Macroeconomic expectation formation under uncertainty

Abstract

The main target of the European System of Central Banks (ESCB) is to maintain price stability, i.e a year-on-year increase in the Harmonized Index of Consumer Prices (HICP) for the Euro Area (EA), at a rate close to 2%. This helps to prevent increases in the general price level by more than 2% or deflation (i.e a fall in price levels). A steady pace of price growth maintains the value of the euro and secures the purchasing power of citizens.When the European Central Bank (ECB) announces its inflation target, people judge whether it has achieved or not. In such way the transparency of monetary policy is increased and is provided a benchmark on people's expectations for future price evolution. In case of price stability absence, the ECB should analyze the undertaken steps which are necessary to restore price stability within an acceptable timeframe. Citizens' predictions about future price levels are a useful tool for enacting monetary policy. Rational expectation theory assumes that individuals are making optimal use of all available information on current government policies to predict the future of the economy. For example, in a possible fall in the inflation target, individuals will, in a rational way, immediately reduce their expectations of the upcoming inflation rate. However, in real terms, agents are operating under uncertain conditions, they are not able to know all the information available and form irrational expectations about future price evolution. In the context of monetary policy, it is important to clarify how individuals form their forecasts and the possible reasons for deviating from rational behavior. At theoretical level a lot of important work has been done to explain possible ways of forming agent’s expectations. However, the empirical track is lagging behind paving the way for important research work. The way expectations are formed and how to model that kind of behavior remains an open question. This dissertation is called upon to fill any gaps and develop existing literature using empirical forecasts of euro area citizens in forming future prices under uncertainty. Findings are a useful tool for monetary policy as inflation expectations determine not only price developments but also investment, consumer and saving decisions. The Introductory part includes Chapter I and II and analyzes the different theories of expectation formation which have been developed in recent years in an attempt to explain how people of the economy operate. There are three leading theories of expectation formation. The first theory refers to the Information Friction models which have two dimensions: The model in which individuals rely on older data to perform predictions (Sticky Information model) and the partial information model in which people receive noisy signals about the economy state due to limited information capacity and have to allocate optimally their attention due to inattention costs (Rational Inattention model). The third component analyzes models in which individuals express asymmetric behavior as far as their future price level forecasts. Different costs make people form different inflation expectations. (Asymmetric Loss). Moreover, we briefly discuss the ‘adaptive’ way of expectation formation and the way individual characteristics influence the inflation expectation process. The second part of this study consists of Chapters III and IV. In Chapter III we use Eurobarometer household inflation forecast data from 17 European countries for the period 2007-2013. The Eurobarometer consists of ad hoc thematic telephone surveys in different households per year (cross-sectional data). The sample of 106,791 people allows us to draw useful conclusions