Συμβολή στη μελέτη της ιστορίας και των μορφών του ελευθερωμένου στίχου στη νεοελληνική ποίηση (1884-1930)

Abstract

Τhe present research, consists of five chapters and includes the study of the Greek “vers libéré” in the poetic work of 54 Greek lyrical poets, who appeared at the end of the 19th and in the early 20th century. The metrical findings answer the following questions: which poet applies the Greek “vers libéré” more and which less and what is his course in this period in which he appears in the modern Greek poetry? At the same time, we have the opportunity to see in which generation there is an escalation and in which a recession of the Greek “vers libéré”. The metrological research of the “vers libéré” answer of the following questions: which is the starting point of the poetic modernity of the poets individually and in which form (irregular verses, irregular meters, asymmetrical structures etc.) does it appear each time? Describing the metric-rhythmic characteristics (metrical phenomena, rhyme, punctuation) of the poems of this period, we form a more complete picture of the element that makes their poetry important in the history of modern Greek metrics.This study is of special research interest, on the one hand, because a comprehensive historical and metrical study on the “vers libéré” of this period has remained a philological question up until now, and on the other hand, because of the special quality of the works, which, follows the principles of French symbolism, which exerted a great influence on modern Greek letters.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή, η οποία αποτελείται από πέντε σπονδυλωτά κεφάλαια, περιλαμβάνει τη σχολαστική μελέτη του ελευθερωμένου στίχου στις αυτοτελείς εκδόσεις πενήντα τεσσάρων λογοτεχνών, οι οποίοι εμφανίστηκαν στο λογοτεχνικό προσκήνιο στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Δηλαδή την περίοδο εμφάνισης του ελευθερωμένου στίχου στην Ελλάδα. Μέσα από την επισκόπηση της εξέλιξης του ελευθερωμένου στίχου στη νεοελληνική ποίηση αυτή την περίοδο δίνεται τελικά η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε σε ποιους ποιητές παρατηρείται αυξητική τάση καλλιέργειας και σε ποιους έλλειψη ενδιαφέροντος ή ύφεση ως προς τη χρήση του ελευθερωμένου στίχου. Δηλαδή ποιοι ποιητές επιδίδονται περισσότερο στον ελευθερωμένο στίχο και ποιοι τον μεταχειρίζονται λιγότερο, με ποσοτικά δεδομένα. Η μετρικολογική έρευνα του ελευθερωμένου στίχου δίνει ακόμη απάντηση στα ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα. Πρώτον, ποιο είναι το χρονικό σημείο έναρξης της στιχουργικής νεωτερικότητας όλων των ποιητών, οι οποίοι εξετάστηκαν στο πλαίσιο αυτής της μελέτης. Δεύτερον, με ποια μορφή (ανισοσύλλαβα, ομοιόμετρα ή ετερόμετρα, ομοιοκατάληκτα ή ανομοιοκατάληκτα σχήματα, κ.ο.κ.) εκδηλώνεται κάθε φορά, στο λογοτεχνικό έργο αυτών των ποιητών. Περιγράφοντας τα μετρικορυθμικά χαρακτηριστικά (μετρικά φαινόμενα και ομοιοκαταληξία) των ποιημάτων τους σχηματίζουμε μια πληρέστερη εικόνα για το στοιχείο εκείνο, το οποίο καθιστά σημαντική την ποίησή τους στην ιστορία της νεοελληνικής μετρικής υπό το πρίσμα της καλλιέργειας του ελευθερωμένου στίχου.Η μελέτη αυτή παρουσιάζει ειδικό ερευνητικό ενδιαφέρον αφενός, επειδή μια συνολική ιστορική και μετρική μελέτη του ελευθερωμένου στίχου της ποίησης αυτής της περιόδου παρέμενε μέχρι σήμερα φιλολογικό ζητούμενο και αφετέρου, λόγω της ιδιαίτερης ποιότητας του έργου των ποιητών αυτής της περιόδου, το οποίο, κατά κανόνα, ακολουθεί τις αρχές του γαλλικού συμβολισμού, λογοτεχνικού ρεύματος που ως γνωστόν άσκησε μεγάλη επίδραση στα νεοελληνικά γράμματα.