polo, rowing, sailing, etc. The purpose of this thesis was to record the range of use of nutritional supplements in the athletes of the aquatics sports in Greece and to investigate the effects of the chronic use of ergogenic aids with stimulating properties such as caffeine on the cardiac autonomic nervous system activity and in particular to investigate the balance between the sympathetic and parasympathetic branches. The sample of the study comprised 182 male athletes (47 swimmers, 48 water polo players, 44 rowers and 43 sailors) of national level and aged 18 to 25 years (20.70±2.12 years). The research was conducted in two phases. In the first phase, a questionnaire was distributed to the 182 participating athletes to record the consumption of ergogenic aids – stimulants as well as a number of other factors related to their intake (the questionnaire consisted of 27 questions, 22 closed and 5 open-ended). In the second phase, the athletes were separated into those who have been using caffeine for years, based on the intake of more than 300mg per day. Forty athletes (10 from each sport), who were chronic users of caffeine and a matched group of 40 athletes who were not underwent a Holter (General Electric seer 1000) 24-hour monitoring of the electrical activity of the heart to analyze the time-domain and frequency-domain indices of the cardiac Autonomic Nervous System (A.N.S.) activity. Statistical analysis was performed with SPSS 29.0 and the level of statistical significance was set to p<0.05. In the results, it was found that the athletes who participated in the study used ergogenic nutritional supplements at a rate of 39.6% and among these users, the systematic intake of coffee (caffeine) was at a rate of 81.3% and of energy drinks (with caffeine and taurine as the main ingredients) at a rate of 62.1%. Analyzing the data further and evaluating the intake of caffeine not only from caffeine dietary preparations but also from the use of coffee, energy drinks, tea, chocolate drink, it was concluded that 23.07% of the total sample made chronic use of caffeine consuming over 300mg daily for at least two years. Some minor differences were observed in relation to the use of ergogenic-stimulating aids depending on the sport. In particular, water polo players and rowers were consumers at a higher percentage than swimmers and sailors, but without any statistically significant difference. From the analysis of the 24-hour recording of the electrocardiogram, significant differences were found in the heart rate variables, and more specifically, the minimum and average heart rates were higher in athletes consuming ergogenic aids. Regarding the indicators of the cardiac A.N.S. activity and the balance between the sympathetic and parasympathetic branches, it was found that there was an increased sympathetic tone and decreased parasympathetic activity in the users, while the LF/HF index was not significantly different between the two groups. Examining each sport separately, it was observed that the effect of the use of stimulating ergogenic aids differed depending on the sport. In conclusion, the results indicated that the systematic intake of stimulating ergogenic aids had a significant effect on the cardiac A.N.S. leading to a partial increase of the sympathetic nervous system and decreased parasympatheticactivity. Further studies should investigate the responsible physiological mechanisms for the altered level of effect by the use of ergogenic-stimulating aids and the change in the balance between the sympathetic and parasympathetic branches of the A.N.S. Moreover, the effect of stimulating ergogenic aids depending on the sport and the reasons for the variations should be further clarified.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ευρεία χρήση διάφορων εργογόνων – διεγερτικών βοηθημάτων σε όλο το φάσμα και τα επίπεδα των αθλητικών δραστηριοτήτων. Ο υγρός στίβος αποτελεί ένα ευρύ πεδίο άσκησης με πολλές και διαφορετικές σε ένταση, διάρκεια και προπόνηση αθλητικές δραστηριότητες, όπως κολύμβηση, υδατοσφαίριση, κωπηλασία, ιστιοπλοΐα κ.α. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η καταγραφή του εύρους χρήσης διεγερτικών εργογόνων σκευασμάτων στους αθλητές των περισσοτέρων δραστηριοτήτων του υγρού στίβου στην Ελληνική επικράτεια και η διερεύνηση των επιπτώσεων της χρόνιας χρήσης εργογόνων βοηθημάτων με διεγερτικές ιδιότητες όπως η καφεΐνη στη δράση του αυτόνομου νευρικού συστήματος στην καρδιά και ειδικότερα στη διερεύνηση της ισορροπίας μεταξύ του συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού κλάδου Αρχικά δέχθηκαν να συμμετέχουν στη μελέτη 182 αθλητές υγρού στίβου (47 κολυμβητές, 48 υδατοσφαιριστές, 44 κωπηλάτες και 43 ιστιοπλόοι), πανελληνίου επιπέδου και ηλικίας 18 έως 25 ετών (20,70±2,12 ετών). Τους διανεμήθηκε ένα ερωτηματολόγιο για την καταγραφή της πιθανής κατανάλωσης εργογόνων διεγερτικών βοηθημάτων καθώς και πλήθος άλλων παραγόντων που σχετίζονται με τη λήψη τους (το ερωτηματολόγιο απαρτίζονταν από 27 ερωτήσεις, 22 κλειστού και 5 ανοιχτού τύπου). Στη δεύτερη φάση έγινε διαχωρισμός των αθλητών σε αυτούς που κάνουν χρόνια χρήση καφεϊνης με κριτήριο την πρόσληψη πάνω από 300mg ημερησίως για τουλάχιστον δύο έτη. Επιλέχθηκαν 40 αθλητές (10 από κάθε άθλημα) που κάνουν χρόνια χρήση καφεΐνης και μια αντίστοιχη ομάδα 40 αθλητών που δεν κάνουν. Σε αυτούς τους συνολικά 80 αθλητές τοποθετήθηκε φορητή συσκευή (General Electric seer 1000) 24ωρης παρακολούθησης του καρδιακού ρυθμού για την ανάλυση των δεικτών εκτίμησης της δράσης του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (Α.Ν.Σ.) στην καρδιά, στο πεδίο του χρόνου και των συχνοτήτων. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το SPSS 29.0 και το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε p<0,05. Στα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι οι αθλητές που συμμετείχαν στη μελέτη έκαναν χρήση εργογόνων συμπληρωμάτων σε ποσοστό 39,6% και στους χρήστες διαπιστώθηκε συστηματική λήψη, καφέ (καφεΐνης) σε ποσοστό 81,3% και ενεργειακών ποτών (με κύρια συστατικά καφεΐνη και ταυρίνη) σε ποσοστό 62,1%. Αναλύοντας τα δεδομένα περαιτέρω και αξιολογώντας και τη λήψη καφεΐνης όχι μόνο από σκευάσματα καφεΐνης αλλά και από τη χρήση καφέ, ενεργειακών ποτών, τσαγιού, ροφήματος σοκολάτας, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το 23,07% των αθλητών του δείγματος έκανε χρόνια χρήση καφεΐνης καταναλώνοντας πάνω από 300mg ημερησίως. Παρατηρήθηκαν κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τη χρήση εργογόνων –διεγερτικών βοηθημάτων ανάλογα με το άθλημα, οι υδατοσφαιριστές και οι κωπηλάτες έκαναν χρήση σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους κολυμβητές και τους ιστιοπλόους, αλλά χωρίς να υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Από την ανάλυση της 24ωρης καταγραφής του ηλεκτροκραδιογραφήματος βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στις μεταβλητές της καρδιακής συχνότητας και πιο συγκεκριμένα, η ελάχιστη και η μέση καρδιακή συχνότητα, ήταν υψηλότερες στους αθλητές που κατανάλωναν εργογόνα βοηθήματα. Ως προς τους δείκτες της επίδρασης του Α.Ν.Σ. στην καρδιακή λειτουργία διαπιστώθηκε μια αύξηση του τόνου του συμπαθητικού και κυρίως μειωμένη επίδραση του τόνου του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος στην καρδιακή λειτουργία των χρηστών διεγερτικών σκευασμάτων, ενώ ο δείκτης LF/HF δε βρέθηκε να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων. Εξετάζοντας το κάθε άθλημα ξεχωριστά παρατηρήθηκε ότι η επίδραση της χρήσης διεγερτικών εργογόνων βοηθημάτων διαφέρει ανάλογα με το άθλημα. Συμπερασματικά, λοιπόν, διαπιστώνεται ότι η συστηματική λήψη διεγερτικών εργογόνων βοηθημάτων επιδρά σημαντικά στο Α.Ν.Σ. οδηγώντας σε μερική αύξηση του τόνου του συμπαθητικού νευρικού συστήματος στην καρδιά και μείωση της παρασυμπαθητικοτονίας. Περαιτέρω μελέτες θα πρέπει να διερευνήσουν τους υπεύθυνους φυσιολογικούς μηχανισμούς για τη διαφοροποίηση του βαθμού επίδρασης των εργογόνων διεγερτικών βοηθημάτων και τη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ του συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού κλάδου του Α.Ν.Σ. Επίσης, θα πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω η επίδραση της χρήσης διεγερτικών εργογόνων βοηθημάτων ανάλογα με το άθλημα και να διερευνηθούν οι λόγοι της διαφοροποίησης.