about how individuals make their predictions about the future inflation evolution in the end of the current year as compared to the previous one. By estimating probit models, we estimate the probability that the individual will make an incorrect inflation forecast and the probability that the "error" of this prediction is large. The findings show that high inflation, increased inflation volatility and a large volume of inflation news, which contain professional forecaster’s views about future inflation trajectory, result in higher attention, more correct predictions as well as lower forecast errors. Furthermore, inflationary periods are followed by rising news intensity and thus result in better informed people, reducing the probability of making incorrect inflation forecasts. Considering demographic characteristics such as age and education, there seem to affect agents’ responses to surveys. The above conclusions are in line with theories of Information Friction and Asymmetric Loss. The importance of this study lies in the fact that such a large sample of respondents from 17 European countries confirms the different theories of expectation formation, contributing to a better monetary policy.Chapter IV contributes to the existing literature regarding the perceptions and expectations of current and future level of inflation, respectively, based on different individual characteristics. Using Eurobarometer data (Chapter III) for the period 2007-2013 with a sample of 17 European countries, consumers are asked about their inflation perceptions (quantitative answers) as well as a direction of future inflation trajectory. We construct a weighted inflation average per demographic sub-group category. We conclude that people with high and variable consumption patterns have both heterogeneous forecasts as well as overestimation trends in previous and next year’s inflation. Based on Imperfect Information models, noisy signals lead to higher forecast errors. We access the predictability of each demographic group sub-category in comparison with their expected inflation rate.The last part of this study consists of Chapters V and VI. Chapter V focuses on Greek consumers responses regarding the future level of prices compared to the previous 12 months for the period 2008-2014. The data utilized from European Commission and more specifically from the Harmonized Consumer Survey with a total of 126,000 respondents. By applying probit models, we study the probability of making an incorrect inflation forecast and the probability that the "error" of this forecast is large. In particular, under uncertain conditions, Greek consumers make less and lower "mistakes" when they asked to predict the future level of inflation because they pay more attention to economic volatile environment. In addition, periods of intense news media about inflation result in more aware people about future price trajectory and at the same time the probability of making a "wrong" forecast is reduced. Finally, Chapter VI analyzes the way Greek retail producers forecast the selling prices they charge for the following 3 months. Based on Partial Information models literature, we argue that cases where the change in the sectoral prices is more important or uncertain than the change in prices at aggregate level make companies put more weight to the former than the latter. Utilizing business selling price forecasts data which are collected from the monthly Retail Survey of the Foundation for Economic and Industrial Research (IOBE), a sample of 25,511 respondents is compiled for the period 2003-2014. The present analysis aims to find the way retail selling prices are shaped by studying 6 different "benchmarks" of Greek economic crisis. Considering generalized regression models, we derive the way inflation level and volatility under sectoral and aggregate conditions affect the probability of setting the decision makers high selling prices. Other factors such as Gross Added Value and representative economic indicators such as the Consumer Confidence Index and the Indicator of the Current and Future Business Situation play important role to future selling price formation.

