Διεθνείς οργανισμοί: η δράση τους, η ευθύνη που προκύπτει από τις παράνομες πράξεις τους και οι προοπτικές για το μέλλον

Abstract

The law of international responsibility consists an important sector of international law which is directly related to the breach of an international obligation and the effort to eliminate the consequences of this breach. The aim of the present doctoral thesis, is tο study the cases of international responsibility of international organizations for internationally wrongful acts, as they are codified in the Draft Articles of the UN International Law Commission (ILC) and to bring forward their main aspects, by studying in depth and evaluating the arguments of the Commission, the states and international organizations. Methodologically, the thesis prioritizes the primary sources, with the ILC Draft Articles of 2011 on the international responsibility of international organizations and the ILC Draft Articles of 2001 on the international state responsibility to be the main sources of information, along with the reports of the ILC Special Rapporteurs and the General Assembly and Security Council resolutions. Initially, the thesis presents the evolution of the various organization forms of international society, from international conferences to international organizations, as well as the forms and characteristics of legal personality and its legal consequences. The concept of international responsibility is analyzed, as one of the legal consequences of legal personality, with the conditions of its substantiation. Then, the thesis enters the main object of its research, by studying the cases of international responsibility of international organizations, together with those of the international responsibility of a state in relation to the conduct of an international organization, as they are codified in the ILC Draft Articles. Some of their most important points stand out, such as the relations of attribution of conduct and attribution of responsibility between international organizations and their members, states and international organizations, as well as the study of the effective control concept and how it affects the final attribution of responsibility, along with the cases of multiple attribution of conduct. The thesis examines the points of convergence and divergence with the corresponding cases of international state responsibility and is found out, whether and to what extend is possible their transfer in the case of international organizations. Also, the thesis attempts to identify the legal characterization of the Draft Articles and the verification of the reasons for which they have not yet taken the form of an international treaty, while at the same time are evaluated the attitude and the decisions of the ILC and those of states and international organizations. Throughout the thesis the relevant case law of international and domestic courts is presented and commented. The Draft Articles, even in their present form, have their own legal value and dynamics, being able to influence the decisions of states, international organizations and courts, fact that is also linked to their prospect of being a respectful set of rules. The thesis concludes, that currently the Draft Articles are not totally able to prevent a would-be international offender from committing an internationally wrongful act, but without underestimating their contribution to the codification and progressive development of the international responsibility law.

Το δίκαιο της διεθνούς ευθύνης αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο του διεθνούς δικαίου που σχετίζεται άμεσα με την παραβίαση μίας διεθνούς υποχρέωσης και με την προσπάθεια εξάλειψης των συνεπειών αυτής της παραβίασης. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η μελέτη των περιπτώσεων της διεθνούς ευθύνης των διεθνών οργανισμών για διεθνείς αδικοπραξίες, έτσι όπως αυτές κωδικοποιούνται στα Σχέδια Άρθρων της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου (ΕΔΔ) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και η ανάδειξη των κυριότερων πτυχών τους, μέσα από τη σε βάθος μελέτη και αξιολόγηση των επιχειρημάτων της Επιτροπής, των κρατών και των διεθνών οργανισμών. Μεθοδολογικά δίνεται προτεραιότητα στις πρωτογενείς πηγές, με το Σχέδιο Άρθρων του 2011 για τη διεθνή ευθύνη των διεθνών οργανισμών και το Σχέδιο Άρθρων του 2001 για τη διεθνή κρατική ευθύνη, να αποτελούν τις κύριες πηγές άντλησης πληροφοριών, μαζί με τις αναφορές των Ειδικών Εισηγητών της ΕΔΔ και τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αρχικά, παρουσιάζεται η εξέλιξη των διαφόρων μορφών οργάνωσης της διεθνούς κοινωνίας, από τις διεθνείς συνδιασκέψεις μέχρι τους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και οι μορφές και τα χαρακτηριστικά της νομικής προσωπικότητας με τις έννομες συνέπειές της. Στη συνέχεια, αναλύεται η έννοια της διεθνούς ευθύνης, ως μία εκ των έννομων συνεπειών της νομικής προσωπικότητας, καθώς και οι προϋποθέσεις στοιχειοθέτησής της. Έπειτα, η διατριβή εισέρχεται στο βασικό αντικείμενο της έρευνάς της με τη μελέτη των περιπτώσεων διεθνούς ευθύνης των διεθνών οργανισμών, αλλά και εκείνων της διεθνούς ευθύνης κράτους σε σχέση με τη συμπεριφορά διεθνούς οργανισμού, έτσι όπως αυτές κωδικοποιούνται μέσα από Σχέδια Άρθρων της ΕΔΔ. Αναδεικνύονται μερικά από τα σημαντικότερα σημεία τους, όπως οι σχέσεις απόδοσης συμπεριφοράς και απόδοσης ευθύνης μεταξύ των διεθνών οργανισμών και των μελών τους, κρατών και διεθνών οργανισμών, καθώς και το περιεχόμενο της έννοιας του αποτελεσματικού ελέγχου (effective control) και το πώς αυτή επηρεάζει τον τελικό καταλογισμό της ευθύνης, όπως και οι περιπτώσεις της πολλαπλής απόδοσης συμπεριφοράς. Επίσης, εξετάζονται τα σημεία σύγκλισης και απόκλισης με τις αντίστοιχες περιπτώσεις για τη διεθνή κρατική ευθύνη και διαπιστώνεται, εάν και σε ποιο βαθμό είναι εφικτή η μεταφορά τους στην περίπτωση των διεθνών οργανισμών. Ακόμη, επιχειρείται ο νομικός χαρακτηρισμός των Σχεδίων Άρθρων και η εξακρίβωση των λόγων για τους οποίους αυτά δεν έχουν λάβει ακόμη τη μορφή μίας διεθνούς συνθήκης, ενώ παράλληλα αξιολογούνται η στάση και οι αποφάσεις της ΕΔΔ, μαζί με εκείνες των κρατών και των διεθνών οργανισμών. Σε όλη την έκταση της διατριβής παρατίθενται και σχολιάζονται ανάλογα νομολογικά παραδείγματα διεθνών και εσωτερικών δικαστηρίων. Τα Σχεδία Άρθρων, ακόμα και στην παρούσα μορφή τους, έχουν τη δική τους νομική αξία και δυναμική, όντας σε θέση να επηρεάσουν τις αποφάσεις των κρατών, των διεθνών οργανισμών και των δικαστηρίων, γεγονός που συνδέεται και με την προοπτική τους να αποτελέσουν ένα σύνολο κανόνων που θα γίνεται σεβαστό. Η διατριβή καταλήγει, ότι προς το παρόν, τα Σχέδια Άρθρων δεν είναι απολύτως ικανά να αποτρέψουν έναν επίδοξο διεθνή παραβάτη από την τέλεση μίας διεθνούς αδικοπραξίας, χωρίς όμως να υποτιμάται η συμβολή τους στην κωδικοποίηση και την προοδευτική ανάπτυξη του δικαίου της διεθνούς ευθύνης.