Δρόμοι από άσφαλτο: η σημασία τους στη διαμόρφωση του σύγχρονου αστικού πολιτισμού

Abstract

This doctoral thesis consists of a study on the road network as a field of cultural transformations of Modernity, specifically regarding the space-time dialectic, as it is cultivated and gradually assumed within the modern paradigm. Recognizing the automobile as the dominant model of transportation and movement during Modernity, the research hypotheses focus on the ways in which the road network, as a case of space, is connected to the perceptions and experience of time, as it is constructed and recorded by modern historians and thinkers. The thesis focuses on the case of Greece between its establishment as an independent state and the end of the 1960s, contributing on the one hand to the historical documentation of the construction of its modern road network and on the other hand to the foundation of the general theoretical scheme it attempts. In addition to the known bibliography, archival sources, manuals of road construction and road behavior, press, travel literature are been examined. The thesis is structured in three main chapters, which function as overlapping levels of analysis of the modern road network and are based on its technical characteristics. The examination of geometry, materiality and the discourses of the regularity of the modern road network, as chosen layering, constructs a cultural constellation of a new way of being in the world more than a solid scientific method. The conclusions of the research connect the findings with cultural mutations in the field of perception and experience of space and time, allowing for phenomena, such as the social acceleration, the fragmentation of perception, the mutation of the concepts of the present and the future, etc., to emerge from the very ground of everyday life.

Η παρούσα διατριβή φιλοδοξεί να συμπληρώσει το κενό αναφορικά με τη μελέτη του οδικού δικτύου ως πεδίο εγγραφής πολιτισμικών μετασχηματισμών της Νεωτερικότητας, εξειδικεύοντας στη διαλεκτική χώρου - χρόνου, όπως αυτή καλλιεργείται και σταδιακά προϋποτίθεται εντός του νεωτερικού παραδείγματος. Αναγνωρίζοντας την αυτοκίνηση ως κυρίαρχο μοντέλο μεταφορών και μετακινήσεων κατά τη Νεωτερικότητα, οι υποθέσεις της έρευνας εστιάζουν στους τρόπους με τους οποίους το οδικό δίκτυο, ως περίπτωση χώρου, συνδέεται με τις αντιλήψεις και την εμπειρία του χρόνου, όπως αυτή κατασκευάζεται και καταγράφεται από νεωτερικούς ιστορικούς και στοχαστές. Η διατριβή εστιάζει στην περίπτωση της Ελλάδας μεταξύ της ίδρυσής της ως ανεξάρτητο κράτος και του τέλους της δεκαετίας του 1960, συνεισφέροντας από τη μία στην ιστορική τεκμηρίωση της συγκρότησης του νεωτερικού οδικού δικτύου της και από την άλλη στη θεμελίωση του γενικότερου θεωρητικού σχήματος που επιχειρεί. Πέραν της βιβλιογραφίας, εξετάζονται αρχειακές πηγές, εγχειρίδια οδοποιίας και οδικής συμπεριφοράς, τύπος της εποχής, περιηγητικά κείμενα. Η διατριβή διαρθρώνεται σε τρία βασικά κεφάλαια, τα οποία λειτουργούν ως επάλληλα επίπεδα ανάλυσης του νεωτερικού οδικού δικτύου και βασίζονται στα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Η διαστρωμάτωση που επιχειρείται, μέσα από την εξέταση της γεωμετρίας, της υλικότητας και των λόγων εγκαθίδρυσης της κανονικότητας του νεωτερικού οδικού δικτύου, κατασκευάζει περισσότερο έναν αστερισμό πολιτισμικών ιχνών ενός νέου τρόπου να βρίσκεται κανείς μέσα στον κόσμο, παρά μια συμπαγή επιστημονική μέθοδο. Τα συμπεράσματα της έρευνας συνδέουν τα επιμέρους ευρήματα με τις πολιτισμικές μεταλλαγές στο πεδίο αντίληψης και εμπειρίας του χώρου και του χρόνου, επιτρέποντας σε φαινόμενα που απασχολούν τους νεωτερικούς στοχαστές, όπως η κοινωνική επιτάχυνση, η θραυσματικότητα της αντίληψης, η μεταλλαγή των εννοιών του παρόντος και του μέλλοντος, κ.α., να αναδυθούν μέσα από το ίδιο το έδαφος της καθημερινότητας.