Ο κύριος στόχος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) είναι η διατήρηση σταθερότητας των τιμών δηλαδή η ετήσια αύξηση του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ με ρυθμό χαμηλότερο, αλλά πλησίον του 2%. Με τον τρόπο αυτό αποτρέπονται φαινόμενα αύξησης του γενικού επιπέδου των τιμών με ρυθμό μεγαλύτερο του 2% ή περιπτώσεις αντιπληθωρισμού (δηλ. πτώση του επιπέδου των τιμών). Ένας σταθερός ρυθμός αύξησης των τιμών διατηρεί την αξία του ευρώ διεθνώς διασφαλίζοντας την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοινώνει τον στόχο της για το επίπεδο του πληθωρισμού, δίδεται η ευχέρεια στα άτομα να κρίνουν έχει επιτύχει ή όχι το στόχο της αυξάνοντας τη διαφάνεια της νομισματικής πολιτικής και παρέχοντας ένα σταθερό σημείο αναφοράς σχετικά με τις προσδοκίες των ατόμων για τις μελλοντικές αυξήσεις των τιμών. Σε περίπτωση απόκλισης της εξέλιξης των τιμών από τον ορισμό της σταθερότητας των τιμών, η ΕΚΤ θα πρέπει να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να αποκαταστήσει τη σταθερότητα εντός αποδεκτού χρονικού διαστήματος. Οι προβλέψεις των πολιτών σχετικά με το μελλοντικό επίπεδο των τιμών αποτελούν χρήσιμο εργαλείο χάραξης της νομισματικής πολιτικής. Η περίπτωση ορθολογικών προσδοκιών υποθέτει ότι τα άτομα χρησιμοποιούν κατά άριστο τρόπο όλη τη διαθέσιμη πληροφόρηση σχετικά µε τις τρέχουσες κυβερνητικές πολιτικές προκειμένου να προβλέψουν το μέλλον της οικονομίας. Για παράδειγμα, σε μια πιθανή μείωση του στόχου του ρυθμού πληθωρισμού τα άτομα κατά ορθολογικό τρόπο θα μειώσουν άμεσα τις προσδοκίες τους για το επερχόμενο επίπεδο πληθωρισμού. Παρόλα αυτά, σε πραγματικό χρόνο οι πολίτες λειτουργούν υπό συνθήκες αβεβαιότητας, δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν όλη τη διαθέσιμη πληροφορία διαμορφώνοντας με τον τρόπο αυτό μη ορθολογικές προσδοκίες όσον αφορά το μελλοντικό επίπεδο τιμών. Στα πλαίσια χάραξης συνεπώς της νομισματικής πολιτικής είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν τα άτομα στην προσπάθειά τους να προβλέψουν τον πληθωρισμό καθώς και οι πιθανοί λόγοι απόκλισης από την ορθολογική συμπεριφορά. Σε θεωρητικό επίπεδο υπάρχουν σημαντικές βιβλιογραφικές αναφορές οι οποίες εξηγούν πιθανούς τρόπους διαμόρφωσης των προσδοκιών. Παρόλα αυτά, το εμπειρικό κομμάτι υστερεί ανοίγοντας το δρόμο για σημαντικό ερευνητικό έργο. Ερωτήματα τα οποία αφορούν τον τρόπο διαμόρφωσης των προσδοκιών καθώς και την εύρεση του καταλληλότερου μοντέλου για την περιγραφή της συγκεκριμένης συμπεριφοράς των ατόμων, παραμένουν ακόμα προς συζήτηση. Η παρούσα διδακτορική διατριβή καλείται να καλύψει τυχόν κενά και να εξελίξει την υπάρχουσα βιβλιογραφία χρησιμοποιώντας εμπειρικά δεδομένα προβλέψεων πολιτών της ζώνης του ευρώ αναφορικά με τη διαμόρφωση των μελλοντικών τιμών υπό συνθήκες αβεβαιότητας. Τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής δεδομένου ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες καθορίζουν πέρα από την εξέλιξη των τιμών, επενδυτικές, καταναλωτικές και αποταμιευτικές αποφάσεις. Το εισαγωγικό μέρος της διατριβής το οποίο αποτελείται από τα Κεφάλαια Ι και ΙΙ, πραγματοποιεί μια σύντομη αναδρομή στη θεωρία διαμόρφωσης των προσδοκιών υπό το πρίσμα διαφορετικών θεωριών οι οποίες αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια σε μια προσπάθεια επεξήγησης του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα άτομα της