Politique et esthétique du “mineur” dans le cinéma indépendant américain des années 1980 aux années 2010: lignes de fuite, tensions et originalité des formes créées dans leur rupture avec le système hollywoodien

Abstract

The objective of this thesis is to study the American independent cinema from the point of view of the difference which it founds with the Hollywood cinema, a difference that is studied from the Deleuzian point of view, as a line of flight that deterritorializes the latter, while creating for itself new forms of expression and content. This requires to consider its relation with the Hollywood cinema as one between two planes (fields) of immanence emerged on the same level of individuation inside a broader plane of immanence, that of the North-American cinema. And, at the same time, it requires to consider the difference between these subfields in what it implies for a cinema-thought, namely a thought in terms of blocks of movement-images and time-images, facing the particular tensions that characterize the American society as a whole. Within this framework, the principal distinction that should be considered is that which passes between: on the one hand, the Hollywood cinema and its various ways (genres, narrative norms) of mediating difference, by representing it; and of representing it by bringing it back to the requirements of only one great form in line with what I define as American society’s dream of continuity and coherence; and, on the other hand, the independent American cinema concerned by the minority condition in a way that transforms people’s disempowerment in the face of the American dream into the pure optical and sound situations characteristic of what Gilles Deleuze defined as minor cinema.

Στόχος της διατριβής αυτής είναι η μελέτη του αμερικανικού ανεξάρτητου κινηματογράφου από την άποψη μιας διαφοράς του από τον κινηματογράφο του Χόλιγουντ – μιας διαφοράς που εξετάζεται, χρησιμοποιώντας τη ντελεζική ερμηνεία, ως μια γραμμή φυγής που αποεδαφικοποιεί και αποδυναμώνει τον δεύτερο, ενώ δημιουργεί για τον πρώτο νέες μορφές έκφρασης και περιεχομένου. Αυτό προϋποθέτει την εξέταση της συνάφειας του ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου με τον κινηματογράφο του Χόλιγουντ σαν μια σχέση μεταξύ δύο πεδίων εμμένειας που προκύπτουν στο ίδιο επίπεδο υποδιαίρεσης ενός ευρύτερου πεδίου, αυτού του βορειοαμερικανικού κινηματογράφου. Και, ταυτόχρονα, προϋποθέτει την εξέταση της διαφοράς μεταξύ αυτών των δυο υπο-πεδίων σε ό,τι αυτή συνεπάγεται για τον κινηματογράφο-σκέψη, δηλαδή για τον κινηματογράφο που βάζει τις εικόνες-κίνηση και τις χρονο-εικόνες του να διαπραγματευτούν τις ιδιαίτερες εντάσεις που χαρακτηρίζουν την αμερικάνικη κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, η κύρια διαφορά θα πρέπει να αναχθεί στην εξής: από τη μια πλευρά, ο κινηματογράφος του Χόλιγουντ και οι τρόποι (είδη, αφηγηματικές συμβάσεις) με τους οποίους μεσολαβεί τη διαφορά, κυρίως αναπαριστώντας τη, και υποτάσσοντάς την στις απαιτήσεις της μεγάλης φόρμας για χάρη ενός ονείρου συνέχειας και συνοχής της αμερικάνικης κοινωνίας· και, από την άλλη πλευρά, ένας ανεξάρτητος κινηματογράφος που εστιάζει στη μειονοτική συνθήκη με τρόπο που μετασχηματίζει την αδυναμία των ανθρώπων απέναντι στο αμερικάνικο όνειρο στις καθαρές οπτικές και ακουστικές καταστάσεις που χαρακτηρίζουν αυτό που ο Ντελέζ όρισε ως ελάσσονα κινηματογράφο.

L’objectif de cette thèse est d’étudier le cinéma américain indépendant du point de vue de la différence qu’il instaure avec le cinéma hollywoodien, comme une ligne de fuite qui le déterritorialise tout en créant pour lui-même des formes nouvelles d’expression et de contenu. Cela suppose de considérer ses rapports avec le cinéma hollywoodien comme rapports entre deux plans d’immanence surgis au même niveau d’individuation à l’intérieur d’un plan d’immanence plus large, celui du cinéma nord-américain. Et, en même temps, il suppose de considérer la différence entre ces sous-plans dans ce qu’elle implique pour une pensée en cinéma, à savoir en blocs d’images-mouvement et d’images-durée, qui se trouve en face des tensions particulières qui caractérisent la société américaine. Dans cet esprit, la distinction principale qu’il faut considérer est celle qui passe entre : d’une part, le cinéma hollywoodien et ses différentes façons (genres, normes narratives) de médier la différence, en la représentant et en la rapportant aux exigences d’une seule grande forme en affinité directe avec ce que je définis comme rêve de continuité et de cohérence de la société américaine ; et, d’autre part, le cinéma américain indépendant concerné par la condition minoritaire de manière à transformer l’impouvoir des gens face au rêve américain en les situations optiques et sonores pures caractéristiques de ce que Gilles Deleuze a défini comme le cinéma mineur.