Ο ρόλος των κοινωνικών υπηρεσιών στις διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστριών θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα

Abstract

The current PhD thesis aims at investigating the role of social services in the processes of social exclusion of migrant victims of sexual exploitation in Greece. Central to this research is the phenomenon of sexual exploitation of women, namely human trafficking. The phenomenon of trafficking is examined, through the discourse of institutions and their perceptions in relation to victims’ social exclusion.The research questions focus on the function and role of social services, organizations and consequently their employees, who come into direct contact with this social phenomenon and its implications for dealing with it.This dissertation includes complementary research areas such as the study of social exclusion, human rights, immigration, the wider role of social policy and social services, and finally gender segregation.The reason for the investigation of all the above was the fact that few sociological researches deal with the phenomenon of trafficking, through the point of view of providing social services to women victims. The analysis focuses on the way competent institutions and services deal with this social phenomenon and the ascribed meanings. The common understanding is based on two stages. The first stage concerns the recording of the actual practices of dealing with the phenomenon, as described by the interviewees. The second stage concerns the meanings that interviewees ascribe to human trafficking. It is important to clarify that whether this interpretation affects victims is only visible from the point of view of social services and not from the victims themselves.The research methodology proposes as basic tools, the semi-structured interview for the investigated population of social services.The study reveals the processes of social exclusion to which women continue to be subject, after having addressed the competent social services to deal with human trafficking, as well as those qualitative characteristics that give interpretation and corresponding practice to the phenomenon.In Greece, it is observed that the efforts made, are designed in a line of management of the problems that determine the phenomenon as well as management of the victims themselves, rather than in a holistic approach to dealing with it. Therefore, the processes of social exclusion of women victims of sexual exploitation, instead of being significantly halted, seem to be reinforced and/or lead to a reproduction of negative living and socializing patterns.

Η διδακτορική διατριβή που ακολουθεί, έχει σαν στόχο να διερευνήσει τον ρόλο των κοινωνικών υπηρεσιών στις διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστριών θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Κεντρικό κοινωνικό φαινόμενο στην έρευνα που διεξήχθη, είναι το φαινόμενο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών, δηλαδή το τράφικινγκ. Εξετάζεται το φαινόμενο του τράφικινγκ, μέσα από το λόγο των φορέων και τις αντιλήψεις τους σε σχέση με τον κοινωνικό αποκλεισμό των θυμάτων Τα ερωτήματα που τίθενται θέτουν στο ερευνητικό στόχαστρο την λειτουργία και το ρόλο των κοινωνικών υπηρεσιών, οργανισμών και κατ’ επέκταση υπαλλήλων τους, που έρχονται σε άμεση επαφή με το φαινόμενο και τις προεκτάσεις του όσον αφορά την αντιμετώπισή του. Η διδακτορική διατριβή εμπεριέχει συμπληρωματικά ερευνητικά πεδία όπως αυτά της μελέτης του κοινωνικού αποκλεισμού, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της μετανάστευσης, της ευρύτερης λειτουργίας της κοινωνικής πολιτικής και των υπηρεσιών και τέλος των έμφυλων διαχωρισμών.Αφορμή για την διερεύνηση όλων των παραπάνω υπήρξε το γεγονός ότι λίγες κοινωνιολογικές έρευνες ασχολούνται με το φαινόμενο του τράφικινγκ, μέσα από την σκοπιά της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών προς τις γυναίκες θύματα. Η ανάλυση επικεντρώνεται σε αυτό ακριβώς το σημείο, στην αντιμετώπιση του φαινομένου και στη νοηματοδότησή του, από τους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες. Η ερμηνεία των παραπάνω βασίζεται σε δύο στάδια. Το πρώτο στάδιο αφορά στην καταγραφή των πραγματικών πρακτικών αντιμετώπισης του φαινομένου, όπως περιγράφεται από τους συνεντευξιαζόμενους και το δεύτερο στάδιο αφορά στην ερμηνεία και νοηματοδότηση πτυχών του φαινομένου από τους ίδιους. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι το κατά πόσο η ερμηνεία αυτή επηρεάζει τα θύματα, είναι ορατό μόνο από την πλευρά των κοινωνικών υπηρεσιών και όχι από τα ίδια τα θύματα. Η μεθοδολογία της έρευνας προτάσσει ως βασικά εργαλεία, την ημιδομημένη συνέντευξη για τον υπό διερεύνηση πληθυσμό των κοινωνικών υπηρεσιών.Η μελέτη αναδεικνύει τις διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού στις οποίες συνεχίζουν να υπόκεινται οι γυναίκες αφότου έχουν απευθυνθεί σε αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες αντιμετώπισης του φαινομένου, καθώς και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά εκείνα που δίνουν ερμηνεία και αντίστοιχη πρακτική στο φαινόμενο. Στην Ελλάδα παρατηρείται ότι οι προσπάθειες που γίνονται, σχεδιάζονται σε μια γραμμή διαχείρισης των προβλημάτων που καθορίζουν το φαινόμενο καθώς και διαχείριση των ίδιων των θυμάτων, παρά σε μια ολιστική προσέγγιση αντιμετώπισης του. Ως εκ τούτου, οι διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης αντί να αναχαιτίζονται σημαντικά, φαίνεται να ενισχύονται ή/και να οδηγούν σε μια ανακύκλωση αρνητικών προτύπων διαβίωσης και κοινωνικοποίησης.