οικονομίας. Οι κύριες περισσότερο διαδεδομένες συνιστώσες διαμόρφωσης των προσδοκιών οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο ανάλυσης είναι τρείς (3). Η πρώτη αναφέρεται στα μοντέλα ατελούς πληροφόρησης (Information Friction models) τα οποία διαχωρίζονται σε δύο μέρη: Στο μοντέλο όπου τα άτομα βασίζονται σε παλαιότερα δεδομένα ώστε να πραγματοποιήσουν προβλέψεις (Sticky Information model) και στο μοντέλο μερικής πληροφόρησης όπου τα άτομα λαμβάνουν σήματα με “θόρυβο” για το τρέχον επίπεδο της οικονομίας λόγω της περιορισμένης ικανότητας που έχουν να παρακολουθούν όλη τη διαθέσιμη πληροφόρηση και συνεπώς κατανείμουν ορθολογικά την προσοχή τους ανάλογα το κόστη τα οποία υπάρχουν σε περίπτωση που δεν εναρμονιστούν με τις εξελίξεις (Rational Inattention model). Η τρίτη συνιστώσα αναλύει μοντέλα τα οποία εκφράζουν ασύμμετρη συμπεριφορά των ατόμων αναφορικά με τις προβλέψεις για το μελλοντικό επίπεδο τιμών (Asymmetric Loss). Τα διαφορετικά επίπεδα κόστους οδηγούν τα άτομα στη διαμόρφωση διαφορετικών προσδοκιών. Επιπλέον, πραγματοποιείται σύντομη αναφορά στη διαμόρφωση προσδοκιών βασιζόμενοι σε παλαιότερη πληροφόρηση (‘adaptive’ way) και στον τρόπο με τον οποίο τα δημογραφικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν τη διαμόρφωση των πληθωριστικών προσδοκιών. Το δεύτερο σκέλος της παρούσας μελέτης αποτελείται από τα Κεφάλαια ΙΙΙ και IV. Στο Κεφάλαιο III χρησιμοποιούνται δεδομένα προβλέψεων νοικοκυριών από το Ευρωβαρόμετρο αναφορικά με το μελλοντικό επίπεδο του πληθωρισμού από 17 Ευρωπαϊκές χώρες για την περίοδο 2007-2013. Το Ευρωβαρόμετρο αποτελείται από ad hoc θεματικές τηλεφωνικές έρευνες σε διαφορετικά νοικοκυριά ανά έτος (διαστρωματικά δεδομένα). Το δείγμα των 106,791 ατόμων μας επιτρέπει να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα πραγματοποιούν τις προβλέψεις τους αναφορικά με τη μελλοντική πορεία του πληθωρισμού όσον αφορά το τέλος του εκάστοτε τρέχοντος έτους σε σύγκριση με το προηγούμενο. Εκτιμώντας οικονομετρικά μοντέλα Πιθανομονάδας (probit models) υπολογίζουμε την πιθανότητα το άτομο να κάνει μη ορθή πρόβλεψη για την πορεία του πληθωρισμού καθώς και την πιθανότητα το “λάθος” της πρόβλεψης αυτής να είναι μεγάλο. Από τα ευρήματα φαίνεται πως συνθήκες υψηλών επιπέδων πληθωρισμού, αυξημένης πληθωριστικής μεταβλητότητας και μεγάλου όγκου ειδήσεων, οι οποίες περιέχουν γνώμες ειδικών αναφορικά με το μελλοντικό επίπεδο πληθωρισμού, έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα να αξιολογούν πιο αποδοτικά την πληροφορία δίδοντας μεγαλύτερη προσοχή στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος, να πράττουν περισσότερο ορθές προβλέψεις καθώς και μικρότερης τάξεως σφάλματα. Επιπλέον, πληθωριστικές περίοδοι συμπίπτουν με των σχετικών ειδήσεων και, ως εκ τούτου, οδηγούν σε πιο ενημερωμένα άτομα, μειώνοντας την πιθανότητα να προβούν σε λανθασμένες προβλέψεις για τον πληθωρισμό. Σε δημογραφικό επίπεδο, η ηλικία και η εκπαίδευση φαίνεται να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αποκρίνονται τα ερωτώμενα άτομα στις έρευνες. Τα παραπάνω συμπεράσματα ευθυγραμμίζονται με τις θεωρίες περί ατελούς πληροφόρησης καθώς και θεωρίες ασύμμετρης συμπεριφοράς. Η σημαντικότητα της παρούσας ανάλυσης έγκειται στο γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο δείγμα ερωτώμενων από 17 Ευρωπαϊκές χώρες επιβεβαιώνει έμπρακτα την ταυτόχρονη ύπαρξη διαφορετικών θεωριών περί διαμόρφωσης των προσδοκιών συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην καλύτερη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής. Το Κεφάλαιο IV συμπληρώνει την υπάρχουσα βιβλιογραφία περί αντιλήψεων και προσδοκιών αναφορικά με το υπάρχον και μελλοντικό επίπεδο του πληθωρισμού, βασιζόμενοι στα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Ευρωβαρόμετρο (Κεφάλαιο ΙΙΙ) για την