Οι θεσμοί κεντρικής διοίκησης στα Συντάγματα των Ιονίων Νήσων επί Επτανήσου Πολιτείας (1800-1803) και η παραγωγή αρχείων

Abstract

According to the Constitutional Treaty of Constantinopoli signed on the 21st of March 1800, between the Emperor of Russia and the Ottoman Sultan, «the Republic of Seven Islands- Settinsular Republic» (Eptanisos Politia) was established as a semi-independent Greek state under the subsequent dominance of the “Protector Powers” of Russia and Turkey. It is followed by the Constitution of 1800, to be Known as the Byzantine Constitution, according to which, the new State is created as a federal State with an oligarchic regime and governed by Ionian Islanders. The people of the Ionian had placed their hopes to a central executive authority, called Senate, which was responsible for sustaining the aristocratic nature of the State. Every island had a General Counsil to handle the local affairs. During this period, the right to elect and to be elected belongs to the aristocracy of hereditary nobility. There was confusion of the three constitutional Powers (Executive, Legislative, Judicial) and the only guaranteed human right was that of the protection of property. After strong socio-political struggles, particularly between the nobility and the new bourgeoisie, a new constitution was finalized as a founding Charter of the State, on November 23, 1803. This Charter was an attempt to reconcile the conflicting interests between the nobles, the rising bourgeoisie and the peasants, as converting and diverting forces. The constitution is oligarchic, but of a more liberal type. According to this, the Settinsular Republic is One and Aristocratic. The federal structure that had been adopted by the Constitution of 1800 is being abandoned. Only the citizens who belong to the constitutional nobility are entitled to the political right, that is to elect and to be elected, which is determined by the articles of the Constitutional Text itself. The three State main Authorities are protected by the Constitution and are being exercised by the representatives of Ionian Islands, remaining independent one from the other. The institution of the Senate is the central Executive Authority established to exercise the central administration of the State and ensure the unity of the Ionian Islands. A number of fundamentals human rights are secured, such as the asylum of the residence, personal freedom and non-retroactivity of laws. The Greek language is being strengthened. Noone can be elected to a public office if he cannot read and write the standard language of the Ionian State, called “Nation” (Ethnos). This Constitution is a constitutional, political and national achievement as: a) It becomes the hope to the Greek Revolution for the liberation of the Greek Nation and b) It is the generator of the Greek Constitutionalism, because with the experiences it creates, it is assimilated by Greek Constitutionalism. The General State Archives - Regional Service of Corfu is one of the seven organizational units of the General Directions of the Central Service of the General State Archives. It houses a rich volume of archives of enormous value, many of which remain unexplored and are a challenge for researchers. Part of them is the Archive of the Ionian Senate, which contains the Constitutional Texts of the Constitutions that were implemented, as well as the drafts of inapplicable Constitutions. In this research we present titles of fonds- treasures of the Corfu Archives, titles of digitized archives as well as titles of archives related to the institutions of the Central Administration of the Ionian State. As an appendix, there is a transcription and edition of the manuscript Index of the Official Decisions of the Senate of the Ionian State, which is carefully preserved in the Corfu Archives, numbered 13 and entitled: Thespismata of the Senate 1799-1807.

