Οι εργάτες του τουρισμού: συνδικαλιστικοί αγώνες και βιογραφικές διαδρομές

Abstract

This thesis examines the touristic phenomenon through the lens of workers, particularly by analyzing the organized labor union actions of the Hotel Workers Union (HWU) on the island of Corfu. The study delves into the challenges faced by the HWU and the life stories of its active members from 1974 to 1990.The first research question examines the formation of trade union identities within the Hotel Workers Union during two key sub-periods of Metapolitefsi: (a) the democratization period (1974-1981) and (b) the institutionalization period (1981-1990). Through archival research, we aim to trace changes in trade union demands, the adoption of different collective action repertoires, and the framing of trade union activities, all while exploring the evolving self-image of hotel workers in each sub-period. The second research question explores the factors driving the activation and deactivation of trade union participation among hotel workers in Corfu during the study period. We conducted in-depth analyses of 23 life stories from active union members to uncover how their personal experiences, work histories in the hotel industry, and the broader historical, social, and political context influenced their engagement in organized trade union activities. Through a combination of research conducted in the union's archives, interviews, and a biographical approach, our study examined the dynamics of the tourism industry as a contested arena where employers and organized labor compete for benefits from tourism development. This research contributes to shedding light on labor relations within the tourism sector, often depicted as having either absent or invisible exploitative relations. Additionally, our investigation of trade union struggles and the life trajectories of HWU members revealed how tourism served as a mechanism for shaping social consensus in Greek society during the Metapolitefsi period.

Η διατριβή θέτει ως γενικό της στόχο τη προσέγγιση του τουριστικού φαινόμενου μέσα από την οπτική των εργαζομένων στον τουρισμό, και πιο συγκεκριμένα μέσα από τη μελέτη της οργανωμένης συνδικαλιστικής δράσης των εργαζομένων στα ξενοδοχεία. Η μελέτη εστιάζει στη συνδικαλιστική δράση του Συνδέσμου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Κέρκυρας και στις ιστορίες ζωής των ενεργών μελών του από το 1974 έως το 1990. Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα που εξετάζεται αφορά τη διερεύνηση των συνδικαλιστικών ταυτοτήτων που παράχθηκαν και χαρακτήρισαν τον Σύνδεσμο Ξενοδοχοϋπαλλήλων Κέρκυρας σε κάθε μια από τις υποπεριόδους της μεταπολίτευσης: (α) κατά την περίοδο του εκδημοκρατισμού του Συνδέσμου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Κέρκυρας (1974-1981) και β) κατά την περίοδο της θεσμοποίησης του σωματείου (1981-1990). Στη βάση της παραπάνω περιοδολόγησης επιχειρείται, μέσα από την αρχειακή έρευνα, να αποτυπωθούν οι μεταβολές ως προς το περιεχόμενο των συνδικαλιστικών αιτημάτων, τα ρεπερτόρια της δράσης καθώς και τη νοηματική πλαισίωση της συνδικαλιστικής δράσης, που χαρακτήριζαν την κάθε υποπερίοδο. Το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα αφορά τους λόγους και τα κίνητρα της συνδικαλιστικής ενεργοποίησης και αδρανοποίησης των εργαζομένων στα ξενοδοχεία της Κέρκυρας, που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του εξεταζόμενου χρονικού διαστήματος. Μελετήθηκαν, συγκεκριμένα, 23 καταγεγραμμένες ιστορίες ζωής πρωταγωνιστών της συνδικαλιστικής δράσης, για να αποσαφηνιστούν οι διαδικασίες με τις οποίες οι εμπειρίες που εμπεριέχονταν στο βιογραφικό απόθεμα των υποκειμένων καθώς και οι εργασιακές τους εμπειρίες στις επιχειρήσεις του τουρισμού, εμπλαισιωμένες στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό συγκείμενο, αποτέλεσαν το ευνοϊκό υπόστρωμα για την ανάληψη οργανωμένης συνδικαλιστικής δράσης. Η συνδυαστική έρευνα στο αρχείο του σωματείου (και στις υπόλοιπες αρχειακές πηγές), παράλληλα με την αξιοποίηση των συνεντεύξεων και της βιογραφικής προσέγγισης, αφενός επέτρεψε την εξέταση του τουριστικού φαινομένου ως ενός πεδίου κοινωνικού ανταγωνισμού μεταξύ εργοδοσίας και οργανωμένης εργασίας για τη διεκδίκηση περισσότερων ωφελημάτων από την τουριστική ανάπτυξη. Με αυτό τον τρόπο, η διατριβή θέλησε να συνεισφέρει στην απομάγευση της εργασίας στον τουρισμό, που συχνά παρουσιάζεται ως ένας κλάδος εντός του οποίου οι σχέσεις εκμετάλλευσης είτε απουσιάζουν είτε είναι αόρατες. Αφετέρου, η διερεύνηση των συνδικαλιστικών αγώνων και των βιογραφικών διαδρομών των ενεργών μελών του ΣΞΚ, αποκάλυψε επιπλέον και όψεις της λειτουργίας του τουρισμού ως μηχανισμού παραγωγής κοινωνικής συναίνεσης στην ελληνική κοινωνία τη μεταπολιτευτική περίοδο.