περίοδο 2007-2013 με δείγμα από 17 Ευρωπαϊκές χώρες, οι καταναλωτές ερωτώνται για το πως αντιλαμβάνονται ποσοτικά το ποσοστό πληθωρισμού του προηγούμενου έτους καθώς και μια κατεύθυνση για το μελλοντικό επίπεδο αυτού. Κατασκευάζεται ένας αριθμητικός μέσος πληθωρισμού ανά δημογραφική υποομάδα. Καταλήγουμε πως άτομα τα οποία παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα κατανάλωσης καθώς και αυξημένη ετερογένεια στις καταναλωτικές τους συνήθειες εμφανίζουν ταυτόχρονα και υψηλή μεταβλητότητα προβλέψεων αλλά και τάσεις υπερεκτίμησης αναφορικά με τον πληθωρισμό του προηγούμενου και του επόμενου έτους. Βασιζόμενοι στα μοντέλα ατελούς πληροφόρησης, σήματα τα οποία περιέχουν “θόρυβο” οδηγούν σε υψηλότερα σφάλματα πρόβλεψης. Πραγματοποιείται αξιολόγηση προβλεψιμότητας κάθε υποκατηγορίας δημογραφικών ομάδων αναφορικά με τον αναμενόμενο ρυθμό πληθωρισμού. Το τελευταίο μέρος της ανάλυσης αποτελείται από τα Κεφάλαια V και VI. Το Κεφάλαιο V εστιάζει στις απαντήσεις των Ελλήνων καταναλωτών αναφορικά με το μελλοντικό επίπεδο των τιμών στη χώρα μας συγκριτικά με τους προηγούμενους 12 μήνες για την περίοδο 2008-2014 με δεδομένα τα οποία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πιο συγκεκριμένα από την Εναρμονισμένη έρευνα καταναλωτών με σύνολο 126,000 ερωτώμενους. Εφαρμόζοντας οικονομετρικά μοντέλα Πιθανομονάδας (probit models) μελετάται η πιθανότητα τα άτομα να προβούν σε μη ακριβή πρόβλεψη σχετικά με το μελλοντικό επίπεδο του πληθωρισμού καθώς και την πιθανότητα το “λάθος” της πρόβλεψης να είναι υψηλό. Ειδικότερα, οι Έλληνες καταναλωτές σε συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας δίνουν περισσότερη σημασία στο ευμετάβλητο οικονομικό περιβάλλον προβαίνοντας σε λιγότερα και μικρότερης εμβέλειας “σφάλματα” όταν καλούνται να προβλέψουν το μελλοντικό επίπεδο του πληθωρισμού. Επιπρόσθετα, περίοδοι όπου οι ειδήσεις αναφορικά με τον πληθωρισμό πληθαίνουν, έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα να είναι περισσότερο ενημερωμένα σχετικά με την μελλοντική πορεία των τιμών μειώνοντας ταυτόχρονα την πιθανότητα να κάνουν “λάθος” σε σχετική πρόβλεψη. Τέλος, το Κεφάλαιο VI αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες παραγωγοί Λιανικού εμπορίου διαμορφώνουν τις προβλέψεις τους (για τους προσεχείς 3 μήνες) όσον αφορά τις τιμές πώλησης που οι ίδιοι χρεώνουν στα προϊόντα τους. Βασιζόμενοι στη βιβλιογραφία των μοντέλων ατελούς πληροφόρησης, περιπτώσεις όπου η μεταβολή των τιμών του κλάδου είναι περισσότερο σημαντική ή αβέβαιη από ότι η μεταβολή των τιμών σε γενικότερο επίπεδο, οδηγεί τις επιχειρήσεις να δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στις εξελίξεις οι οποίες αφορούν τον κλάδο τους. Με δεδομένα προβλέψεων των επιχειρήσεων για τις μελλοντικές τιμές πώλησης των εμπορευμάτων τους, τα οποία συλλέγονται από την μηνιαία Έρευνα Λιανικού Εμπορίου του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), συγκεντρώνεται δείγμα 25,511 ερωτώμενων για την περίοδο 2003-2014. Η παρούσα ανάλυση φιλοδοξεί να απαντήσει στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές πώλησης του Λιανικού Εμπορίου μελετώντας 6 διαφορετικά σημεία “εκκίνησης” της Ελληνικής οικονομικής κρίσης. Εκτιμώντας γενικευμένα μοντέλα παλινδρόμησης εξάγουμε τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει η μεταβλητότητα και το επίπεδο του πληθωρισμού σε κλαδικό και γενικό επίπεδο τις προβλέψεις των παραγωγών αναφορικά με τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους. Άλλοι παράγοντες όπως η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία και οι αντιπροσωπευτικοί οικονομικοί δείκτες, όπως ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης και ο δείκτης της τρέχουσας και μελλοντικής επιχειρηματικής κατάστασης, παίζουν σημαντικό ρόλο στη μελλοντική διαμόρφωση των τιμών πώλησης.