Δυνάμει της από 21 Μαρτίου 1800 Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης μεταξύ του Αυτοκράτορα της Ρωσίας και του Οθωμανού Σουλτάνου, ιδρύεται το πρώτο ημιανεξάρτητο ομόσπονδο ελληνικό κρατίδιο στη νεότερη εποχή, η «Επτάνησος Πολιτεία», υπό την κυριαρχία των «Προστατιδών Δυνάμεων» Ρωσίας και Τουρκίας. Ακολουθεί η θέσπιση του Συντάγματος του 1800, γνωστού ως Βυζαντινού Συντάγματος, βάσει το οποίου τα Ιόνια Νησιά συγκροτούν μια ομοσπονδιακή κρατική ενότητα, ο χαρακτήρας του Πολιτεύματος είναι ολιγαρχικός και η διακυβέρνησή τους γίνεται από Ιόνιους Πολίτες. Οι Επτανήσιοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε μια κεντρική εκτελεστική εξουσία, που καλείται Γερουσία και είναι υπεύθυνη για την διατήρηση του αριστοκρατικού χαρακτήρα της Πολιτείας. Το κάθε νησί διαθέτει ένα Γενικό Συμβούλιο για τις τοπικές του υποθέσεις. Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι ανήκει στην αριστοκρατία των κληρονομικά ευγενών. Υπάρχει σύγχυση των τριών συνταγματικών εξουσιών (Εκτελεστική, Νομοθετική, Δικαστική) και το μόνο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που κατοχυρώνεται είναι αυτό της προστασίας της ιδιοκτησίας. Κατόπιν ισχυρών κοινωνικοπολιτικών αγώνων ιδίως μεταξύ ευγενών και νέας αστικής τάξης στις 23 Νοεμβρίου 1803 ψηφίζεται νέο Σύνταγμα ως Καταστατικός Χάρτης του κράτους. Αυτό αποτελεί μια προσπάθεια συμβιβασμού των αντικρουόμενων συμφερόντων ευγενών, ανερχόμενων αστών και αγροτών. Το Πολίτευμα είναι μεν ολιγαρχικό αλλά φιλελεύθερου τύπου. Σύμφωνα με αυτό η Επτάνησος Πολιτεία είναι μία και αριστοκρατική. Εγκαταλείπεται η ομοσπονδιακή δομή, που είχε υιοθετήσει το Σύνταγμα του 1800. Μόνον εκείνοι οι πολίτες που ανήκουν στους συνταγματικά ευγενείς έχουν το πολιτικό δικαίωμα δηλαδή το αυτό του εκλέγειν και εκλέγεσθαι το οποίο καθορίζεται από τα άρθρα του ίδιου του Συνταγματικού Κειμένου. Οι τρεις κύριες λειτουργίες της Πολιτείας προστατεύονται από το Σύνταγμα, ασκούνται από εκπροσώπους των Επτανησίων και είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Ο θεσμός της Γερουσίας είναι η κεντρική Εκτελεστική Αρχή για την άσκηση της κεντρικής Διοίκησης της Πολιτείας και εξασφαλίζει την ενότητα των Ιονίων Νήσων. Κατοχυρώνεται μια σειρά θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, στα οποία περιλαμβάνεται το άσυλο της κατοικίας, η προσωπική ελευθερία, η μη αναδρομικότητα των νόμων. Η Ελληνική γλώσσα ενισχύεται. Ουδείς δύναται να εκλέγεται σε ένα δημόσιο αξίωμα, εάν δεν είναι σε θέση να διαβάζει και να γράφει την κοινή ελληνική γλώσσα της Πολιτείας, καλουμένης «Έθνος». Το εν λόγω Σύνταγμα θεωρείται ως ένα συνταγματικό, πολιτικό, εθνικό και συνταγματικό επίτευγμα επειδή: α) γίνεται ελπίδα της ελληνικής επανάστασης για την απελευθέρωση του ελληνικού Έθνους και β) αποτελεί τον γεννήτορα του ελληνικού Συνταγματισμού, γιατί με τις εμπειρίες που δημιουργεί αφομοιώνεται από τον Ελληνικό Συνταγματικό. Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους - Περιφερειακή Υπηρεσία Κέρκυρας, είναι μία από τις επτά οργανικές διευθυντικές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης της Κεντρικής Υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Στους κόλπους της στεγάζει έναν πλουσιότατο όγκο αρχείων τεράστιας αξίας, πολλά από τα οποία μένουν ακόμη ανεξερεύνητα και αποτελούν πρόκληση για τον ερευνητή. Μέρος αυτών αποτελεί το Αρχείο της Ιονίου Γερουσίας, μέσα στο οποίο βρίσκονται τα Συνταγματικά Κείμενα των Συνταγμάτων που εφαρμόσθηκαν, καθώς και τα κείμενα Σχεδίων ανεφάρμοστων Συνταγμάτων. Στην παρούσα εργασία δημοσιεύονται τίτλοι διαχρονικών θησαυρών των Αρχείων Κέρκυρας, τίτλοι ψηφιοποιημένων αρχείων καθώς και τίτλοι αρχείων που αφορούν στους θεσμούς της Κεντρικής Διοίκησης της Επτανήσου Πολιτείας. Ακολουθεί ως Παράρτημα μεταγραφή και έκδοση του χειρόγραφου Ευρετηρίου των Θεσπισμάτων της Γερουσίας επί Επτανήσου Πολιτείας, το οποίο φυλάσσεται επιμελώς στα Αρχεία Κέρκυρας, φέρει τον αριθμό 13 και έχει τίτλο: Θεσπίσματα της Γερουσίας 1799-1807.