La Revue des Deux Mondes de 1920 à 1940: une revue française devant l'étranger

Abstract

The Revue des Deux Mondes is a monthly French-language literary, cultural and current affairs magazine that has been published in Paris since 1829. The thesis studies the interwar Period and is based on archival documents covering the day-to-day management of a major magazine largely distributed abroad. It also examines closely the articles on subjects about French foreign policy and the Revue's analyses on the French political, military, cultural and religious presence abroad.

Η διατριβή εντάσσεται στο γνωστικό πεδίο της Νεώτερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας και Πολιτισμού, με ειδίκευση στην ιστορία του εκδοτικού χώρου και της διανόησης, και αφορά στη μελέτη του αρχαιότερου και μεγαλύτερου σε κυκλοφορία γαλλικού περιοδικού γενικής ύλης. Κύριο μέλημα της έρευνας ήταν να καταδείξει τη λειτουργία και τον ρόλο ενός ισχυρού εκδοτικού μηχανισμού στη γαλλική πολιτική και πνευματική ζωή κατ’ αρχήν και στην εικόνα της Γαλλίας σε ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο στη συνέχεια. Η μελέτη βασίσθηκε στο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται στο Institut Mémoires de l’Edition Contemporaine (τότε στο Παρίσι, τώρα έχει μετακινηθεί στη Νορμανδία, στο Abbaye d’Ardenne) καθώς και στην αρθρογραφία της περιόδου του Μεσοπολέμου. Οδηγό της έρευνας αποτέλεσαν τα δεδομένα των σωζόμενων και εκτενών αρχειακών πηγών όπως συνεχείς σειρές ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων από τη διαχείριση (πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων και απολογισμοί), τη διακίνηση (κατάλογοι συνδρομητών, διαφημιστική πολιτική, συνεργασίες κλπ.) και το λογιστήριο (αποδείξεις, καθολικό, συνδρομές, πληρωμές προσωπικού κλπ.), καθώς επίσης και ο μεγάλος πλούτος χειρογράφων, αλληλογραφίας με τους λογοτέχνες και άλλους συνεργάτες, φωτογραφιών και διαφόρων κειμηλίων. Το πρωτογενές αυτό υλικό καλύπτει όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων ενός εκδοτικού οργανισμού (οργάνωση και λειτουργία του περιοδικού κατά την ιστορική του πορεία, από την ίδρυσή του το 1829 έως το 1920, δομή της ύλης κάθε τεύχους, σύνθεση της συντακτικής ομάδας και επιλογή των συνεργατών, οικονομική διαχείριση και διανομή, μέσω του δικτύου συνδρομητών, σε όλο τον κόσμο). Στην αρθρογραφία της, την πολιτική όσο και την πολιτιστική, η Revue ακολουθεί πιστά την επίσημη διπλωματία (με σύντομες εξαιρέσεις τις περιόδους διακυβέρνησης της χώρας από το Cartel des Gauches το 1924 και το Front Populaire το 1936-37) και αναπαράγει τα στερεότυπα της παραδοσιακής Δεξιάς για τη ‘μεγάλη Γαλλία’, την παρακμή του κοινοβουλευτισμού, την ανεπάρκεια της Κοινωνίας των Εθνών και τον απειλούμενο δυτικό χριστιανικό πολιτισμό. Ακόμη, συντηρεί συστηματικά τους θεμελιώδεις μύθους της και την λατρεία των συμβολικών της μορφών: ο Lyautey και η εποποιία του Μαρόκου, ο καρδινάλιος Lavigerie και ο Charles de Foucauld –οι μεγάλοι ιεραπόστολοι, το μεγαλείο της γαλλικής γλώσσας, η εκπολιτιστική αποστολή της Γαλλίας. Έξω από τον ευρωπαϊκό χώρο ο εξωτισμός υπερισχύει της ανάλυσης και οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις ακολουθούν το μοτίβο του Ρομαντισμού και των φιλοσοφικο-ιστορικών διαλογισμών. Υπηρετώντας πιστά αυτό το σχήμα, η Revue des Deux Mondes ταυτίστηκε με την κουλτούρα και την νοοτροπία της συντηρητικής, αστικής τάξης, παράδοση που διατηρείται έως σήμερα καθώς εξακολουθεί να κυκλοφορεί αδιαλείπτως.