Ασφαλιστική υποκατάσταση (άρθρο 14 Ν. 2496/1997)

Abstract

The purpose of the present thesis is the analysis of article 14 of L. 2496/1997, regarding insurance subrogation: the mechanism of equitable assignment of the compensation’ s claim of the policyholder against a third party, responsible for causing the insured risk and loss, to the insurer. The introduction presents the operation of this mechanism and some law-comparative observations. The thesis is structured in two parts. Part A (§§ 3 - 5) analyzes the indemnification in the field of indemnity insurance and the principle of indemnity with central axis being insurance subrogation, a "perfect" mechanism for balancing two main principles of law: the prohibition of enrichment on the occasion of damage and liability. Part B (§§ 6 - 14) elaborates all the provisions of article 14 of L. 2496/1997. In § 6 insurance subrogation is historically approached· legislation started in Europe in the 19th century, when the possibility of "equitable assignment" was now accepted. § 7 focuses on the legislative regulation of insurance subrogation in Greece with a comparative overview of old and new law. § 8 focuses on the legal nature of insurance subrogation, a case of equitable assignment; however, the insurer does not acquire a “right of recourse: against the third party. The various provisions of the Civil Code for the assignment of claims that apply directly or proportionally are mentioned. Among other things, is formulated that correctly, as argued, articles 460 and 461 of the Civil Code are not applied proportionally. The third party who paid the compensation having good faith, although the insurer has paid for the loss, is protected because of the existence of an “apparent right”. § 9 highlights the scope and § 10 the conditions of insurance subrogation: payment of the insurer for the loss according to the L. 2496/1997 and the insurance contract; existence of a claim for compensation of the policyholder against the third party. Non-compensatory claims are proportionally assigned to the insurer, if there is a risk of enrichment of the policyholder. The concept of "third party" and par. 2 regarding the persons who are "protected" by the insurance subrogation are also interpreted. § 11 concerns the partial insurance subrogation and states cases that may lead to it. § 12 is devoted to the legal consequences of insurance subrogation and, specifically, to the relations between the policyholder, the insurer and the third party. § 13 deals with par. 3 on the obligation to “preserve” the right of the policyholder against the third party until the subrogation of the insurer. An extensive analysis is made of the concepts of "loss" and "damage" of the right and their legal consequences in insurance subrogation. Then follows: ratio, object, legal nature, time field, content and the violation of the regulation and the regulation of par. 4 for professional insurances. Part B concludes with § 14 and the suspension of the statute of limitations (par. 5). The thesis closes with the epilogue (§ 15), where the findings of the research are presented.

