Τα άνθη στην αιγαιακή εικονογραφία της εποχής του χαλκού

Abstract

Flowers as a constituent element of nature are an integral part of the figurative art of the Aegean Bronze Age. From wall painting to ceramics, figurines and jewelry, various flower motifs "decorate" the material culture of the prehistoric inhabitants of the Aegean. However, the aim of the thesis under the title "Flowers in Bronze Age Aegean Iconography" is not only to create a comprehensive picture of the typology, interpretation and importance of flowers in the performing arts, but also to gain a deeper understanding of their role and contribution in the Aegean society of the Bronze Age. In total, this thesis is structured in eight individual chapters excluding the introduction and conclusions. In the Introduction the context and the structure of the study are defined epigrammatically and concisely. Next, the first chapter refers to the history of research on the specific topic. A brief mention is made of the most important studies from the beginning of the researchers' interest in the presence of flowers in the archaeological material until today. In the second chapter the methodology is discussed regarding the approach of the material. Chapter three presents all the published pictorial examples in which flower motifs respond. More emphasis is placed on the fresco as it is the pictorial form from which most information about the character and symbolic dimension of the flowers is derived. In the fourth chapter, the data concerning the presence of flowers in the written texts of the Aegean Bronze Age, i.e. the Linear scripts (Hieroglyphic, Linear A and B script), is listed. In the fifth chapter, the data form each distinctive flower through the analyzes of the archaeobotanical material is mentioned. Chapter six examines the thorny issue of symbolism and is divided into two subsections. The first sub-chapter deals with the issue of symbolism in general, but also specifically regarding the presence of flowers in Aegean iconography. In the second sub-chapter, the symbolic character of flowers is analyzed through pictorial examples. For the sake of a better study of the material, the interpretation schemes proposed from time to time are grouped by topic and interpretation. In the seventh chapter, an attempt is made to deal with the multi-sensory phenomenon in which flowers participate in the context of ritual practices with a cult or "secular" character. The eight chapter is divided into two sub-chapters. In the first sub-chapter the economic and social dimension of flowers in the Aegean world of the Bronze Age is discussed, while in the second sub-chapter the data concerning the properties and uses of flowers in the Aegean societies of the Bronze Age are presented in detail for each flower. Finally, the conclusions are formulated where at the same time relevant questions are raised for future research.

Αναμφίβολα τα άνθη ως συστατικό στοιχείο της φύσης δεν είναι τυχαίο που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εικονιστικής τέχνης της Αιγαιακής Χαλκοκρατίας. Από την τοιχογραφία, την κεραμεική έως την μικρογλυπτική, την ειδωλοπλαστική και την κοσμηματοτεχνία διάφορα μοτίβα ανθέων «διανθίζουν» τον υλικό πολιτισμό των προϊστορικών κατοίκων του Αιγαίου. Ωστόσο, στόχος της διατριβής υπό τον τίτλο «Τα Άνθη στην Αιγαιακή Εικονογραφία της Εποχής του Χαλκού» δεν είναι μόνο η δημιουργία μίας ολοκληρωμένης εικόνας για την τυπολογία, ερμηνεία και σημασία των ανθέων στις παραστατικές τέχνες, αλλά και η βαθύτερη κατανόηση του ρόλου και της συνεισφοράς τους στην Αιγαιακή κοινωνία της Εποχής του Χαλκού. Συνολικά, η παρούσα διατριβή διαρθρώνεται σε 8 επιμέρους κεφάλαια εξαιρουμένων της εισαγωγής και των συμπερασμάτων. Στην εισαγωγή ορίζονται επιγραμματικά και συνοπτικά οι ερευνητικές γραμμές, το πλαίσιο και η δομή της μελέτης. Ακολούθως, το 1ο Κεφάλαιο αναφέρεται στην ιστορία της έρευνας πάνω στην συγκεκριμένη θεματική. Γίνεται σύντομη αναφορά πάνω στις σημαντικότερες μελέτες από τις απαρχές της εκδήλωσης ενδιαφέροντος των ερευνητών για την παρουσία των ανθέων στο αρχαιολογικό υλικό έως και σήμερα. Στο 2ο Κεφάλαιο συζητείται η μεθοδολογία αναφορικά με την προσέγγιση του υλικού. Στο 3ο Κεφάλαιο παρουσιάζονται όλα τα δημοσιευμένα εικονογραφικά παραδείγματα στα οποία απαντούν μοτίβα ανθέων. Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην τοιχογραφία καθώς είναι το εικονογραφικό μέσο από το οποίο αντλούνται οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον χαρακτήρα και την συμβολική διάσταση των ανθέων. Στο 4ο Κεφάλαιο γίνεται παράθεση των δεδομένων που αφορούν στην παρουσία των ανθέων στα γραπτά κείμενα της Αιγαιακής Χαλκοκρατίας, δηλαδή τις Γραμμικές γραφές (Ιερογλυφική, Γραμμική Α και Β γραφή). Στο 5ο Κεφάλαιο αναφέρονται τα όποια δεδομένα διαθέτουμε για κάθε άνθος μέσα από τις αναλύσεις του αρχαιοβοτανικού υλικού. Το 6ο Κεφάλαιο εξετάζει το ακανθώδες ζήτημα του συμβολισμού και χωρίζεται σε δύο υποκεφάλαια. Το α΄ υποκεφάλαιο πραγματεύεται το ζήτημα του συμβολισμού γενικώς αλλά και ειδικώς αναφορικά με την παρουσία των ανθέων στην Αιγαιακή εικονογραφία. Στο β΄ υποκεφάλαιο αναλύεται ο συμβολικός χαρακτήρας των ανθέων μέσα από εικονογραφικά παραδείγματα. Για λόγους καλύτερης μελέτης του υλικού γίνεται ομαδοποίηση των κατά καιρούς προταθέντων ερμηνευτικών σχημάτων ανά θέμα και ερμηνεία. Στο 7ο Κεφάλαιο επιχειρείται πραγμάτευση του πολυαισθητηριακού φαινομένου στο οποίο μετέχουν τα άνθη στο πλαίσιο τελετουργικών πρακτικών με λατρευτικό ή «κοσμικό» χαρακτήρα. Το 8ο Κεφάλαιο χωρίζεται σε δύο Υποκεφάλαια. Στο α΄ υποκεφάλαιο συζητείται η οικονομική και κοινωνική διάσταση των ανθέων στον Αιγαιακό κόσμο της Εποχής του Χαλκού, ενώ στο β΄ υποκεφάλαιο παρουσιάζονται, αναλυτικά για κάθε άνθος, τα στοιχεία που αφορούν στις ιδιότητες και στις χρήσεις των ανθέων στις Αιγαιακές κοινωνίες της Χαλκοκρατίας. Τέλος, διατυπώνονται τα Συμπεράσματα όπου παράλληλα τίθενται και σχετικά ερωτήματα για την μελλοντική έρευνα.