Häufigkeit eines Diabetes mellitus und eines Risikobereichs für Diabetes mellitus bei chronischen Lebererkrankungen

Abstract

Hepatogenic diabetes can occur in a variety of liver diseases. An increased frequency of type 2 diabetes mellitus has been described particularly in fatty liver disease and chronic hepatitis C. Until now it has been controversial in the literature, whether the incidence of diabetes is increased in chronic hepatitis B. The main question of this thesis examines if the proportion of diabetic patients with chronic hepatitis B is lower than that in patients with chronic hepatitis C and fatty liver.The study included a total of 300 patients from the hepatology outpatient clinic of a secondary hospital in Oberhausen, Germany. A total of 3 groups of 100 subjects included patients with chronic hepatitis C, chronic hepatitis B and fatty liver. 56.7% of all liver patients were male and 43.3% female. 192 patients (64%) were from Germany, 28 (9.3%) from Turkey and 80 (26.7%) from other countries. The mean age was 49.5 years. Patients with chronic hepatitis C (71 %), less often with fatty liver (45 %) and with chronic hepatitis B (34 %) underwent a liver biopsy. Significant liver fibrosis (Metavirscore > 2) was recorded in the hepatitis C group (34%), while the corresponding rate in the other 2 groups was 13%.With the help of glycated hemoglobin (HbA1c), 87 patients (29 %) were found to be at risk for diabetes and 62 patients (20.7 %) to have overt diabetes mellitus. With the help of plasma glucose values, the same percentage of patients with overt diabetes was found, while the percentage of patients at risk of diabetes was lower than when that determination was made with glycated hemoglobin. Diabetes was particularly common in the group with fatty liver (29%) and chronic hepatitis C (21%), while in chronic hepatitis B it was only 12%. The frequency of diabetes in chronic hepatitis C was 1.75 times higher than that of hepatitis B, and this was consistent with the result of a recent meta-analysis. The viral load in both groups was not significantly related to the level of glycated hemoglobin.Because the rate of diabetes was higher in chronic hepatitis C than chronic hepatitis B, it initially appears that the C virus does play a role in the pathogenesis of diabetes. In this thesis it was additionally shown that the frequency of diabetes is significantly related to the degree of liver fibrosis and that patients with chronic hepatitis C more often had a significant fibrosis than patients with chronic hepatitis B and fatty liver. Multivariate analysis shows that the frequency of diabetes is not significantly related to the type of disease but to the degree of liver fibrosis. This observation calls into question the results of recent investigations which, due to the increased incidence of diabetes in chronic hepatitis C compared to B, assume a disease-dependent pathogenesis of diabetes. Our own research demonstrates the significant correlation of the degree of liver fibrosis and frequency of diabetes regardless of the disease itself.

Ο ηπατογενής διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί σε ποικίλες ηπατοπάθειες. Αυξημένη συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχει περιγραφεί ιδιαίτερα στη λιπώδη νόσο του ήπατος και στη χρόνια ηπατίτιδα C. Μέχρι τώρα ήταν στη βιβλιογραφία αμφιλεγόμενο, αν και κατά πόσο η συχνότητα του διαβήτη είναι αυξημένη επίσης στη χρόνια ηπατίτιδα Β. Η βασική ερώτηση της εν λόγω διατριβής εξετάζει αν το ποσοστό των διαβητικών σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β είναι μικρότερο από αυτό σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C και λιπώδες ήπαρ.Η διατριβή περιέλαβε συνολικά 300 ασθενείς από το εξωτερικό ηπατολογικό ιατρείο ενός δευτεροβάθμιου νοσοκομείου στο Όμπερχαουζεν της Γερμανίας. Σε συνολικά 3 ομάδες των 100 ατόμων περιλήφθηκαν αντίστοιχα ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C, χρόνια ηπατίτιδα Β και λιπώδες ήπαρ. 56,7 % όλων των ηπατοπαθών ήταν άνδρες και 43,3 % γυναίκες. 192 ασθενείς (64 %) κατάγονταν από Γερμανία, 28 (9,3 %) από Τουρκία και 80 (26,7 %) από άλλες χώρες. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 49,5 έτη. Ιδιαίτερα συχνά υποβλήθηκαν σε βιοψία ήπατος ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C (71 %), σπανιότερα με λιπώδες ήπαρ (45 %) και με χρόνια ηπατίτιδα Β (34 %). Σημαντική ηπατική ίνωση (Metavirscore > 2) καταγράφηκε στην ομάδα της χρόνιας ηπατίτιδας C (34 %), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις άλλες 2 ομάδες ήταν 13 %.Με τη βοήθεια της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ΗbA1c) βρέθηκαν 87 ασθενείς (29 %) με κίνδυνο για διαβήτη και 62 ασθενείς (20,7 %) με έκδηλο σακχαρώδη διαβήτη. Με τη βοήθεια των τιμών γλυκόζης πλάσματος βρέθηκε ίδιο ποσοστό ασθενών με έκδηλο διαβήτη, ενώ το ποσοστό των ασθενών με κίνδυνο διαβήτη ήταν μικρότερο από εκείνο όταν ο προσδιορισμός έγινε με γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Ιδιαίτερα συχνός εμφανίστηκε ο διαβήτης στην ομάδα του λιπώδους ήπατος (29 %) και της χρόνιας ηπατίτιδας C (21 %), ενώ στη χρόνια ηπατίτιδα Β ήταν μόλις 12 %. Η συχνότητα του διαβήτη στην χρόνια ηπατίτιδα C ήταν 1,75 φορές υψηλότερη από αυτή της ηπατίτιδας Β και αυτό είναι σύμφωνο με το αποτέλεσμα μιας πρόσφατης μεταανάλυσης. Το ιικό φορτίο και στις δύο ομάδες δε σχετίστηκε σημαντικά με το ύψος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.Επειδή το ποσοστό του διαβήτη ήταν υψηλότερο στην χρόνια ηπατίτιδα C σε σχέση με την χρόνια ηπατίτιδα Β φαίνεται αρχικά ο ιός στη C να παίζει ρόλο στην παθογένεση του διαβήτη. Στην εν λόγω διατριβή μπόρεσε επιπρόσθετα να αναδειχτεί ότι η συχνότητα του διαβήτη σχετίζεται σημαντικά με το βαθμό ηπατικής ίνωσης και ότι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C είχαν συχνότερα σημαντική ίνωση από ότι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β και λιπώδες ήπαρ. Η πολυπαραγοντική ανάλυση ανάδειξε ότι η συχνότητα του διαβήτη δε σχετίζεται σημαντικά με το είδος της νόσου αλλά με το βαθμό της ηπατικής ίνωσης. Αυτή η παρατήρηση θέτει σε αμφισβήτηση τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών που εξαιτίας της αυξημένης συχνότητας διαβήτη στην χρόνια ηπατίτιδα C σε σχέση με τη Β υποθέτουν μία νοσοεξαρτώμενη παθογένεση του διαβήτη. Η δική μας έρευνα καταδεικνύει τη σημαντική συσχέτιση του βαθμού ηπατικής ίνωσης και συχνότητας διαβήτη ανεξάρτητα νόσου.

