Αγίες - ιατροί της ύστερης αρχαιότητας και της βυζαντινής περιόδου: εισαγωγή - κριτική έκδοση, σχόλια και μετάφραση των βίων των Αγίων Ερμιόνης, Βλανδίνης και Ζηναΐδος

Abstract

Byzantine medicine, although it never stopped treating Hippocrates and Galen as authorities in the field, was cultivated alongside the rest of the sciences and influenced both the medical sciences of neighboring countries in the Middle Ages, as well as the modern Greek medical science. Christianity, logically, also affected medicine, as well as all branches of Byzantine society in general. Faith became part of science, which now had a miraculous connotation. Many holy doctors offered their services for free, while also other wealthy or high-ranking Christians created the first organized hospitals. In these political circumstances, during the early Byzantine period, many Christians resisted the persecutions, did not deny their faith and in this way became saints. In fact, many of these martyrs practiced medicine, either the so-called pure medicine, or the miraculous, in whatever cases were needed. One such martyr was Saint Hermione, who, during the reign of Emperor Hadrian, had turned her home into a noble institution, since she received all passers-by from the city of Ephesus and hosted them, taking care, at the same time, of any injuries they may have. Saint Hermione did not cower in the face of the emperor'strials and managed to resist his pressure to embrace idolatry and eventually lead other martyrs to Christianity, before giving up her spirit. Saint Vlandina was a martyr of Lyon and was martyred together with many other Christians in the region of medieval Gaul. She bravely faced the cruel torture to which she was led by the local Roman administration and even played the role of a mother for the other martyrs, who, seeing her, filled up with courage to continue their ordeal. She herself gave up her spirit after enduring multiple tortures. Lastly, Saint Zenais was a doctor, who was not charging for her services, alongside her sister Filonilla, curing all kinds of diseases. Her fame grew so much that the Devil possessed some of the ruling class of the region and forced them to hunt her down. She gave up her spirit before they could arrest her, and the tomb was a source of miracles for the people after her.

Η βυζαντινή ιατρική, αν και ποτέ δεν έπαψε να αντιμετωπίζει ως αυθεντίες του κλάδου τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό, καλλιεργήθηκε παράλληλα με τις υπόλοιπες επιστήμες και επηρέασε τόσο τις ιατρικές επιστήμες γειτονικών χωρών στον μεσαίωνα, όσο και την νεότερη ελληνική ιατρική επιστήμη. Ο χριστιανισμός, εύλογα, επηρέασε και την ιατρική, όπως άλλωστε όλους τους κλάδους της κοινωνίας του Βυζαντίου εν γένει. Η πίστη αποτέλεσε μέρος της επιστήμης, η οποία πλέον είχε μια θαυματουργική χροιά. Πολλοί άγιοι ιατροί προσέφεραν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς, ενώ επίσης άλλοι εύποροι ή και υψηλά ιστάμενοι χριστιανοί δημιούργησαν τα πρώτα οργανωμένα νοσοκομεία. Σε αυτό το πολιτικό κλίμα, κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο μαρτυρούνται πολλοί χριστιανοί, οι οποίοι αντιστάθηκαν στους διωγμούς, δεν αρνήθηκαν την πίστη τους και κατά αυτόν τον τρόπο αγίασαν. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς τους μάρτυρες ασκούσαν την ιατρική, είτε τη λεγόμενη καθαρή, ή και τη θαυματουργική σε όποιες περιπτώσεις χρειαζόταν. Μία τέτοια μάρτυρας ήταν και η Αγία Ερμιόνη, η οποία, επί αυτοκράτορα Αδριανού, είχε καταστήσει το σπίτι της σε ένα ευαγές ίδρυμα, αφού δεχόταν όλους τους περαστικούς από την πόλη της Εφέσου και τους φιλοξενούσε, φροντίζοντας, παράλληλα, τα τυχόν τραύματά τους. Η Αγία Ερμιόνη δεν δείλιασε μπροστά στις δοκιμασίες του αυτοκράτορα και κατάφερε να αντισταθεί στις πιέσεις του για να ασπαστεί την ειδωλολατρία και εν τέλει να οδηγήσει στον χριστιανισμό και άλλους μάρτυρες, πριν παραδώσει το πνεύμα της. Η Αγία Βλανδίνα, υπήρξε μάρτυρας της Λυόν και μαρτύρησε μαζί με πλήθος άλλων χριστιανών στην περιοχή της μεσαιωνικής Γαλατίας. Αντιμετώπισε με σθένος τα σκληρά βασανιστήρια στα οποία οδηγήθηκε από την τοπική ρωμαϊκή διοίκηση και μάλιστα έφερε και τον ρόλο της μητέρας για τους άλλους μάρτυρες, οι οποίοι βλέποντας την κυριεύοντας από θάρρος για να συνεχίσουν τη δοκιμασία τους. Η ίδια παρέδωσε το πνεύμα της αφού πρώτα άντεξε πολλαπλά βασανιστήρια. Τέλος, η Αγία Ζηναΐς, υπήρξε ανάργυρος ιατρός μαζί με την αδελφή της Φιλονήλλα, θεραπεύοντας πάσης φύσεως νόσους. Η φήμη της μεγάλωσε τόσο ώστε ο διάβολος διέβαλε κάποιους ανθρώπους της άρχουσας τάξης της περιοχής και τους ανάγκασε να την κυνηγήσουν. Εκείνη παρέδωσε το πνεύμα της πριν καταφέρουν να τη συλλάβουν και ο τάφος υπήρξε πηγή θαυμάτων για τους κατοπινούς ανθρώπους.