Η γονιμότητα στη Θράκη: διαχρονικές μεταβολές, προσδιοριστικοί παράγοντες και εφαρμογές στην εκπαίδευση

Abstract

The present research studies fertility in Thrace and aims, on the one hand, at a presentation of the trends of this demographic phenomenon from around 2000, up to the present day, and on the other hand, at highlighting the factors that determine the levels of fertility in Thrace. It also studies the student potential of Thrace and the phenomenon of dropping out of school. Thrace, specifically the 13 Municipalities of its three Prefectures, was chosen as the site of the research, because its population groups present some particularities in relation to the rest of the populations of Greece, related to the characteristics of the socio-economic development of the region and to their religion. The necessity of carrying out the proposed research is based on the prominent position held by both fertility and education for the economic evolution and development of societies. In addition, to the need to assess the state of the student potential of the region, in order to formulate an appropriate educational policy that will concern the region in question and finally to originality, as no corresponding surveys have been carried out at the spatial level of the Municipality. This particular time period was chosen because of the sufficiency of demographic material available for examination.The results of the research confirm the complex nature of couples' fertility, under the influence of the cultural and socio-economic environment. Greece, today, belongs to the countries with the lowest fertility. A similar trend is observed in Thrace, even if fertility is relatively higher there. The increase observed in fertility levels at the beginning of the 21st century is related to the problem of transmigration of fertility and by extension the replenishment of births until 2008. Also, fertility in Thrace is related by about 50% to first births, except Xanthi, where some discrepancies are observed. Another finding is that education is the most important determinant of fertility. Religion, although it differentiates the populations of Thrace, does not seem to influence the demographic behavior of individuals to a large extent. Finally, as far as education is concerned, although many efforts have been made by the state to strengthen student attendance, the phenomenon of student leakage still exists. In Thrace, there are many differences between the 13 Municipalities, due to a multitude of socio-economic and demographic factors. Based on these findings, guidelines can be drawn up in the state's demographic policy to deal with population issues. In addition, the findings concerning Thrace can be generalized and used to interpret the demographic phenomena of the entire country.

Η παρούσα έρευνα μελετά τη γονιμότητα στη Θράκη και στοχεύει αφενός σε μια παρουσίαση των τάσεων του εν λόγω δημογραφικού φαινομένου από το 2000 περίπου, έως τις μέρες μας και αφετέρου στην ανάδειξη των παραγόντων που προσδιορίζουν τα επίπεδα της γονιμότητας στη Θράκη. Επίσης, μελετά το μαθητικό δυναμικό της Θράκης και το φαινόμενο της εγκατάλειψης του σχολείου. Η Θράκη και συγκεκριμένα οι 13 Δήμοι των τριών Νομών της, επιλέχθηκε ως χώρος διεξαγωγής της έρευνας, διότι οι πληθυσμιακές της ομάδες παρουσιάζουν μερικές ιδιαιτερότητες σε σχέση με τους υπόλοιπους πληθυσμούς της Ελλάδας, που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξής της περιοχής και με το θρήσκευμά τους. Η αναγκαιότητα διεκπεραίωσης της προτεινόμενης έρευνας εδράζεται στην περίοπτη θέση που κατέχει τόσο η γονιμότητα όσο και η εκπαίδευση για την οικονομική εξέλιξη και ανάπτυξη των κοινωνιών. Επιπλέον, στην ανάγκη να εκτιμηθεί η κατάσταση του μαθητικού δυναμικού της περιοχής, ώστε να διαμορφωθεί μία εύστοχη εκπαιδευτική πολιτική που θα αφορά την εν λόγω περιοχή και τέλος στην πρωτοτυπία, καθώς δεν έχουν συντελεστεί αντίστοιχες έρευνες σε χωρικό επίπεδο Δήμου. Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος επελέγη, λόγω της επάρκειας δημογραφικού υλικού που είναι διαθέσιμο προς εξέταση.Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την περίπλοκη φύση της γονιμότητας των ζευγαριών, υπό την επίδραση του πολιτιστικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος. Η Ελλάδα, σήμερα, ανήκει στις χώρες με τη χαμηλότερη γονιμότητα (Tsimbos, Verropoulou & Petropoulou, 2022). Ανάλογη τάση παρατηρείται και στη Θράκη, έστω κι αν η γονιμότητα είναι σχετικά υψηλότερη εκεί. Η αύξηση που παρατηρείται στα επίπεδα της γονιμότητας στις αρχές του 21ου αιώνα σχετίζεται με το πρόβλημα μετάθεσης της τεκνογονίας και κατ’ επέκταση την αναπλήρωση των γεννήσεων ως το 2008. Επίσης, η γονιμότητα στη Θράκη σχετίζεται κατά 50% περίπου με τις πρώτες γεννήσεις, εκτός από την Ξάνθη, όπου παρατηρούνται κάποιες αποκλίσεις. Ένα άλλο εύρημα, είναι ότι η εκπαίδευση είναι ο σημαντικότερος προσδιοριστικός παράγοντας της γονιμότητας. Το θρήσκευμα παρόλο που διαφοροποιεί τους πληθυσμούς της Θράκης δεν φαίνεται να επηρεάζει τη δημογραφική συμπεριφορά των ατόμων σε μεγάλο βαθμό. Τέλος, όσον αφορά στην εκπαίδευση, παρόλο που έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από το κράτος για να ενισχυθεί η φοίτηση των μαθητών, το φαινόμενο της μαθητικής διαρροής εξακολουθεί να υφίσταται. Στη Θράκη, υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους 13 Δήμους, που οφείλονται σε ένα πλήθος κοινωνικοοικονομικών και δημογραφικών παραγόντων. Με βάση αυτά τα ευρήματα μπορούν να σχεδιαστούν οι κατευθυντήριες γραμμές στη δημογραφική πολιτική του κράτους για την αντιμετώπιση των πληθυσμιακών ζητημάτων. Επιπρόσθετα, τα ευρήματα που αφορούν στη Θράκη μπορούν να γενικευτούν και να χρησιμεύσουν στην ερμηνεία των δημογραφικών φαινομένων ολόκληρης της χώρας.