Σκοπός της διατριβής είναι η ερμηνεία του άρθρου 14 ν. 2496/1997, αναφορικά με την ασφαλιστική υποκατάσταση: έναν μηχανισμό νόμιμης εκχώρησης της αξίωσης αποζημίωσης του λήπτη της ασφάλισης κατά τρίτου –υπεύθυνου για την πρόκληση του ασφαλισμένου κινδύνου και της ασφαλιστικής ζημίας– στον ασφαλιστή. Η εισαγωγή παρουσιάζει, συνοπτικά, τη λειτουργία αυτού του μηχανισμού και γίνονται ορισμένες δίκαιο-συγκριτικές παρατηρήσεις. Κατόπιν, η διατριβή διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Στο Α΄ μέρος (§§ 3 - 5) αναλύεται ο τρόπος της αποκατάστασης των ζημιών στο πεδίο της ασφάλισης ζημίας και η αρχή της απαγόρευσης πλουτισμού του λήπτη της ασφάλισης (αποζημιωτική αρχή) με κεντρικό άξονα την ασφαλιστική υποκατάσταση. Τούτη, όπως διαπιστώνεται, είναι ένας «τέλειος» μηχανισμός εξισορρόπησης δύο κύριων αρχών του δικαίου: της απαγόρευσης πλουτισμού επ’ ευκαιρία της ζημίας και της ευθύνης. Το Β΄ μέρος (§§ 6 - 14) επεξεργάζεται –σε βάθος– το σύνολο των ρυθμίσεων του άρθρου 14 ΑσφΝ. Στην § 6 προσεγγίζεται ιστορικά η ασφαλιστική υποκατάσταση, που ξεκίνησε να ρυθμίζεται νομοθετικά στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα, όταν πλέον γινόταν αποδεκτή η δυνατότητα «νόμιμης εκχώρησης απαίτησης». Η § 7 επικεντρώνεται στη νομοθετική ρύθμιση της ασφαλιστικής υποκατάστασης στην Ελλάδα με τη συγκριτική επισκόπηση παλαιού και νέου δικαίου. Η § 8 επικεντρώνεται στη νομική φύση της ασφαλιστικής υποκατάστασης, η οποία ορθά υποστηρίζεται ότι είναι περίπτωση νόμιμης εκχώρησης· ωστόσο, ο ασφαλιστής δεν αποκτά δικαίωμα αναγωγής κατά του τρίτου. Αναφέρονται οι διάφορες διατάξεις του ΑΚ για την εκχώρηση απαιτήσεων που εφαρμόζονται ευθέως ή αναλογικά. Μεταξύ άλλων, διατυπώνεται η θέση ότι ορθά, όπως υποστηρίζεται, δεν εφαρμόζονται αναλογικά τα άρθρα 460 και 461 ΑΚ. Όμως, ο τρίτος που κατέβαλε στον λήπτη της ασφάλισης καλόπιστα την αποζημίωση, αν και καταβλήθηκε το ασφάλισμα, προστατεύεται εξαιτίας της ύπαρξης φαινόμενου δίκαιου. Η § 9 αναδεικνύει το πεδίο εφαρμογής και η § 10 τις προϋποθέσεις της ασφαλιστικής υποκατάστασης: καταβολή ασφαλίσματος κατά τον ΑσφΝ και το ασφαλιστήριο συμβόλαιο· ύπαρξη αξίωσης προς αποζημίωση του λήπτη της ασφάλισης κατά του τρίτου. Αξιώσεις χωρίς αποζημιωτικό χαρακτήρα αναλογικά εκχωρούνται στον ασφαλιστή, αν υπάρχει κίνδυνος πλουτισμού του λήπτη της ασφάλισης. Προσεγγίζεται, επίσης, ερμηνευτικά η έννοια του «τρίτου» και η παρ. 2 περί των προσώπων που «προστατεύονται» –υπό προϋποθέσεις– από την ασφαλιστική υποκατάσταση. Η § 11 αφορά τη μερική ασφαλιστική υποκατάσταση και αναφέρονται περιπτώσεις που δύναται να οδηγήσουν σε αυτήν. Η § 12 αφιερώνεται στις έννομες συνέπειες της ασφαλιστικής υποκατάστασης και, πιο ειδικά, στις σχέσεις μεταξύ λήπτη της ασφάλισης, ασφαλιστή και τρίτου. Η § 13 πραγματεύεται την παρ. 3 για την υποχρέωση διαφύλαξης του δικαιώματος του λήπτη της ασφάλισης –και άλλων προσώπων– κατά του τρίτου μέχρι την υποκατάσταση του ασφαλιστή. Γίνεται εκτενής ανάλυση των εννοιών της «απώλειας» και «βλάβης» του δικαιώματος και των έννομων συνεπειών τους στην ασφαλιστική υποκατάσταση. Ακολουθεί στη συνεχεία η ratio της ρύθμισης, το αντικείμενό, η νομική φύση, το χρονικό πεδίο εφαρμογής, το περιεχόμενο και η παράβασή της και η ειδική ρύθμιση της παρ. 4 για τις επαγγελματικές ασφαλίσεις. Το Β΄ μέρος ολοκληρώνεται με την § 14 και την αναστολή συμπλήρωσης παραγραφής (παρ. 5). Η διατριβή κλείνει με τον επίλογο (§ 15), όπου εκτίθενται τα πορίσματα της έρευνας.