Ο περί Θεού Λόγος στα πρωτοχριστιανικά κείμενα των παύλειων επιστολών: πρόσληψη και θεολογία

Abstract

This work examines the concept of God: Firstly, as it is depicted in the passages: 1 Cor 8,6; Phil 2,6-11; Rom 1,3b-4a; Col 1,15-20 and 1 Tim 2, 5-6. These are texts of the Pauline epistles that contain pre-Pauline material and are therefore called early Christian texts. The examination of the above texts is carried out with the help of the diachronic analysis of the texts (historico-critical analysis). Secondly, the present work examines the concept of God reflected in the mentioned early Christian texts, as it is received by the Greek-speaking Fathers of the Church and the other ecclesiastical writers, who are contained in the Greek Patrology, which was published by J.P. Migne (: Writers of the Greek-speaking Christian Literature). This examination is carried out with the help of the synchronic analysis of approaching the texts (H.-G. Gadamer's Reception Theory and Reception History). Thirdly, the present work also extends to the examination of other issues related to the concept of God, such as Christology, soteriology and ecclesiology. The results of the research are listed in detail and with diagrams. During this examination it emerges: Firstly, that the first Christians with these early Christian texts seek to highlight the action of God and Jesus Christ (and the relationship between them) in history, as well as the effects of all this on the members of the early Christian communities. In this context, emphasis is put on the mission of Jesus Christ by God to the world, the crucifixion of Jesus, his resurrection by God, as well as the soteriological and ecclesiological implications of all these. The same applies to the Pauline epistles, which incorporate and adapt these early Christian texts. Secondly, it emerges that the Writers of the Greek-speaking Christian Literature receive these early Christian texts, as they are quoted in the Pauline epistles, and approach them with the help of philosophy. These Authors mainly seek to highlight the ontological elements concerning God and Jesus Christ, as well as the relationship between them (e.g. nature, person, idioms). At the same time, the Writers of the Greek-speaking Christian Literature develop their theses on the Triune God, on Jesus Christ as the Son of God and as God the Word as well as on the resurrection of the Son of God, in order to deal with the respective heresies and to teach and shepherd the faithful of the Church. Thirdly and very important. The examination of the above early Christian texts reveals a huge diversity in their understanding and reception over time. It also shows that these early Christian texts have an extraordinary dynamic, which makes the reader of every era able to read them according to his own data and requirements, and this is of great importance in today's era as well.

Η παρούσα εργασία εξετάζει την περί Θεού αντίληψη: Πρώτο, όπως αυτή αποτυπώνεται στα χωρία: Α΄ Κορ 8,6· Φιλ 2,6-11· Ρωμ 1,3β-4α· Κολ 1,15-20 και Α΄ Τιμ 2,5-6. Αυτά είναι κείμενα των παύλειων επιστολών που περιέχουν προ-παύλειο υλικό και γι’ αυτό ονομάζονται πρωτοχριστιανικά κείμενα. Η εξέταση των παραπάνω κείμενων πραγματοποιείται με τη βοήθεια της διαχρονικής μεθόδου προσέγγισης των κειμένων (ιστορικοκριτική ανάλυση). Δεύτερο, η παρούσα εργασία εξετάζει την περί Θεού αντίληψη που αποτυπώνεται στα εν λόγω πρωτοχριστιανικά κείμενα, όπως αυτή προσλαμβάνεται από τους ελληνόφωνους Πατέρες της Εκκλησίας και τους άλλους εκκλησιαστικούς συγγραφείς, οι οποίοι περιέχονται στην Ελληνική Πατρολογία, την οποία εξέδωσε ο J.P. Migne (: Συγγραφείς της Ελληνόφωνης Χριστιανικής Γραμματείας). Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται με τη βοήθεια της συγχρονικής μεθόδου προσέγγισης των κειμένων (θεωρία της πρόσληψης του H.-G. Gadamer και ιστορία της πρόσληψης). Τρίτο, η παρούσα εργασία επεκτείνεται και στην εξέταση άλλων θεμάτων που σχετίζονται με την περί Θεού αντίληψη, όπως είναι η χριστολογία, η σωτηριολογία και η εκκλησιολογία. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρατίθενται αναλυτικά και με διαγράμματα. Κατά την εξέταση αυτή αναδεικνύεται: Πρώτο, ότι οι πρώτοι χριστιανοί με τα πρωτοχριστιανικά αυτά κείμενα επιδιώκουν να αναδείξουν τη δράση του Θεού και του Ιησού Χριστού (και της σχέσης μεταξύ τους) μέσα στην ιστορία, καθώς και τις επιπτώσεις όλων αυτών στα μέλη των πρωτοχριστιανικών κοινοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό τονίζεται η αποστολή του Ιησού Χριστού από τον Θεό στον κόσμο, η σταύρωση του Ιησού, η ανάστασή του από τον Θεό, καθώς και οι σωτηριολογικές και εκκλησιολογικές επιπτώσεις όλων αυτών. Το ίδιο ισχύει και για τις παύλειες επιστολές, που ενσωματώνουν και προσαρμόζουν τα πρωτοχριστιανικά αυτά κείμενα. Δεύτερο, αναδεικνύεται ότι οι Συγγραφείς της Ελληνόφωνης Χριστιανικής Γραμματείας προσλαμβάνουν τα εν λόγω πρωτοχριστιανικά κείμενα, όπως αυτά παρατίθενται στις παύλειες επιστολές, και τα προσεγγίζουν με τη βοήθεια της φιλοσοφίας. Οι Συγγραφείς αυτοί, κυρίως επιδιώκουν να αναδείξουν τα οντολογικά στοιχεία που αφορούν τον Θεό και τον Ιησού Χριστό, καθώς και τη σχέση μεταξύ τους (π.χ. φύση, πρόσωπο, ιδιώματα). Παράλληλα οι Συγγραφείς της Ελληνόφωνης Χριστιανικής Γραμματείας αναπτύσσουν τις θέσεις τους για τον Τριαδικό Θεό, για τον Ιησού Χριστό ως Υιό του Θεού και ως Θεό Λόγο καθώς και για την Ανάσταση του Υιού του Θεού, για να αντιμετωπίσουν τις εκάστοτε αιρέσεις και για να διδάξουν και να ποιμάνουν τους πιστούς της Εκκλησίας. Τρίτο και πολύ σημαντικό. Από την εξέταση των παραπάνω πρωτοχριστιανικών κειμένων αναδεικνύεται μια τεράστια ποικιλομορφία στην κατανόηση και στην πρόσληψή τους στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης αναδεικνύεται ότι τα πρωτοχριστιανικά αυτά κείμενα έχουν μια εξαιρετική δυναμική, η οποία καθιστά τον αναγνώστη κάθε εποχής ικανό να τα διαβάσει σύμφωνα με τα δικά του δεδομένα και ζητούμενα και αυτό έχει μεγάλη σημασία και για την σημερινή εποχή.