Der hepatogene Diabetes mellitus kann bei verschiedenen Lebererkrankungen auftreten. Eine Häufung des Diabetes mellitus Typ 2 ist insbesondere bei Fettlebererkrankungen und bei chronischer Hepatitis C beschrieben. Bisher ist in der Literatur umstritten, ob und wie deutlich die Diabeteshäufigkeit bei chronischer Hepatitis B erhöht ist. Unsere primäre Frage untersucht deshalb, ob der Anteil der Diabetiker bei Patienten mit chronischer Hepatitis B geringer ist als bei Patienten mit chronischer Hepatitis C und bei Patienten mit Fettlebererkrankung.

Die Studie umfasst insgesamt 300 Patienten der Hepatitis-Ambulanz eines Krankenhauses der Regelversorgung in Oberhausen. Jeweils 100 Patienten hatten eine chronische Hepatitis C, 100 eine chronische Hepatitis B und 100 eine nicht alkoholische Fettlebererkrankung. 56,7 % der Lebererkrankten waren Männer und 43,3 % Frauen. 192 Patienten (64 %) stammten aus Deutschland, 28 (9,3 %) aus der Türkei und 80 (26,7 %) aus anderen Ländern. Der Mittelwert des Alters lag bei 49,5 Jahren. Besonders häufig wurden die Hepatitis C-Patienten leberbiopsiert (71 %), seltener die mit Fettlebererkrankung (45 %) und mit Hepatitis B (34 %). Eine deutliche Leberfibrose (Metavirscore ≥ 2) wurde in der Hepatitis C-Gruppe (34 %) registriert, während der entsprechende Prozentsatz für die anderen beiden Gruppen jeweils nur bei 13 % lag.

Bei Verwendung der HbA1c-Werte lagen 87 Patienten (29 %) im Risikobereich für einen Diabetes und 62 Patienten (20,7 %) hatten einen manifesten Diabetes mellitus. Bei Verwendung der Plasmaglukosewerte blieb der Prozentteil des Diabetes ungefähr unverändert, während die Häufigkeit der abnormen Nüchternplasmaglukose geringer war als die des Risikobereichs für Diabetes bei Verwendung der HbA1c-Werte. Besonders häufig war der Diabetes in der Fettleber-Gruppe (29 %) und bei der chronischen Hepatitis C (21 %), während die Diabeteshäufigkeit bei der chronischen Hepatitis B nur bei 12 % lag. Die Diabeteshäufigkeit war in der Hepatitis C-Gruppe also 1,75-fach höher als in der Hepatitis B-Gruppe und dies entspricht genau dem Ergebnis einer jüngsten Metaanalyse. Die Viruslast war bei beiden Virushepatitisformen nicht signifikant mit den HbA1c-Werten assoziiert.

Da der Diabetes mellitus bei Hepatitis B deutlich seltener auftrat als bei Hepatitis C, scheint die Häufung des Diabetes bei der Hepatitis C durch diesen Virus verursacht zu sein. In der jetzigen Studie war die Diabeteshäufigkeit aber auch mit der Schwere der Leberfibrose assoziiert und Patienten mit Hepatitis C hatten häufiger eine schwere Fibrose als die mit Hepatitis B und Fettlebererkrankung. Die multivariate Analyse zeigte, dass das Diabetesrisiko nicht mit der Art der Lebererkrankung sehr wohl aber mit der Schwere der Leberfibrose assoziiert ist. Diese Beobachtung stellt auch die Schlussfolgerungen anderer aktueller Studien infrage, die wegen der höheren Häufigkeit des Diabetes bei Hepatitis C im Vergleich zur Hepatitis B eine Hepatitis C spezifische Pathogenese des Diabetes angenommen haben. Unsere Studie zeigt, dass die Schwere der Leberfibrose auch eine wichtige Rolle für das Diabetesrisiko bei Hepatitis C und anderen Lebererkrankungen spielt.