Στρατηγική διοίκηση για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα

Abstract

This doctoral thesis focuses on the theoretical exploration of the optimum practices in international medical tourism market and the empirical assessment of the critical success factors forming the framework for the strategical development of medical tourism in Greece.Medical tourism is a special category of the particular form of health and wellness tourism, which has exhibited dynamic growth in recent years. The development of the medical tourism market in Greece presupposes the utilization of the best practices of the international experience. The evaluation of this experience constitutes the springboard for the coordination of actions by all stakeholders in the tourism system. Therefore, the formulation of a strategic plan for the development of medical tourism, with the concurrent specification of the main policy axes and actions for exploitation of the possibilities and opportunities of the country, are capable of rendering Greece a recognizable medical tourism destination with a distinct profile.The main objective of the research is the investigation and the hierarchical ranking of the critical success factors that can contribute to the formation of a strategic development framework for medical tourism in Greece.The ultimate goal is the detection of the external and internal environment of the medical tourism market in Greece, the identification and evaluation of the critical success factors that can be utilized for formulation of a strategic development framework for medical tourism in Greece, as well as for identification of the main axes, policy measures and accompanying actions for their implementation by stakeholders in the tourism industry.Based on the research’s main objective, the conceptual clarification of the product category of medical tourism was made at a theoretical level, the impact of globalization on the development of medical tourism was examined, the functional context of the medical tourism market was investigated, the degree of the impact of health crisis in the international markets of medical tourism was estimated, and the new data that determine the functional and institutional framework of medical tourism in the current context of the Greek socio-economic reality were identified.At the empirical level, research was conducted in order to investigate and prioritize the critical success factors that contribute to the development of medical tourism in Greece. To this end, it was utilized the methodological framework based on the combination of more than one form of research tools (triangulation).Thus, through the coupling of SWOT analysis with the technique of the Analytical hierarchy process (AHP), emerged the success factors which were further employed with the use of TOWS matrix in order to form the framework of alternative strategies that can be used for the development of medical tourism in Greece.The evaluation of the results of this research, through the use of the technique of the Analytical hierarchy process (AHP), indicated thirty two (32) critical success factors, while given as a criterion the total weight of each, were qualified the twelve (12) most important ones, forming a final hierarchical ranking. It was demonstrated that the critical success factors related to the category "Strengths" were assessed as the most essential for the strategic development of medical tourism in Greece, followed by the critical success factors of the category "Opportunities". The critical success factors concerning the "Weaknesses" and "Threats" constituted the third and fourth category respectively. With the employment of the methodological framework of the TOWS matrix, a network of four strategies emerged, from the twelve (12) critical success factors of medical tourism in Greece through the use of strengths and opportunities, minimization of weaknesses and neutralization of threats. It was estimated that for the development of a strategy for medical tourism in Greece it was appropriate to adopt a combination of two strategies, namely the acceleration strategy that includes the strengths-opportunities (SO) and the focus strategy that includes the weaknesses-opportunities (WO).The results of the empirical framework in conjunction with the conclusions of the theoretical background highlighted the importance of critical success factors for the development of medical tourism in Greece, with the combined use of acceleration and focus strategies, in order that the medical tourism competition is addressed, the strategic alliances are developed and qualitative medical tourism services are provided.The contribution of the present research lies in the fact that an interdisciplinary, combined and multidimensional approach is being employed for investigation as well as evaluation of the factors that influence and shape the development of medical tourism in Greece while it simultaneously contributes to the formation of a theoretical reflection and an holistic methodological framework, which has not been explored yet by the international bibliography.

H παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως αντικείμενο τη θεωρητική διερεύνηση των βέλτιστων πρακτικών της διεθνούς αγοράς ιατρικού τουρισμού, καθώς και την εμπειρική εκτίμηση των κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας που διαμορφώνουν το πλαίσιο για τη στρατηγική ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα.Ο ιατρικός τουρισμός είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία της ειδικής μορφής τουρισμού υγείας και ευεξίας, η οποία παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Η ανάπτυξη της αγοράς του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα προϋποθέτει την αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών της διεθνούς εμπειρίας. Η αποτίμηση αυτής της εμπειρίας αποτελεί το εφαλτήριο για τον συντονισμό των δράσεων απ’ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του τουριστικού συστήματος. Συνεπώς, η διαμόρφωση ενός στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού, με ταυτόχρονη διατύπωση των βασικών αξόνων πολιτικής και δράσεων για την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων και ευκαιριών της χώρας, μπορούν να καταστήσουν την Ελλάδα αναγνωρίσιμο προορισμό ιατρικού τουρισμού με διακριτό προφίλ.Ο κύριος στόχος της έρευνας είναι η διερεύνηση και η ιεραρχική κατάταξη των κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας που μπορούν να συντελέσουν στη διαμόρφωση ενός πλαισίου στρατηγικής ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα.Απώτερος σκοπός είναι η ανίχνευση του εξωτερικού και του εσωτερικού περιβάλλοντος της αγοράς του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα, ο προσδιορισμός και η αξιολόγηση των κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαμόρφωση πλαισίου στρατηγικής ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα, καθώς και στον προσδιορισμό των βασικών αξόνων, μέτρων πολιτικής και συνοδευτικών δράσεων για την υλοποίησή τους από τους εμπλεκόμενους φορείς της τουριστικής βιομηχανίας.Με βάση τον κύριο στόχο της έρευνας, σε θεωρητικό επίπεδο έγινε η εννοιολογική αποσαφήνιση της προϊοντικής κατηγορίας του ιατρικού τουρισμού, εξετάστηκε η επίδραση της παγκοσμιοποίησης στην εξέλιξη του ιατρικού τουρισμού, διερευνήθηκε το λειτουργικό πλαίσιο της αγοράς του ιατρικού τουρισμού, εκτιμήθηκε ο βαθμός επίδρασης της υγειονομικής κρίσης στις διεθνείς αγορές ιατρικού τουρισμού, και προσδιορίστηκαν τα νέα δεδομένα που καθορίζουν το λειτουργικό και θεσμικό πλαίσιο του ιατρικού τουρισμού στην τρέχουσα συγκυρία της ελληνικής κοινωνικο-οικονομικής πραγματικότητας.Σε εμπειρικό επίπεδο, διεξήχθη έρευνα με σκοπό να διερευνηθούν και ιεραρχηθούν οι κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας που συντελούν στην ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα. Προς τούτο, αξιοποιήθηκε το μεθοδολογικό πλαίσιο που στηρίζεται στον συνδυασμό περισσότερων της μίας μορφών ερευνητικών εργαλείων (τριγωνοποίηση). Έτσι, μέσω της σύζευξης της SWOT ανάλυσης με την τεχνική της Αναλυτικής Ιεραρχικής Διαδικασίας (analytical hierarchy process - AHP), προέκυψαν οι μείζονος σημασίας παράγοντες επιτυχίας, οι οποίοι περαιτέρω, με τη χρήση της μήτρας TOWS, αξιοποιήθηκαν για να διαμορφώσουν το πλαίσιο των εναλλακτικών στρατηγικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα.Από την εκτίμηση των αποτελεσμάτων της έρευνας προέκυψαν, μέσα από τη χρήση της τεχνικής της Αναλυτικής Ιεραρχικής Διαδικασίας (analytical hierarchy process - AHP), τριάντα δυο (32) κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας, ενώ προκρίθηκαν σύμφωνα με τα καθολικά τους βάρη, σε μια τελική ιεραρχική κατάταξη, οι δώδεκα (12) πιο σημαντικοί. Καταδείχτηκε ότι οι κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας που σχετίζονταν με την κατηγορία «Δυνατά σημεία» εκτιμήθηκαν ως οι πιο ουσιώδεις για τη στρατηγική ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα, ακολουθούμενοι από τους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας της κατηγορίας «Ευκαιρίες». Οι κρίσιμοι παράγοντες που αφορούσαν στις κατηγορίες «Αδυναμίες» και «Απειλές» ήταν η τρίτη και τέταρτη, αντίστοιχα, όπως εμφανίστηκαν. Με τη χρήση του μεθοδολογικού πλαισίου της μήτρας TOWS, από τους δώδεκα (12) κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας για τον ιατρικό τουρισμό στην Ελλάδα προέκυψε ένα πλέγμα τεσσάρων στρατηγικών, μέσω της αξιοποίησης των δυνατών σημείων και ευκαιριών, της ελαχιστοποίησης των αδυναμιών και της εξουδετέρωσης των απειλών. Εκτιμήθηκε ότι για την ανάπτυξη στρατηγικής αναφορικά με τον ιατρικό τουρισμό στην Ελλάδα ενδείκνυται η υιοθέτηση ενός συνδυασμού δύο στρατηγικών, και συγκεκριμένα της στρατηγικής της επιτάχυνσης, που περιλαμβάνει τους παράγοντες δυνάμεις-ευκαιρίες (SO), και της στρατηγικής της εστίασης, που περιλαμβάνει τους παράγοντες αδυναμίες-ευκαιρίες (WO).Τα αποτελέσματα του εμπειρικού πλαισίου, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα του θεωρητικού υπόβαθρου, ανέδειξαν τη σημαντικότητα των κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα, με τη συνδυαστική αξιοποίηση των στρατηγικών επιτάχυνσης και εστίασης για την αντιμετώπιση του τουριστικού ανταγωνισμού, της ανάπτυξης στρατηγικών συμμαχιών και της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού. Η συνεισφορά της παρούσας εργασίας έγκειται στο ότι χρησιμοποιείται μια διεπιστημονική, συνδυαστική και πολυδιάστατη προσέγγιση για τη διερεύνηση και την εκτίμηση των παραγόντων που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Ελλάδα, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη διαμόρφωση ενός θεωρητικού προβληματισμού και ενός ολιστικού μεθοδολογικού πλαισίου, κάτι που απουσιάζει από τη διεθνή βιβλιογραφία.