Conservation biogeography of riverine fishes in Greece: insights from fish community distribution patterns

Abstract

Freshwater fishes are widely used as biogeographic indicators for developing freshwater biogeographical regionalization. Greece is divided in eight freshwater ecoregions, however controversy on some of their boundaries still exists. Based on extensive field survey data on riverine fish distributions, the main objectives of the present thesis were to: 1) clarify technical aspects that affect biogeographical regionalizations, 2) disentangle abiotic processes that influence spatial patterns of riverine fish within freshwater ecoregions, and 3) give insights in the protection coverage provided by the Natura 2000 network. The present thesis documented that changes in fish taxonomy, dataset type and regionalization method may cause ecoregional boundary disagreements which may further affect conservation planning. The Thrace and Ionian freshwater ecoregions revealed spatially distinct fish assemblages, species replacement had a higher contribution in β–diversity and habitat variables were most important. In the Macedonia–Thessaly freshwater ecoregion fish assemblages were blurred, β–diversity was mainly affected by differences in species abundances, influenced more by spatial variables. Data from field surveys have also revealed gaps in riverine fish species’ coverage from the Natura 2000 network in Greece; important areas remain outside the network, mainly in middle and low elevations. Τhe mapping and spatial interpretation of riverine species in Greece provide an essential background for effective conservation management.

Τα ψάρια των εσωτερικών υδάτων χρησιμοποιούνται ευρέως ως βιογεωγραφικοί δείκτες για τη δημιουργία χαρτών οριοθέτησης των εσωτερικών υδάτων. Στην Ελλάδα διακρίνονται οκτώ οικοπεριφέρειες εσωτερικών υδάτων. Ωστόσο υπάρχουν διαφωνίες για τα ακριβή όρια αυτών. Χρησιμοποιώντας ένα εκτενές σύνολο δεδομένων πεδίου που αφορούν στα ψάρια των εσωτερικών υδάτων, οι βασικοί στόχοι της παρούσας διατριβής ήταν: 1) να διευκρινιστούν τεχνικές πτυχές που μπορεί να επηρεάσουν τις βιογεωγραφικές οριοθετήσεις, 2) να διακριθούν αβιοτικές διεργασίες που διαμορφώνουν το χωρικό πρότυπο των ψαριών των ποταμών μέσα στις οικοπεριφέρειες, και 3) να διερευνηθεί η επάρκεια κάλυψης των ειδών από το δίκτυο Natura 2000. Όπως προέκυψε από την παρούσα διατριβή αλλαγές στην ονοματολογία των ειδών, διαφορές στον τύπο των δεδομένων και στις μεθόδους οριοθέτησης μπορεί να προκαλέσουν διαφορές στα όρια των οικοπεριφερειών, οι οποίες μπορεί περεταίρω να επηρεάσουν τον σχεδιασμό διατήρησης της βιοποικιλότητας. Οι οικοπεριφέρειες εσωτερικών υδάτων της Θράκης και του Ιονίου ανέδειξαν χωρικά διακριτές συναθροίσεις ψαριών, η αντικατάσταση των ειδών είχε μεγαλύτερη συνεισφορά στη β–ποικιλότητα και πιο σημαντικές ήταν οι μεταβλητές που σχετίζονταν με τα τοπικά ενδιαιτήματα. Στην οικοπεριφέρεια της Μακεδονίας–Θεσσαλίας τα όρια των συναθροίσεων δεν ήταν σαφή, η β–ποικιλότητα επηρεάστηκε περισσότερο από τις διαφορές στην αφθονία των ειδών, ενώ μεγαλύτερη επίδραση είχαν οι ευρύτερες χωρικές μεταβλητές. Τα δεδομένα από τις δειγματοληψίες πεδίου έδειξαν επίσης σημαντικά κενά όσον αφορά την κάλυψη των ποτάμιων ψαριών από το δίκτυο Natura 2000, κυρίως σε περιοχές μέσου και χαμηλού υψομέτρου. Η χαρτογράφηση και η χωρική ερμηνεία των ποτάμιων ειδών ψαριών στην Ελλάδα παρέχει το απαραίτητο υπόβαθρο για την αποτελεσματική διαχείριση της διατήρησης της βιοποικιλότητας.